Kollarımızdaki ve telefonlarımızdaki saatler her ne kadar 24 saati salisesine kadar her gün aynı sabitlikte gösterse de aslında durum gerçekte böyle değil. Dünya, çeşitli nedenlerle kendi etrafındaki dönüşünü daha yavaş ya da hızlı bir şekilde tamamlayabiliyor.
Bu nedenle de zaman zaman gündeme ‘Önümüzdeki yıl, bu yıldan bir saniye uzun/kısa’ olacak” gibi haberler görebiliyoruz. İşte bu aradaki fark, özellikle teknolojik altyapı için büyük bir önem taşıyor. Bugün, bu düzensizlik hakkında ise devrim niteliğinde bir karara imza atıldı.
'Artık saniye', yakın gelecekten itibaren uygulanmayacak: Önce gerekçesine, sonra karara bakalım:
1972 yılından bu yana tüm dünyada standart olarak kabul edilen Eşgüdümlü Evrensel Zaman (UTC), ortalama her 21 ayda bir ayarlanıyor, bir yıldaki saniye sayısına ‘artık saniye’ adı verilen ek saniyeler eklenebiliyordu. Uygulama 1972’de yürürlüğe girdiğinden bu yana toplam 27 artık saniye eklenmiş durumda.
Fakat Dünya’nın dönüşünün yavaşlamasıyla oluşan bu artık saniyenin UTC’ye eklenmesi, bu sistemi benimseyen altyapı için bugüne kadar bazı ciddi sorunlara yol açtı. Örneğin Cloudflare, 2017 yılında tam gece yarısında yaşadığı devasa DNS kesintisinin nedenini artık saniye olarak açıkladı. 2012 yılında ise Reddit, LinkedIn ve Foursquare gibi dev siteler çöktü.
Bu çöküşün arka planını bir bilgisayarın gözünden ele almak daha mantıklı olacaktır: Bir sonraki güne 23. saat, 59. dakika ve 59. saniyenin ardından girmeyi beklersiniz, değil mi? Fakat bir gün yapılan değişiklikle kolunuzdaki saat, bir anda 23. saat 59. dakika ve 60. saniyeye göstermeye başlıyor. İşte o 60. saniyeyi gördüğünüzde yeni bir güne girmiyor, yepyeni ve sizde bir karşılığı olmayan kavramla karşılaşıyorsunuz. O anda çalıştıracak hiçbir komutunuz olmuyor, dolayısıyla çöküyorsunuz.
Teknoloji şirketleri, sistemlerinde sorunla karşılaşmamak için uzun süredir UTC’ye artık saniye eklenmesine karşı gelirken, bugün bu konuda nihayet somut bir adım atıldı.
Uluslararası Ağırlıklar ve Ölçüler Bürosu’nda yapılan oylamada UTC’ye artık saniye eklenmemesine karar erildi. Fakat karar, 2035 tarihinden itibaren yürürlüğe girecek. Yani önümüzdeki 10 yıl boyunca artık saniyeler UTC’ye eklenmeye devam edecek.
Kararın efektif olacağı tarih aralığı ise ‘En az 2135 yılına’ kadar belirtildi. Bu da, aksi bir karar alınmadıkça artık saniyenin en az 100 yıl boyunca UTC’ye eklenmeyeceği anlamına geliyor. Bilim insanları, bu süreçte astronomik zaman ve atomik zamanı eşitlemek için daha iyi sistemler geliştirmeyi planlıyor.
