Antik Mısır dönemine ait heykeller oldukça göz alıcı ve merak uyandırıcı eserler olarak biliniyorlar. Bu heykellerin bir diğer özelliği de neredeyse hepsinin burnunun kırık olması.
Heykellerin burunlarındaki bu deformasyonun sebebi olarak zaman içerisinde yaşanan aşınma gösteriliyordu. Brooklyn Müzesi’nde Mısır, Klasik ve Eski Yakın Doğu koleksiyonlarından sorumlu olan isim Edward Bleiberg de bu konuda aynı şeyi düşünüyordu.
Müze ziyaretçilerinin ısrarla bunu sorması üzerine Bleiberg, konuyu derinlemesine incelemeye karar verdi.
Üç boyutlu ve büyük heykellerin burunlarının kolayca kırılması anlaşılabilir. Sonuçta bir oyuncağın da düştüğünde ilk önce bedenden ayrılan uzuvları kırılıyor. Bu yaklaşımın açıklayamadığı şey ise kabartmaların neden burunlarının, özellikle de burunlarının deforme olduğu.
Bleiberg’e göre sorunun yanıtı, örgütlü ikonoklazma yani ikon düşmanlığı. Bölgenin eski yöneticilerinin siyasi hedefleri nedeniyle heykeller kasti olarak tahrip ediliyor.
Antik Mısır’da krallar aynı zamanda tanrısal güçlere de sahip olarak görülürdü. Heykeller ve kabartmalara göre tanrılar genelde seçkinlerden gelen adakları kabul ediyor. Antik Mısır halkı, tanrıların ve insanların güçlerinin olduğuna ve bu güçlerin heykellerle yaşayabildiğine inanıyordu. Bu gücü ortadan kaldırmak için heykeller tahrip ediliyordu.
Yıkım hareketinin amacı, görüntünün gücünü devre dışı bırakmaya yönelikti. Hedefin burun olmasının ise özel bir nedeni vardı. Böylece ruhun nefes almasının önüne geçilebiliyordu. Kulakları kırılan bir ikondaki ruh sağır olurdu. İlahi işaretleri kırmak onları hükümsüz kılardı. Sağ eli kesmek tanrıların adakları kabul etmesini, sol eli kesmek ise insanlara tanrıların bir şeyler bahşetmesini engelliyordu.
Konuyla ilgili bir diğer ipucu da dönemin yazılı eserleri. Dönemin önde gelenleri, kendi ikonlarının zarar görmesinden duydukları endişeleri de aktarmıştı. Bazı firavunlar, kendi tasvirlerine zarar vermeye cesaret edebilecek herkesi korkunç cezalara çarptıracağını belirten kanunlar yayınlıyordu.
Bleiberg, “ikonoklazma büyük ölçekte politikti” diyor. Heykelleri kıran hırslı yöneticiler, tarihi kendi isteklerine göre yeniden şekillendiriyordu.
Bu yok etme eylemi, genel olarak cinsiyetçi çizgilerle daha belirgin hale geliyordu. İki güçlü Mısır kraliçesi Hatşepsut ve Nefertiti’nin görselleri büyük ölçüde yok edildi. Temsil ettikleri gücün yansıtıldığı tasvirler gücü zayıflatma çabalarında büyük zarar görmüştü.
Araştırmacıya göre heykelleri tahrip eden insanlar, Bağdat’ta Saddam heykellerini yıkanlar gibi sıradan vatandaşlardan oluşmuyordu. Heykellere erişimi olan, üst düzey kişiler bu iş için seçiliyordu.
