İsimsiz bir İngiliz tarihçinin notlarına göre 1110 yılı, felaketlerle dolu bir yıl oldu. Yoğun yağmurların tarlalardaki ürünlere ağır hasar verdiği, kıtlığın İngiliz adalarında kol gezdiği bu yılda, bir mayıs gecesi Ay, gökyüzünden kayboldu.
Bir gece Ay kayboldu, peki neden?
Peterborough Günlükleri olarak bilinen kayıtlarda bu isimsiz Anglosakson tarihçisi, “Mayıs ayının 5. gecesinde Ay’ın ışığının akşam boyunca giderek zayıfladığını ve en sonunda da tamamen kaybolduğunu, görülecek bir şey kalmadığını” notlarına ekledi. Öte yandan bu durumun sebebi bulutlar değildi, zira tarihçinin notlarında yıldızları tasvir ettiği görülüyor. Ayrıca Ay’ın kararmasının sebebi gezegenimizin gölgesi de değildi. Öyle olsaydı bronz rengi bir kanlı ay görmesi gerekirdi. Gökyüzünde boş karanlık bir nokta görmezdi.
Peki Ay’ın gökyüzünden kaybolmasına neden olan şey neydi? 21 Nisan’da Scientific Reports’ta yayınlanan bir makaleye göre hem bu olayın hem de o yıl yağan yoğun yağmurların nedeni aynı: yanardağ faaliyetleri.
Unutulmuş yanardağ faaliyetleri
Araştırmacılar, atmosferik optik fenomenlerin antik çağlardan bu yana tarihçilerin ilgisini çektiğini belirtirken, buz çekirdeklerinde yapılan incelemelerin o dönemde yoğun volkanik aktivitelere işaret ettiğini belirtti. Bu aktiviteler 1108-1110 arasında Asya veya Avrupa’da gerçekleşti.
Bilim insanları tarafından, haklarında çok az bilgi kaydedildiği için 'unutulmuş patlama' olarak adlandırılan bu faaliyetlerin, atmosferde yıllarca dolanan partikül yüklü bulutları oluşturma ihtimali bulunuyor. Bu volkanik gaz kütlesi yıldızlar görünmeye devam ederken Ay’ı karanlığa gömmüş ve yoğun yağmurların da sebebi olmuş olabilir.
Araştırmacılar o dönemdeki volkanik patlamaların izlerini ise Grönland ve Antarktika’daki buzulları inceleyerek buldu. 1108 ve 1110 arasındaki dönemden kalma buz katmanlarında sülfat aerosollerinin artış gösterdiği göze çarptı.
1110 yılının kayıtlarına göre Avrupa’da 13 farklı bölgede kıtlık ve tarlalarda hasatların büyük zarar gördüğü kuraklıklar yaşandı. 1108 yılında ise güney yarımkürede bilinmeyen bir bölgede ve Japonya’daki Asama yanardağında patlamalar gerçekleştiği belirtiliyor. Bu da çevre felaketlerini tetiklemiş olabilir.
