Her geçen gün alışveriş alışkanlıklarımızı değiştirecek yeniliklerle karşılaşıyoruz. Bunlardan en çok karşılaştığımız olansa ödeme esnasında telefon numaramızın talep edilmesi.
Bazen fatura için, bazense indirimlerden yararlanmak için gerektiği söylenilen telefon numaralarımızı paylaşmadığımız takdirde neler olabilir? Böyle bir hakkımız var mı? Peki bu durumda mağazanın bizlere satış yapmayı reddetmesi gibi bir durum söz konusu olabilir mi?
Öncelikle son yıllarda çokça konuşulan kişisel veriler konusuna biraz daha yakından bakmak gerek.
Kişisel Verileri Koruma Kurumu, kişisel verileri “kimliği belirli ya da belirlenebilir gerçek kişiye ilişkin her türlü bilgi” olarak tanımlıyor.
Bu doğrultuda, isim, soy isim, cinsiyet, doğum tarihi, doğum yeri, medeni durum, telefon numarası ve e-posta adresi gibi iletişim bilgileri, kimlik numarası, finansal bilgiler, kredi notu, mesleki bilgiler, görüntü ve ses kayıtları vb. daha birçok unsur kişisel veri kapsamına giriyor.
Peki KVKK kapsamında yer alan maddelere göre kişisel verilerimiz hangi koşullarda işlenebilir?
Ek olarak, kişisel verilerin işlenebilmesi için ilgili Kanunun 5. maddesinde yer alan durumlardan en az birinin varlığı gereklidir. Kişisel Verileri Koruma Kurumu bu durumları şu şekilde ifade ediyor;
- İlgili kişinin açık rızasının varlığı
- Kanunlarda açıkça öngörülmesi
- Fiili imkânsızlık nedeniyle rızasını açıklayamayacak durumda bulunan veya rızasına hukuki geçerlilik tanınmayan kişinin kendisinin ya da bir başkasının hayatı veya beden bütünlüğünün korunması için zorunlu olması
- Bir sözleşmenin kurulması veya ifasıyla doğudan doğruya ilgili olması kaydıyla sözleşmenin taraflarına ait kişisel verilerin işlenmesinin gerekli olması
- Veri sorumlusunun hukuki yükümlülüğünü yerine getirebilmesi için zorunlu olması
- İlgili kişinin kendisi tarafından alenileştirilmiş olması
- Bir hakkın tesisi, kullanılması veya korunması için veri işlemenin zorunlu olması
- İlgili kişinin temek hak ve özgürlüklerine zarar vermemek kaydıyla, veri sorumlusunun meşru menfaatleri için veri işlenmesinin zorunlu olması
Özetle, veri işleme faaliyetlerinin mutlaka yasal zeminlere dayandırılması gerektiği belirtiliyor.
Buna ek olarak, aynı kurumun kişisel verileri işleme konusunda şu ifadeleri de kullanıyor; “Kişisel veri işleme, Kanunda bulunan açık rıza dışındaki şartlardan birine dayanıyorsa, bu durumda ilgili kişiden açık rıza alınmasına gerek bulunmamaktadır. Veri işleme faaliyetinin, açık rıza dışında bir dayanakla yürütülmesi mümkün iken açık rızaya dayandırılması, aldatıcı ve hakkın kötüye kullanımı niteliğinde olacaktır.”
Başka bir deyişle, açık rıza kapsamında verilerimizin toplanması için kişisel verilere duyulan ihtiyacın kanun kapsamında yer alan diğer maddelere dayanmıyor olması gerekir.
Yani rızamız olmadığı takdirde verilerimizin işlenebilmesi için KVKK kapsamında belirtilen diğer maddelerden en az birine dayanıyor olması gerek.
Peki bir alışveriş esnasında telefon numaramız vb. kişisel verilerimizi paylaşmak zorunda mıyız?
Özay Hukuk tarafından yayımlanan yazıya göre, bu sorunun cevabı için Borçlar Hukuku’na göz atmakta fayda var.
Borçlar Hukuku’nun 1. maddesinde şu ifadeler yer alıyor; "İki taraf karşılıklı ve birbirine uygun surette rızalarını beyan ettikleri an, sözleşme (akit) tamam olur.”
Peki bu ne demek? Basitçe anlatmak gerekirse, bir sözleşme karşılıklı irade beyanlarıyla kurulur.
Bu doğrultuda, icap (öneri) ve kabul, sözleşmenin temel unsurları olarak öne çıkıyor.
İcap, belirli bir teklifi içerir ve karşı tarafın kabulü ile bağlayıcı hâle gelir. Kabul ise bu teklifi onaylayan irade beyanıdır.
Bu bilgiler ışığında konuya ilişkin temelleri öğrendiysek, Avukat Yıldırım Hacıoğlu’nun yorumlarını paylaşalım.
Avukat Yıldırım Hacıoğlu’na “Alışveriş mağazalarının kasada ödeme yaparken numaramızı istemesi yasal mı, vermesek ne olur? Numara vermediğimiz takdirde bize satış yapmayı reddetme gibi bir hakları var mı?” sorusunu yönelttiğimizde, Borçlar Hukuku’nun 1. maddesini işaret ediyor.
Borçlar Hukuku’nun 1. maddesi gereğince, bir sözleşmenin aktif olması için gerekli şartları paylaşmıştık.
Bu konuya, alışveriş bağlamında baktığımızdaysa, bir mağazanın belirli bir fiyattan ürünlerini bizlere sunması bir icaptır. Bizim söz konusu tutarı ödemeye razı olarak o ürünü satın almak istememizse bir kabuldür.
Bu doğrultuda, mağazanın sunduğu fiyatı kabul ederek ödeme yapmak istememizle, satıcı ile alıcı arasındaki sözleşme kesinleşir.
Avukat Yıldırım Hacıoğlu da bu bilgiler ışığında, alışveriş esnasında alıcı ve satıcı taraflar arasındaki sözleşmenin, alıcının telefon numarası gibi kişisel verilerini paylaşmayı reddetmesiyle bozulamayacağını, aksine bu bilginin satışla bir alakası olmadığını ve Ticaret ve Gümrük Bakanlığına şikâyet edilebileceğini belirtiyor.
Son olarak, buna ilişkin bir emsal karar da paylaşalım. KVKK kapsamında alınan bir karardaysa şu ifadeler yer alıyor; "Alışveriş esnasında ticari elektronik ileti gönderilmesi suretiyle kişisel verilerin işlenmesine ilişkin açık rıza alınmasının ilgili kişiler tarafından alışverişin bir parçası olarak bu rızanın verilmesinin gerektiği izlenimi oluşacağından açık rızanın özgür irade ile açıklanma unsurunu zedeleyebileceği değerlendirilmiş olup, bu kapsamda söz konusu uygulamanın ilgili kişileri doğru şekilde bilgilendirmek suretiyle ve alışverişin bir parçası olduğu izlenimi oluşturmayacak şekilde revize edilmesi, ayrıca aydınlatma ve açık rıza onay kodunun aynı kısa mesaj içerisinde sunulmaması ve yapılan işlemlerin sonucu hakkında Kurula bilgi verilmesi hususunda veri sorumlusunun talimatlandırılmasına karar verilimiştir."
Umuyoruz ki verdiğimiz bilgiler haklarınızı tanıyarak, daha verimli ve güvenli bir alışveriş deneyimi yaşamanıza yardımcı olacaktır.
İlginizi çekebilecek diğer içeriklerimiz:
