Prostat kanseri, erkeklerde en sık görülen kanser türüdür. Kansere bağlı ölümlerde ise ikinci sıradadır. Prostat, erkeklerde bulunan, yaklaşık olarak bir ceviz büyüklüğünde, mesanenin altında yerleşmiş, üreme faaliyetleri için çeşitli salgılar üreten bir salgı organıdır. Prostat kanseri, prostat dokusunu oluşturan bazı hücrelerin anormal seyir göstererek tümör yapıları oluşturması sonucu meydana gelir.
Kanserler, prostatın sadece bir kısmından gelişebileceği gibi birden çok kısmında da gelişebilir. Genellikle 65 yaş üstünde görülen bu hastalık erken dönemlerinde hiçbir belirti vermeyebilir. Fakat tedavi edilmezse zamanla büyüyerek idrar kanalına baskı yaratabilir. Böyle hastalarda idrar yapmayla ilgili bazı şikayetler meydana gelir.
"Ayakta işemek prostat kanserini tetikler mi?" sorusu şimdiye kadar çok kez tartışıldı ve aralarında neden-sonuç ilişkisi olduğuna inananların sayısı bir hayli fazla.
.
İngiliz bilim insanı Raglan W. Barnes, 1883 yılında Hindistan’daki erkeklerde idrar kesesi (mesane) taşının çok sık olduğunu ve bu durumun idrar yapma pozisyonları ile ilgili olduğunu düşünmüştür.
2012 senesinde ise İsveç'in Sörmland Kent Konseyi geçici üyesi Viggo Hansen'in konseyde bulunan erkeklerin konsey binası tuvaletlerine oturarak işemesini zorunlu kılan bir yasa tasarısı sunmasıyla birlikte söz konusu iddia, haber sitelerinde viral oldu ve epey popülerleşti.
Ses getiren bu önerinin gerekçesi olarak Hansen 3 şey öneriyordu: tuvaletlerin çok daha temiz tutulabileceği, erkeklerde prostat kanseri riskini azaltacağı ve son olarak, erkeklerin seks yaşantısını iyileştireceği...
Peki bilimsel araştırmalar bu konuda neler ortaya koyuyor? Gerçekten ayakta idrar yapmak sağlık açısından sakıncalı mı?
Yapılan hiçbir araştırmada erkeklerin ayakta işemesi ile prostat kanseri de dahil olmak üzere herhangi bir hastalık ile dikkate değer herhangi bir bağlantı bulunamamıştır.
Bir araştırmada maksimum idrar akım hızı, idrar sonrası mesanede kalan idrar hacmi, idrar yapma süresi gibi değerler incelendi. Araştırmanın sonucuna göre genç veya henüz prostat şikayetleri başlamamış genç-orta yaş erkeklerde ayakta ve oturarak idrar yapma esnasında değerler arasında farklılık bulunamadı.
Yine de 50 yaş üstü erkekler için oturur pozisyonda işeme önerilmektedir.
Prostat bezi büyüyüp idrar yolunda tıkanma yaptığı zaman hastalarda alt üriner sistem şikayetleri (örneğin idrar akımında zayıflama, idrara sık çıkma, çatallı veya dağınık işeme, idrarının tamamını tek seferde boşaltamama ve geceleri idrarını yapmak için uyanma) görülür.
50 yaş üstü erkekler oturur pozisyonda daha hızlı ve daha fazla idrar yaparlar ve sonuçta mesanede daha az idrar kalır. İleri yaştaki erkekler ayakta idrar yapmaya çalıştıklarında dengelerini sağlamak için pelvik kaslarını daha fazla kasarlar ve bu durumda idrar akışı, boşaltma fonksiyonu aksar.
Oturma pozisyonunda ise pelvik kasları gevşer, mesane kası ve hatta karın kasları kasılıp daha güçlü bir akım ile daha fazla idrar boşaltılır. Ayakta idrar yapılırken gaz veya gaita (büyük tuvalet) kaçırma endişesiyle anal sfinkter (makatta büyük tuvalet kontrolünü sağlayan kas) kasılır. Bu kasılma sırasında pelvik kaslar da kasılır ve idrar akışı engellenir.
Peki ayakta işemek daha hijyenik midir?
Ayakta yaparken kıyafetlere ve etrafa idrar sıçrayabilir. Ayrıca ayakta idrar yapıldığı zaman idrar kesesi tamamen boşalmayıp kalan idrar sonradan çamaşırda ıslaklık ve kirlenmeye sebep olmaktadır. İdrar borusu (üretra) arkadan öne doğru sağılarak içerde kalan idrar boşaltılabilir. İdrar yapılacak ortamın hijyenik koşulları da çok önemlidir. Hijyenik olarak uygun ortam olmadığında ayakta idrar yapılması daha sağlıklı olabilir.
Oturarak yapma tercihinde ise erkeğin penisi, büyük oranda karşı yöne bakacaktır. Dolayısıyla doğal bir oturma pozisyonunda, penise elle müdahale etmeden klozete işemek mümkün değildir. Bu da, ayakta işemek ile oturarak işemeyi hijyen açısından farksız kılmaktadır.
Umumi tuvaletlerdeki hastalık kaynakları çoğu zaman klozet oturaklarının üzerinde biriken mikroplardır. Sırf etrafa idrar sıçramaması için bunların üzerine oturmanın kaş yaparken göz çıkarmaktan pek bir farkı yoktur.
Özetle, ileri yaş erkekler için oturarak veya çömelerek idrar yapmak sağlık açısından daha iyidir. Genç-orta yaş erkekler için ayakta veya oturarak idrar yapma açısından fark yoktur.
Pittsburgh Üniversitesi'nden üroloji profesörü Dr. Benjamin Davies şöyle söylüyor: "Oturarak işemenin insana sağlık veya seks yaşantısı bakımından herhangi bir faydası olacağı iddiası saçmalığın daniskasıdır. İşemek ile seks yaşantısı arasında hiçbir bağlantı yoktur. Ayrıca bunun prostata herhangi bir katkı sağlaması için en ufak bir gerekçe bile yoktur. Eğer sağlıklı bir erkekseniz, işeme sırasında zaten prostat kaslarınız gevşer. Oturarak işemek kültürel ya da psikolojik bir tercihtir; sağlıkla falan ilgisi yoktur. Eğer yorgunsanız, oturun gitsin."
Ayakta işemenin prostat kanserine hiçbir etkisi yoktur fakat prostat kanserine neden olan diğer nedenler mutlaka araştırılmalı ve bu ciddi hastalık hafife alınmamalı.
70 yaş üzeri erkeklerin %50’sinde, 90 yaş üzerindekilerin de hemen hemen hepsinde mikroskobik düzeyde prostat kanseri tespit edilmektedir. Hastalığa 50 yaşından genç bireylerde sık rastlanmıyor. Bu nedenle, erken teşhis için 50 yaşın üstündeki erkeklere prostat kanseri taraması öneriliyor.
Yapılan çalışmalar hastaların yaklaşık %15’lik bir bölümünde diğer aile üyelerinin de prostat kanseri öyküsü olduğunu ortaya koymuştur. Prostat kanserinin oluşmasından sorumlu kimi gen grupları tanımlanmıştır. Bunların yanı sıra, obezite ve sigara kullanımı da prostat kanseri için tanımlanan risk faktörleri arasındadır.
Kaynaklar: Üroloji Uzmanı Doç. Dr. Abdulkadir Tepeler, Prostat Hastalıkları, Çağrı Mert Bakırcı (Evrim Ağacı), Acıbadem
