Günümüzde kansızlık olarak da geçen anemi hastalığı, kırmızı kan hücrelerinin düşüklüğüne denilen bir diğer ad. Tıp literatüründe oldukça önem arz eden bir rahatsızlık olarak geçen anemi, birçok önemli ve ciddi hastalıkların da sebebi olarak görülüyor.
Her ne kadar farklı anemi türleri olsa da Dünya Sağlık Örgütü (WHO) tarafından paylaşılan bildirgeye göre dünya genelinde en çok demir eksikliği anemisi gözlemlenmiş durumda. Anemi nedir, MCHC değeri ile kansızlık nasıl belirlenir gelin birlikte bakalım.
Anemi hastalığı nedir?
Her ne kadar halk dilinde kansızlık basit bir hastalık olarak lanse edilse de asla öyle değil. Zira tıp dilinde anemi, vücuttaki kırmızı kan hücrelerinin eksikliğinden dolayı organ ve dokulara yeterli miktarda oksijen alamaması demek ki bu da çok tehlikeli bir durum. Zira karışık bir sistem yapısı olan vücudumuzun en uç noktasındaki dokular bile yeterli seviyede oksijen almak zorunda.
Sağlıklı bir insanın yeterli kırmızı kan hücreleri olması demek, her bir dokunun dahi yeterli oksijen alması demek. Ama anemi hastalarında organlar ve dokular oksijensiz kaldığı için kalp krizi, beyin kanaması, pıhtı atma gibi hayati risk taşıyan durumlar söz konusu. Ayrıca yine aneminin nedenlerinden bazıları ise kanser, lösemi, böbrek ve kemik iliği yetmezliği, B12 vitamin eksikliği ve hormonsal bozukluklar olarak belirtilmiş durumda.
Hemoglobin nedir?
Hemoglobin yani HGB, kırmızı kan hücreleri sayesinde taşınan ve demir açısından oldukça zengin, organlarımız için olmazsa olmaz bir proteindir. Akciğerdeki temiz oksijenleri de deyim yerindeyse sırtlayıp taşıyan Hemoglobin proteininin her biri 4 tane oksijen molekülü taşıyabiliyor. Ayrıca zarar gören kırmızı kan hücrelerini de zar gibi çevreleyen HGB proteinleri, zarar gören hücrenin kendisini iyileştirmesine de yardımcı oluyor.
Kandaki hemoglobin proteininin düşük olması demek ise anemi hastalığı olarak yorumlanır ve hemoglobindeki hangi molekülün sayısı düşük ise, ona göre anemi tedavisi uygulanır.
MCHC nedir?
MHC ne demek? İngilizcedeki açılımı Mean Corpuscular Hemoglobin Concentration, Türkçede ise Ortalama Eritrosit Hemoglobin Konsantrasyonu olan MCHC, doktorlar tarafından hastalara uygulanan bir kan testidir. Kırmızı kan hücrelerindeki hemoglobin seviyesinin ölçülmesi için uygulanan bu MCHC testi, hastanın kırmızı kan hücrelerindeki Hemoglobin proteininin taşıdığı oksijeni, demiri, bakırı ve diğer moleküllerin sayısını belirler.
Sağlıklı bir yetişkin için MCHC seviyesi desilitre bazında 31-37 gram (g / dL) olmalıdır. Şayet MCHC seviyesi hastada 37’den fazla ise o hastada MCHC yüksekliği, 31’den az ise de MCHC düşüklüğü vardır.
MCHC düşüklüğü ne anlama gelir?
MCHC düşüklüğü demek, kırmızı kan hücrelerindeki hemoglobin proteininin taşıdığı oksijen ve demir gibi moleküllerin az demesidir. Yani sağlıklı bir hemoglobin proteini 4 tane oksijen molekülü taşıyorsa MCHC düşüklüğü yaşayan hastalarda bu oran 1-2 moleküle düşüyor. Haliyle vücuttaki doku ve organlara da yeterli sayıda oksijen taşınamıyor demektir. MCHC testi yapılan bir kişide MCHC kan değeri izlenir.
Yapılan MCHC testinde şayet oran %28’in altında ise hastaya MCHC düşüklüğü tanısı yani Hipokromik Anemi (kırmızı kan hücrelerindeki hemoglobin düşüklüğü) tanısı konuluyor ve sebebi araştırılmaya başlanıyor. Ardından yapılan bazı farklı testlerde %28’in altında olan molekülün oksijen mi yoksa demir mi olduğu araştırılıp ona göre anemi teşhisi konuluyor ki doğru olan da bu.
Düşük MCHC belirtileri nelerdir?
Düşük MCHC tanısı konulan hastalardan alınan bilgilere göre genellikle benzer belirtiler baş gösteriyor. Bu belirtiler aynı zamanda anemi belirtileri olarak da kabul ediliyor.
- Yorgunluk,
- Nefes darlığı,
- Halsizlik
- Tende solukluk,
- Oluşan morluklar,
- Baş dönmesi,
- Tansiyon düşmesi,
- Güçsüzlük,
- Elde, kolda ve ayaklarda uyuşmalar
Bu gibi durumları sık sık yaşayan kişiler genellikle düşük MCHC rahatsızlığı yaşayan insanlar oluyor. Lakin uzmanlara göre bu rahatsızlık bazen belirti vermiyor. Bu gibi durumlar daha tehlikeli olduğu gibi ileride de ciddi sağlık sorunlarına sebebiyet verebiliyor.
MCHC düşüklüğü neden yaşanır?
Öncelikle belirtmekte fayda var ki MCHC düşüşünün yaşanma sebebi genellikle anemidir. Özellikle Hipokromik Mikrositik Anemi hastası birisinin kırmızı kan hücreleri daha ufak olduğu için haliyle taşıdıkları hemoglobin proteini de azdır ve bu MCHC düşüşüne sebebiyet verir.
Hipokromik Mikrositik Anemi nedenleri:
- Demir eksikliği,
- Demirin sağlıklı şekilde emilememesi,
- Bazı ciddi ülser rahatsızlıkları,
- Kırmızı kan hücrelerinde oluşan ciddi hasarlar,
- İç kanama yapan kanser türleri,
- Enfeksiyon hastalıkları,
- Kurşun zehirlenmeleri
MCHC yüksekliği ne anlama gelir?
Her nasıl ki MCHC düşüklüğü ciddi sağlık sorunlarına sebebiyet veriyorsa aynı şekilde MCHC yüksekliği de bir o kadar tehlikeli hastalık olarak kabul ediliyor. Hastaya yapılan MCHC testinde şayet MCHC oranı %36’nın üzerinde ise bu hastaya MCHC yüksekliği tanısı konuluyor.
MCHC yüksekliği yaşanan kişilerde ilk olarak B12 proteini eksikliğine, folik asit eksikliğine ve karaciğerine bakılıyor ki yapılan araştırmalar MCHC yüksekliğinin genellikle bu tür problemlerden ortaya çıktığını göstermiştir. Tabii ki tek nedeni bu hastalıklar değil. Mesela kırmızı kan hücrelerinin çok kırılgan olmasından dolayı da MCHC yüksekliği yaşanabiliyor.
Yüksek MCHC nedenleri nelerdir?
Genellikle yukarıda verdiğimiz hastalıklar yüksek MCHC değerlerine sebebiyet verse de 10 taneden fazla rahatsızlıklar da yüksek MCHC hastalığına neden olabiliyor.
- Otoimmün Hemolitik Anemi: Nadir de olsa görülen bu hastalık, kırmızı kan hücrelerinin yanlışlıkla birbirlerine saldırarak öldürmeleri demek. Bu da yüksek MCHC hastalığına neden oluyor.
- Makrositik Anemi: Kırmızı kan hücrelerinin normalden çok daha büyük olmasına konulan anemi çeşidi.
- Herediter Sferositoz: Kırmızı kan hücrelerinin mutasyon sonucu kırılgan hale gelmesine deniliyor.
- Yanıklar: Dokularda oluşan ciddi yanıklar da Hemolitik Anemi’ye sebep olduğu için yüksek MCHC yaşanabiliyor.
- Karaciğer hastalıkları: Karaciğerin ana görevlerinden birisi hemoglobini depolayıp işlemek olduğu için karaciğer hastalıkları ciddi oranda MCHC yüksekliğine neden olabilir.
- Tiroidler: Aşırı fazla çalışan tiroidler vücudun genel sistemini etkileyeceği için kırmızı kan hücreleri de etkilenebiliyor.
- Kanser ilaçları: Çok nadir de olsa bazı kanser ilaçları da MCHC yüksekliğine neden olabiliyor.
MCHC yüksekliği belirtileri nedir?
Öncelikle belirtmekte fayda var ki yüksek MCHC bir hastalık olarak tedavi edilmediği için bir hastalık olarak kabul edilmiyor. Yani yüksek MCHC rahatsızlığı olan hastanın neden bu rahatsızlığı yaşadığı araştırılıp o neden tedavi ediliyor.
Daha basit şekilde anlatmak gerekirse yüksek MCHC rahatsızlığının aslında bir belirtisi yok çünkü dediğimiz gibi o bir hastalık değil. Sadece hastalar yüksek MCHC rahatsızlığına sebebiyet veren hastalığın belirtilerini gösteriyorlar. O hastalıklar da yukarıda verdiğimiz hastalıklar.
Otoimmün Hemolitik Anemi belirtisi:
- Yorgunluk,
- Sarılık,
- Güçsüzlük,
- Hissizlik,
- Enfeksiyonlar,
- Karın ve mide rahatsızlıkları,
- Dalak büyümesi,
- Kalp çarpıntısı,
- Bayılma ve bilinç kaybı
Makrositik Anemi belirtisi:
- Hızlı kilo kaybı,
- İştahsızlık,
- Kusma,
- Kırılgan saç ve tırnaklar,
- İshal,
- Odaklanma zorluğu,
- Unutkanlık
Herediter Sferositoz belirtileri:
- Aşırı terlemek,
- Aşırı açlık hissetmek,
- Yorgunluk,
- Safra kesesi rahatsızlıkları,
- Aşırı kilo kaybı,
- Kalp ritim bozuklukları ve çarpıntısı,
- Huzursuzluk,
- Kendini hep hasta hissetme,
- Zayıflık,
- Baş dönmeleri
Karaciğer hastalıkları belirtileri:
- Kusma,
- İshal,
- Bulantı,
- Sağ üst karın ağrısı,
- Bel ortasına vuran ağrılar,
- Safra kesesi rahatsızlıkları,
- Sarılık
Şayet yukarıdaki belirtilerden birini veya birkaçını uzun süredir yaşıyorsanız mutlaka ama mutlaka bir doktora gözükmeniz ve MCHC testi yaptırmanız gerekiyor.
