Bu Anlatım Bozukluğu Testini Çözerek Türkçeye Ne Kadar Hâkim Olduğunu Görebilirsin

Ben de anlayışımın kısıtlı olduğu kabulüyle bir yorumda bulunmak istiyorum.

Herkesin mutabık olacağını sanıyorum ki kullanılması gereken yapı budur: "Bırakın *zor*u, *kolay*ı bile yapamaz." Örneğin: Bırakın hamur açmayı, yumurta bile kıramaz.

Düşünüyorum ki burada kafa karıştıran durum genellik - özellik. Mesela benim örneğimde zor ile özel (hamur açmak), kolay ile genel (yumurta kırmak) eşleşmiş.
Sizin örneğinizde ise temizlik yapmak genel olsa bile bütün temizlik çeşitlerini kapsadığı için zor görülmüş de olabilir. Çünkü yer silmek kolaydır ve herkes yapabilir, temizlik ise daha uğraştırıcı ve kapsayıcı olduğu için özele girer.

Zannediyorum ki bu anlatım bozukluğu kapsayıcılığın bu eylemi özel mi yoksa genel mi yaptığı ile ilgili anlaşmazlık sebebiyle ortaya çıkmış. Lakin ben bu cümleyi kullansaydım -"Bırakın 'yemek yapmayı', yumurta bile kıramaz."- yumurta kırmanın yemek yapmaktan daha kolay daha kolay olduğunu varsaymış olurdum.
Ancak yumurta kırabilen herkesin yemek yapmış olduğunu gözardı etmemiz gerekir ki bu ya bir mantıksızlıktır ya da "yemek yapmak" eyleminin özel zorlukta yemekleri pişirebilmek olarak tanımlamaktır.

1. Bırakın 'et yemeği' yapmayı, yumurta bile kıramaz
2. Bırakın 'herhangi bir yemeği' yapmayı, yumurta bile kıramaz

Bu örneklerde göreceğimiz gibi birincisi gayet mantıklı, ikincisi ise bir mantıksızlık (yumurtanın yemek olduğu göz önünde bulundurulunca).


Buradan da yola çıkarak temizlikten ne anladığımıza göre bir kurgu yapılması gerektiği söylenebilir.

Benim fikrimce, yer silmek gibi basit bir örnek verilmesinden sezilebileceği üzere cümlede yer silmek basit, temizlik zor olarak konumlandırılmış. Dolayısıyla size katılıyor ve bu cümlenin doğru olduğunu düşünüyorum: Bırakın yer silmeyi, temizlik bile yapamaz.

Bunu da şöyle kanıtlayabiliriz. "Bırakın temizlik yapmayı, yer bile silemez" dendiğinde yer silebilen ancak temizlik yapamayan insanların varlığı kabul ediliyor. Bunun kabulu için de temizliğin daha dar, özel ve zor olarak görüldüğü anlaşılabilir.

Yine de belirtmekte fayda var ki bu tarz cümleler tek başına yeterince anlama sahip olmadığı için fikrimce bozuk olduğu söylenemez, kişinin kastetmek istediğini verip veremediğinin anlaşılması için bağlam lazımdır. Nihai netice olarak söyleyebileceğim budur, bağlam olmadan bu eylem bazında mutlak bir şey söylemek mümkün değildir. Tek söylenebilecek olanın sizin söylediğiniz gibi özelden genele sıralamasının takibinin gerektiğidir.

Saygılarımla

Bu iki tişörtten kısası sana olur.

KAYNAK ??