İrlanda’da 2018 yılındaki referandumdan önce yapılan araştırmaya 3.140 gönüllü katıldı. Katılımcılara referandumla ilgili haberler gösterildi. Her bir katılımcıya ikisi sahte olmak üzere toplam altı adet haber gösterildi.
Uydurulmuş sahte haberlerden biri; referandum kampanyası için asılan afişlerin, ABD tarafından finanse edildiğinin ortaya çıkmasıyla beraber bu afişlerin parçalandığına dairdi. Katılımcılara gösterilen sahte haberler, katılımcıların yarısında yapay anı oluşturmaya başladı. Katılımcıların bir kısmı, bu gösterilen sahte haberleri hatırladıklarını bildirdiler.
Olmayan ayrıntılar bile hatırlandı:
Referandum için olumlu görüş bildirenler, bu afiş olayını hatırladıklarını belirttiler. Benzer şekilde olumsuz görüş bildiren bazı katılımcılar da bu afiş olayını yaşadıklarını söylediler. Hatta bazı katılımcılar, bu sahte haberde olmayan detaylar bile uydurmaya başladı. Araştırmanın dikkat çeken sonuçlarından bir başkası ise katılımcıların haberlerin sahte olduğu bilgisini öğrendiklerinde verdikleri tepki oldu. Katılımcıların büyük bir çoğunluğu, gösterilen haberlerin sahte oldukları söylenmesine rağmen hafızalarını sorgulamakta başarısız oldu.
Anı bir kez oluştuğu zaman onu değiştirmek çok zor:
Araştırmacılar, yapay bir anıyı bir kez yarattıktan sonra geri almanın çok zor olduğunu belirtiyor. Araştırmanın başyazarlarından Cork Üniversite’sinden Doktor Gillian Murphy, “Hafıza, yeniden inşa edilen bir süreçtir ve bizler hatıralarımızın bozulmasına karşı savunmasızız” açıklamasında bulundu. Murphy, “Seçmenler, sadece sahte haberlere inanma konusunda savunmasız değil, onları gerçekten yaşanmış gibi yanlış hatırlama konusunda da savunmasız” diyerek potansiyel tehlikeye karşı da insanları uyardı.
2012’de yapılan bir araştırmada, katılımcıların ABD Başkanı Barack Obama ile İran Cumhurbaşkanı Mahmud Ahmedinejad’ın tokalaştığına inanması sağlanmıştı. Böyle bir ana dair ise hiçbir kayıt mevcut değil.
