Belki de ABD ve NASA’nın insanoğlunu kandırdığını söyleyen komplolara inanıyorsunuz. Bunun için en sağlam argümanınız da büyük ihtimalle 45 yıldır Ay’a gidilmemesi olabilir. Kimilerine göre beklentilerimizin çok gerisindeyiz, kimilerine göre de uzay çağının girişinde. Bilimsel ve buna bağlı olarak teknolojik gelişmeler bizim uzay çağında olduğumuzu söyleseler de cevap verilmesi gereken çok soru var.
20 Temmuz 1960’da gerçekleştirilen Apollo 11 görevi bir ilkti. Dünya’nın uydusu Ay üzerinde bir dizi deneyler yapıldı. Sonrasında herkes evine döndü. Ay’da kalıcı bir varlık oluşturmamız koşullarından dolayı imkansızdı. Şimdilerde Mars’a girmeyi tartışıyoruz ama Ay’a bile 45 yıldır bir daha uğramadık. En azından gidilse bile dünya kamuoyunun bundan bir haberi olmadı.
Ay’a yapılan en son insanlı sefer Aralık 1972’de gerçekleştirilen Apollo 17 göreviydi. Yani yaklaşık 45 yıldan daha fazla bir zaman geçti. Mars’ı kolonize etmek isteyen insanın ilk durağı yine Ay olacak. Orada kurulacak uzay üsleri, kalkış istasyonları ve merkezler tüm sürecin kilit rolünü üstlenecek. Ay’da uzay teleskopları inşa edeceğiz, hatta uzay turizminin en uğrak bölgesi yine Ay olacak. Hala aynı soru: Peki neden 45 yıldır tık yok?.
Yakın zamanda Türkiye’ye de gelen emekli astronot Chris Hadfield, geçtiğimiz günlerde Business Insider'a verdiği demeçte, "Ay'da kalıcı bir araştırma istasyonu kurmak, bir sonraki mantıklı adımdır. Yanlış anlamayın herkesi öldüremeyiz. Daha derinlere ulaşmadan önce, öğrenmek için test etmemiz ve sonra tekrar test etmemiz gereken bir sürü şey var." dedi.
Asıl sorun teknik süreçler değil, tahmin ettiğiniz gibi son derece pahalı olması. Zira Trump’ın bu yıl 5.5 milyar dolar olan NASA’nın devlet bütçesini, 2019’da 19.9 milyar dolara çıkartacağı söyleniyor. Bu bütçe ile gerçekleştirilecek olan kesinlik kazanmış bazı görevler şöyle: James Webb Uzay Teleskobu, yeni fırlatma sistemlerinin inşası (SLS gibi), Jupiter’e insansız araçlarla uzak görevler, Mars araçları, asteroid kuşaklarına gidecek çeşitli problar, Kupier kuşağına gönderilecek keşif aracı, Güneş'e yaklaşacak bir prob daha... Hepsi aynı dönemde.
Ekonomik olarak NASA, geçmişe göre oldukça güçsüz durumda. Trump bu bütçeyi Ay’a bir istasyon kurulması ve Mars seferlerinin başlaması için veriyor, ancak SLS gibi fırlatma sistemlerinin masrafı son derece yüksek. Yani daha fazlası gerekiyor.
2005 tarihli bir NASA raporu Ay’a yapılacak bir seyahatin masrafını 104 milyar dolar olarak öne sürdü. Bugünün ekonomisiyle bu rakam 133 milyar dolara denk geliyor. Trump’ın 19.9 milyar doları nereye, 133 milyar dolar nereye...
Ekonomik nedenler tamamsa bir de politik ve haliyle mide bulandırıcı olanlarına değinelim:
Trump yönetiminin hemen hedefi, 2023'te astronotları Ay’a göndermek. Bu da Trump'ın yeniden seçilmesi durumunda, ikinci başkanlık döneminin sonlarına denk geliyor .
Astronotlar açısından, insanları başka bir dünyaya ulaştırabilecek bir uzay aracının tasarlanması, mühendisliği ve test edilmesi süreci, iki dönemlik bir cumhurbaşkanın zamanın yeteceği bir konu değil. Her yeni başkan, kabine ve yönetim anlayışıyla uzay çalışmaları neredeyse sıfırlanıyor. Yani bu konuda NASA, ABD siyasetinden soyutlanmış bir kurum değil.
Astronotlar Scott Kelly, Jim Lovell, Buzz Aldrin (Ay’a ayak basan ikinci insan) gibi onlarca önemli isim, hep aynı sorunları göndeme getirdiler. Yani anlayacağınız sorun teknolojik gelişim, hırs ya da çalışmak değil. Bu konuda emek harcamaya müsait, milyonlarca genç var. Bu gençler ülkemizde de var. Asıl sorun uzay ve bilime kamçı vuran dönem siyaseti anlayışı. Bu durum dünyanın her yerinde bilim insanlarının canını sıkıyor. Zaten sadece onların canını sıktığı için 45 yıldır Ay’a gidilemiyor. Belki de daha yüzlerce keşif bu durumlardan dolayı yapılmayı bekliyor.
