Metalleri neredeyse hepimiz biliyoruz. Isıyı ve elektriği iletirler ama bir de metallerin tam tersi olan Ametaller bulunuyor. Ametaller, metallere göre oldukça farklı özelliklere sahiptirler ve neredeyse hiçbir ortak yönleri bulunmamaktadır. Ametaller, oldukça hassas ve farklı özelliklere sahip elementler olmakla birlikte, özellikleri içerisindeki karbon atomuna göre değişkenlik göstermektedir.
Ametaller, hiç tahmin etmediğimiz alanlarda da kullanılmaktadır. Özellikle temizlik alanında, kullandığımız çoğu temizlik malzemesinin içerisinde ametaller bulunuyor. Lavabo temizleyici deterjanlar kullanıyorsanız, gün içinde ametaller size oldukça yardımcı oluyor diyebiliriz. Dilerseniz lafı hiç uzatmadan, ametallar nelerdir, nasıl yapıdadır, nerelerde kullanılır gibi soruları yanıtlayalım.
İçindekiler
İlk olarak, Ametaller nedir?
Ametaller, metal ve yarı metallere göre oldukça farklı bir yapıya sahiptirler. Ametalleri özetleyecek olursak, en açık ve net bir şekilde “herhangi bir metal özelliği barındırmayan elementler” diyebiliriz. Çünkü metal gibi ısı ve elektriği geçirmiyor, herhangi bir akım görevini yerine getirmiyorlar. Ametaller, her ne kadar metallerin tam tersi olsa bile oldukça geniş bir kullanım alanına sahiptirler. Periyodik tabloya baktığımızda, toplamda 118 elementten yalnızca 11 tanesi ametal bir yapıya sahiptir. Ametaller, periyodik tabloda oldukça az bir yer kaplarlar. Ama doğaya baktığımızda, sayıları az olmasına rağmen oldukça büyük bir oranda bulunabilirler.
Örneğin, dünyamızdaki canlıların yaşamsal faaliyetlerini gerçekleştirebilmek için ametallere ihtiyacı bulunuyor. Çünkü su ve havamızın oldukça büyük bir kısmı ametaller tarafından karşılanıyor.
Ametallerin özellikleri nelerdir?
- Ametaller fazlasıyla kırılgan bir yapıya sahiptirler.
- Ametaller mat bir yapıya sahiptirler.
- Bulundukları oda koşullarına göre fiziksel değişiklikler yapabilirler
- Elektrik akımını hiç iletmez, oldukça az seviyede ise ısı iletimi sağlar.
- ve - yüklü iyonlar meydana getirebilirler.
- Son katmanlarına baktığımızda, mutlaka H (1), 4, 5, 6, 7 elektron bulundururlar.
- Doğada atomik ve bununla birlikte moleküler bir şekilde görünürler.
- Erime ve kaynama noktaları, metal elementlere göre daha düşüktür.
- Metallerle veya diğer ametallerle kolaylıkla bileşik oluşturabilirler
Ametaller nasıl bir yapıdadır?
- Azot, oksijen, hidrojen ise gaz halinde bulunabilir
- Brom elementi ise sıvı halde bulunabilir
- İyot, karbon ve kükürt elementleri ise katı halde bulunabilirler.
Ametaller, bulundukları ortamın sıcaklığına göre değişkenlik gösterebilirler. Mesela azot, klor, hidrojen ve oksijen elementleri oda sıcaklığında gaz halinde bulunurlar. Brom ise sıvı bir ametal olarak bilinir. Fosfor, kükürt gibi elementeler ise oda sıcaklığında katı haldedirler. Kısaca özetlemek gerekirse, ametaller bulundukları odanın sıcaklığına göre değişkenlik gösterebilirler.
Ametaller nerelerde kullanılır?
- Endüstriyel ürünlerde
- Neon aydınlatmalarda
- Deterjanlarda
- Yüzme havuzlarının temizlenmesinde
- Hidroklorik Asit yapımında
- Dezenfektan üretiminde
- İçme sularının temizlenmesinde
- Yabani otları temizleme işlemlerinde
- Tuz ruhu yapımında
Genel olarak baktığımızda, ametaller temizlik alanında oldukça yaygın bir şekilde kullanılıyor diyebiliriz. Bununla birlikte, neon aydınlatmalarda da ametallere yer veriliyor. Yani, aslında ne olduğunu pek bilmeseniz bile ametaller günlük hayatınızda oldukça kullanışlı bir hale geliyor. Örneğin, pandemi döneminde en çok ihtiyaç duyduğumuz dezenfektanların içeriğinde bile ametaller bulunuyordu. Bununla birlikte, oldukça geniş bir alan olan endüstriyel ürünlerde de yine ametallere yer verildiğini görüyoruz. Eğer sıklıkla yüzme havuzlarını kullanıyor, yüzmekten büyük keyif alıyorsanız yine ametaller işinize yarıyor. Çünkü havuzların temizlenmesinde genel olarak klor maddesi kullanılıyor. Klor maddesinin ise, periyodik tabloya baktığımızda ametal yapıda olduğunu görüyoruz. Bununla birlikte, yalnızca yüzmekle kalmayıp içme sularımızın temizlenme aşamalarında da yine ametallere büyük bir yer veriliyor.
Ametaller parlak olur mu?
Bu soru aslında oldukça fazla merak ediliyor diyebiliriz. Ametallerin parlak olduğuna dair bazı bilgiler bulunuyor. Ama ne yazık ki ametaller parlak bir yapıya sahip değildirler. Onları parlak bir yapıya getirmek ne yazık ki mümkün değildir. Aslında bu da onları metallerden ayıran bir diğer özellik diyebiliriz. Çünkü metaller, parlaktırlar. Bununla birlikte ışığı kolaylıkla yansıtabilirler. Genel bir özetleme yapacak olursak, metaller ışık ve ısıyı kolaylıkla yansıtabildikleri için parlak bir yapıdadırlar ve ametaller ise, ısıyı ve ışığı yansıtamadıkları için mat bir yapıdadırlar.
Ametaller yalıtkan mı?
Evet, ametaller fazlasıyla yalıtkan bir yapıdadır. Isıyı ve elektriği iletmezler. Yalnızca oldukça az miktarda grafit iletebilirler. Onun haricinde herhangi bir şekilde iletim yapmazlar. Ametaller, yapıları dolayısıyla ışığı direkt olarak kırarlar ya da geçirirler. Tüm ametalleri incelediğimizde, doğada renkli veya renksiz bir şekilde bulunabildiklerini görebiliyoruz. Diğer tüm özelliklerinde olduğu gibi, bu özellikleri de onları metallerden ayrı tutuyor. Çünkü metaller, ısıyı ve elektriği kolaylıkla iletebilirler. Metaller iletken, ametaller ise tamamiyle yalıtkan bir yapıdadır.
Ametaller hangi grupta bulunur?
Gelelim periyodik tabloda ametallerin konumuna. Peridoyik tabloda 8 adet A ve 8 adet B grubu bulunmaktadır. Bunlardan bazıları ametal, bazıları ise metal yapıya sahiptirler. Periyodik tabloda 1A, 2A ve 3A grupları metalleri kapsamaktadır. Elbette, hidrojen bunların içerisine dahil değil. Ametallere baktığımızda ise 4A, 5A, 6A ve 7A gruplarında görmek mümkün. Periyodik tabloda metalleri ve ametalleri yukarıdaki grupları işaretleyerek kolaylıkla ayırabilirsiniz.
Ametal elementler nelerdir?
- İyot (F)
- Klor (Cl)
- Azot (N)
- Argon (Ar)
- Helyum (He)
- Oksijen (O)
- Brom (Br)
- Karbon (C)
- Kükürt (S)
- Fosfor (P)
- Selenyum (Se)
- Flor (F)
Periyodik tabloda toplamda 13 element, ametal bir yapıya sahiptirler. Eğer gruplara ayırarak ametalleri bulamıyorsanız, bu elementleri takip ederek kolaylıkla ametalleri ayırabilirsiniz. Periyodik tabloda elementleri ayırırken, doğru bir sıralama takip ettiğinizden emin olmayı unutmayın. Aksi takdirde hatalı sonuçları ortaya çıkarabilirsiniz.
Sizler için ametaller nedir, nasıl yapıdadır, nelerdir ve nerelerde kullanılır gibi merak edilen soruları yanıtladık. Ametalleri günlük hayatımızda pek çok alanda kullanıyoruz. Özellikle sık temizlik yapan birisiyseniz, ametaller ile her gün çalışıyor olabilirsiniz. Ametaller, her ne kadar az gibi görünseler bile periyodik tablomuzda oldukça yer kaplamaktadırlar. Sizler ametaller hakkında ne düşünüyorsunuz? Bizlerle paylaşmayı unutmayın.
