Vücudumuzdaki ikinci beyin olarak nitelendirilen bağırsak, siz farkında olmasanız da sağlık durumunuzun en önemli belirleyicilerindendir. Beyinden sonra en fazla sinir hücresine sahip olan bu organın, günlük yaşamımızı etkileyen depresyon, stres gibi psikolojik sağlığımız üzerinde de oldukça tesirli olduğu tıbbi araştırmalar ile kanıtlanmıştır.
Peki bu önemli organımız düğümlenerek işlevsiz hale geldiğinde ne olur? Halk arasında bağırsak düğümlenmesi veya bağırsak tıkanması olarak kullanılan bu tabir tıp literatüründe volvulus hastalığı olarak geçer. Gelin bağırsak düğümlenmesi nedir, belirtileri nelerdir, tedavisi nasıl olur gibi merak edilen soruları tüm detaylarıyla yanıtlayalım.
Bağırsak düğümlenmesi (Volvulus) nedir, neden olur?
Öncelikle, bağırsak düğümlenmesi (Volvulus) nedir?
Bağırsak düğümlenmesi olduğunda bağırsakların bir bölümü kendi etrafında döner ve hem beslenmeyi hem de bağırsak içerisindeki iletimi engelleyerek bağırsak tıkanması oluşturur. Bu durum aniden ortaya çıkabileceği gibi yavaş yavaş da olabilir. Hastalığın ilerlemesi ve acil müdahale edilmemesi durumunda nekroz adı verilen geri dönüşü olmayan doku kaybına yol açarak hayati bir risk taşıyabilir. Bağırsak düğümlenmesi özellikle yeni doğan yaş grubunda daha sık görülen bir rahatsızlıktır.
Her 6.000 doğumun 1’inde görülen bu durum, bebek anne karnındayken oluşan bir komplikasyondur. Yeni doğan bebeklerde ve küçük çocuklarda genellikle ince bağırsak tıkanıklığı şeklinde meydana gelirken yetişkinlerde sigmoid volvulus adı verilen kalın bağırsak düğümlenmesi şeklinde olur. Yetişkinlerde erkeklerin kadınlara oranla bu hastalığa daha yatkın olduğu belirlenmiştir. Bu rahatsızlığın genellikle ileri yaşlı kişilerde görülme sıklığı fazladır. Özellikle 50 yaş üzerindeki kişiler ile gün içinde çok fazla hareket etme imkanı bulamayan kişilerde bu rahatsızlığın görülme olasılığının daha yüksek olduğu saptanmıştır.
Peki bağırsak düğümlenmesi neden olur?
- Bağırsakların normalden fazla büyümesi,
- Hirschsprung hastalığı gibi rahatsızlıklar,
- Kolonun bazı geçiş kısımlarının olması gerekenden dar olması,
- Geçirilmiş cerrahi operasyon, yaralanmalar veya enfeksiyonlar nedeniyle meydana gelen abdominal adezyonlar (karın içi yapışıklıklar)
- Kronik (uzun süreli) kabızlık,
- Gebelik,
- Karın duvarına bağlı olmayan bağırsak,
- Sindirimin hızlı gerçekleşmesi için kullanılan müshil, kabızlık giderici ilaçlar ve lifli gıdalar da bu rahatsızlığa sebep olabilir.
Bağırsak düğümlenmesine neden olan asıl unsur henüz tam olarak ortaya çıkarılamamıştır. Çeşitli hastalıklar ve anatomik nedenler, bağırsak tıkanıklığı sebepleri arasında yer alır.
Bağırsak düğümlenmesi ölümcül müdür?
Volvulus olan bağırsağın komplikasyon geliştirmesini engellemek için acil olarak tedavi edilmesi gereklidir. En ivedi şekilde tedavi gerçekleştirilmezse hayati risk taşır. Bu durumda kanda meydana gelen sepsis adı verilen enfeksiyona, sekonder peritonit olarak adlandırılan mide enfeksiyonuna veya ince bağırsak eksikliğinden kaynaklanan kısa bağırsak sendromuna yol açabilir.
Erken tanı ve müdahale ile birlikte ciddi komplikasyon gelişme ihtimali büyük ölçüde azaltılmış olur. Bundan dolayı kendinizde veya çevrenizde bu rahatsızlığı gösteren bulgu ve belirtileri gözlemlemeniz halinde, olabildiğince hızlı bir şekilde yetkili sağlık kuruluşlarına ulaşarak bu alanda görev yapan hekimlere başvurmanız tavsiye edilir.
Peki bağırsak düğümlenmesi olduğumu nasıl anlarım?
- Kanlı dışkılama,
- Karın bölgesinde ağrı ve hassasiyet,
- Yeşil safralı kusma,
- Bulantı,
- Karın bölgesinde gerginlik,
- Kabızlık,
- Gaz çıkaramama,
- Karında şişkinlik,
- Dışkılayamama,
- Hızlı kalp atışı ile birlikte hızlı nefes alıp verme.
Bağırsak düğümlenmesi belirtileri yoğun bir şekilde ve ani olarak başlayabilir. Bu durumda kişiler direkt olarak hastanelerin acil servislerine başvurmalıdırlar.
Bebeklerde ve çocuklarda bağırsak düğümlenmesi
Bebeklerde ince bağırsak düğümlenmesi genellikle anne karnındayken bağırsakların gelişim şeklinden kaynaklanır. Bebek henüz doğmamışken düz bir tüp şeklinde oluşmaya başlayan ve zaman içinde kıvrılan bağırsak, bazen farklı yerleşerek düğümlenme olmasına veya bükülmeye yol açar. Her 6.000 doğumun 1’inde görülen bu durum, malrotasyon olarak isimlendirilir.
Böyle bir durumda bebekler dizlerini karınlarına çekerek yüksek sesle ve durmaksızın ağlarlar. Yüksek ateş de bu semptomlara eşlik eder. Bu süreçte ebeveynlerin oldukça dikkatli davranmaları önemlidir. Genellikle bebek ve çocuklarda rastlanılan ince bağırsak tıkanmaları hayati risk unsuru olan bir boyuta ulaşabilir. Geç kalmadan bir doktora başvurmaları elzemdir. Bu belirtilerin yanı sıra aşağıda yer alan belirtiler de olabilir:
- İshal,
- Kalp ritminin hızlanması,
- Emme güçlüğü,
- Letarjiye bağlı olarak görülen uyku hali,
- Ağlama atakları,
- Hızlı nefes alıp verme.
Bağırsak düğümlenmesi teşhisi nasıl konulur?
Bağırsağın düğümlenmesinden dolayı oluşan karın şişliği, gastroenterolog tarafından yapılan fiziksel muayene ile saptanabilir. Buna ek olarak teşhisin konması ve hastalığın şiddetinin saptanması için birtakım radyolojik görüntülemelerin de yaptırılması istenebilir. Yapılan bu testler neticesinde bağırsağın olağan durumu değerlendirilerek yapılacak tedavi hakkında bir sonuca ulaşılır. Bilgisayarlı karın tomografisi kullanılarak, düğümlenen bağırsak bölümünün görülebilmesinin yanı sıra bağırsak düğümlenmesinin miktarı da belirlenebilir. Ayrıca bilgisayarlı tomografi tetkikiyle bağırsakta delik olup olmadığı hakkında detaylı bilgi alınabilir. Kolonoskopi de doğrudan göz yoluyla kalın bağırsağın içini kaplayan örtü tabakasının araştırılmasını sağlayan bir yöntemdir.
Özel kolonoskopi cihazı ile incelenerek kalın bağırsak içinde düğümlenmeye neden olan rahatsızlığın kesin tanısı konulur. Halk arasında batın röntgeni filmi olarak bilinen bu yöntemde, karın bölgesinin değerlendirilmesi için leğen kemiği ile diyafram arasında kalan kısmın filminin çekilmesidir. Ağızdan alınan baryum (mide ve bağırsak görüntülemeleri için kullanılan bir tür kimyasal madde) yoluyla çekilen filmde ince ve kalın bağırsaklardaki tıkanmalar, anormallikler ve diğer sorunlar incelenebilmektedir. Lavman olarak rektumdan verilen baryum (mide ve bağırsak görüntülemeleri için kullanılan bir tür kimyasal madde) yoluyla çekilen bağırsak filminde bağırsaklardaki tıkanmalar, anormallikler ve diğer sorunla daha detaylı görünmektedir.
Bağırsak düğümlenmesi tedavisi nasıl olur?
Volvulus acil müdahale gerektiren bir durumdur ve genellikle cerrahi olarak müdahale edilir. Fakat bazı durumlarda cerrahi operasyona ihtiyaç duyulmayabilir. Sigmoid kolonda meydana gelen düğümlenmelerde sigmoidoskopi olarak isimlendirilen işlem tercih edilebilir.
Kalın bağırsağın alt kısımlarına ilerletilen tüpten hava verilerek katlanmış bağırsağın düzelmesi sağlanır. Bu şekilde düzeltilen düğümlenmelerin tekrar etmesinden dolayı, kalıcı cerrahi tedavi uygulanması daha yaygındır.
Peki bağırsak düğümlenmesi ameliyatı tehlikeli mi?
Bağırsak tıkanıklığı ameliyatı kapsamında uygulanabilecek farklı cerrahi işlemler vardır. Örneğin kolektomi operasyonu, bağırsağın bir bölümünün veya hepsinin çıkarılmasını belirten ameliyatlardır. Bağırsak düğümlenmesinin alt segmentlerde ise zarar gören bağırsak kısmı ameliyat ile çıkarılır. Ardından sağlıklı bağırsak segmentleri birbirine bağlanır. Bu ameliyat sonrasında düğümlenmenin tekrar yaşanması hayli düşük bir olasılıktır. Düğümlenmeyi düzeltmek için çoğunlukla karın duvarının orta hattından yapılan kesiden içeri girilir ve tıkanık bölgenin düzeltilmesi sağlanır. Düğümlenen kısma müdahale sonucu bölgedeki kan akışı yeniden sağlanmış olur. Eğer ilgili bağırsak segmentine kan akışı uzun süredir gerçekleşmemiş ve bağırsağın bu bölümü canlı dokusunu kaybetmiş ise etkilenen bağırsak bölümünün çıkarılması gerekir.
Bazı hastalarda çıkarılan bağırsak segmentinin büyüklüğünden ötürü geride kalan sağlıklı bağırsak uçlarının birbirine bağlanması mümkün olmayabilir. Bu gibi durumlarda kolostomi ameliyatı ile karın bölgesine delikler açılarak bağırsağın akışı vücudun dışına olacak şekilde gerçekleştirilir. Ardından bu açıklığa kolostomi poşeti bağlanarak sindirim artıklarının kolostomi torbasında birikmesi sağlanır. Tedavinin olumlu bir şekilde sonuçlanması, genel anlamda hastalığın ne kadar ilerlediğine ve operasyonun ne kadar erken yapıldığına bağlı olarak değişiklik gösterir. Erken tanı konulamayan veya müdahale aşaması geciken bağırsak düğümlenmeleri, tüm vücudu etkileyen enfeksiyonlara ve sepsis gibi ciddi komplikasyonlara yol açabilir.
Bu içeriğimizde halk arasında 'Bağırsak Düğümlenmesi' olarak bilinen hastalık Volvulus'u anlattık. Anlattıklarımız yalnızca bilgilendirme amaçlıdır. En doğru ve size özel bilgiyi doktorunuza danışarak alabilirsiniz.
