Ahtapotlar üzerine yapılan her araştırma, bu yaratıkların neredeyse doğa sayılabilecek kadar üstün becelerilerinin gizemini aydınlatıyor. Bulundukları zemine göre şipşak renk değiştirip kusursuza yakın şekilde kamufle olabilmeleri bu yeteneklerin başında geliyor. Ayrıca ahtaporlar kolay kolay unutmuyor.
Gözlemler ve bulgular gösteriyor ki bu canlıların beyinleri, doğadaki en ilginç yapıların başında geliyor. Şimdi de hem insan hem de ahtapot genomlarında yer alan “sıçrayan gen” ya da “transpozon” adı verilen genler üzerine bir araştırma yapıldı.
Ahtapot ve insan beyinlerindeki bilişsel yeteneklerden sorumlu aynı genler var!
Bilim insanlarına göre evrimsel süreçte önemli bir rol üstlenen transpozon genler, hemen hemen her canlıda bulunuyor. Ancak canlının yapısına göre bu genin işlevi ve görevi ya da fenotipe yansıması değişiyor. Örneğin mısır taneleri üzerindeki kahverengi benekler, bu gen sonucunda oluşuyor.
Bulgulara göre ahtapot beynindeki bilişsel yeteneklerden sorumlu bölüm, fiziksel açıdan insan beynindekiyle benzer bir konuma sahip. Ancak bu iki canlının bilişsel yetenek bölümündeki tek ortak nokta bununla sınırlı değil. Daha önce insan genomunda tespit edilen LINE dizileri adındaki transpozon genlerine ahtapot beyninde de rastlandı.
Peki bu ne demek oluyor?
Araştırmayı yapan ekipteki Biyolog Giovanna Ponte “Ahtapotta öğrenme ve bilişsel yeteneklerle ilgili olan beyin yapısı, tıpkı insanlardaki hippokampus bölümü gibi” diyor. İnsanlardaki hippokampus bölümü, öğrenme, bilişsel beceriler ve hafızayla doğrudan ilişkili olan bir bölüm. Beynin tam ortasında bir çift böbrek gibi duran bu bölüm, fiziksel olarak deniz atına benzemesiyle meşhur.
Diğer taraftan bu araştırmanın sonuçlar, transpozon genlerinin sadece “belirli bir düzendeki DNA’ların kopyalanıp yapıştırılması” görevi yanında bilişsel yeteneklerde de önemli bir rol oynadığına dair kanıtlar sunuyor. Araştırma ekibinden Biyolog Graziano Fiorito, “Ahtapotların beyinleri, birçok işlev bakımından memelilerle benzerdir” hatırlatmasında bulunuyor. Ancak ahtapotların memeli değil bir omurgasız canlı olması, ulaşılan sonuçları daha da ilginç hale getiriyor.
Ahtapotların doğadaki en zeki hayvanlardan birisi olmasını sağlayan beyinleri, anlaşılan o ki bizi şaşırtmaya devam edecek. Söz konusu araştırmaya BMC Biology dergisi üzerinden ulaşabilirsiniz.
