Evrim çok karmaşık bir olay. Dünya'daki hayatın denizde başladığı biliniyor. Denizlerden karaya çıkan hayat daha sonrasında şekillenerek sayamayacağımız kadar türü ortaya çıkardı. Bu süreçte karadaki canlıların bir kısmı da yeniden denizlere yöneldiler. İşte yunus, balina gibi canlılar karadan denize giden grupta yer alıyor. Tıpkı bizim gibi memeli olan bu canlılar, her ne kadar deniz canlısı olsalar da aslında suyun altında nefes alamıyorlar.
İnsanlar gibi havaya ihtiyaç duyan yunus, balina gibi memeli canlılar, belirli aralıklarla su yüzeyine çıkıp ihtiyaçları olan havayı alıyorlar. Peki bu canlılar madem akciğerleriyle hava alıyor, neden karaya vurduklarında ölüyorlar hiç düşündünüz mü? Bugün sizlere yunus ve balinaların evrimsel süreci üzerinden neden karaya vurduklarında hayatlarını kaybettiklerini açıklayacağız. Aslında bunun iki temel sebebi var. Hadi gelin bu sebeplere bakalım.
Asıl konu nefes almaları değil, dehidrasyon
Yunus ve balinaların evrimsel sürecine baktığımızda balıklara nazaran bizle daha yakın akrabalar olduğunu görüyoruz. Balıklar gibi yumurta bırakmazlar, memeliler gibi çiftleşir, hamile kalarak yavrularını karınlarında taşır ve doğurduktan sonra da bu yavruları sütle beslerler. Elbette denizin altında da nefes alamayan bu canlılar, sürekli su yüzüne çıkıp nefes alırlar ve suyun altında nefeslerini tutarak hareket ederler.
Pek çok yönden karasal memelilere benzeyen yunus ve balinalar, her ne olursa olsun sucul memelilerdir ve vücutları o şekilde evrimleşmiştir. Bu sebeple karaya vuran bir yunus, vücuduna su değmediği için dehidrasyona uğrar. Yunus ve balina gibi memeliler, vücut sıcaklıklarını sucul ortamdaki ısıya göre ayarlar. Karasal yollarda ısı transferi çok daha fazladır ve bu sebeple bu canlıların vücutları buna alışık olmadığı için çok hızlı ısınır. Bu da dehidrasyon; yani su kaybına neden olur. Bu sebeple iç organları doğru çalışmayan yunus ve balinalar ölürler. Eğer olur da karaya vuran bir yunus görürseniz ona yapacağınız en büyük yardım, üzerine su serpmek olacaktır. Bunu yaparken de profesyonel bir ekibe ulaşmanız gerekiyor.
Ağırlık nedeniyle organ hasarı oluşuyor.
Suyun kaldırma kuvveti, havaya göre çok daha yüksektir. Balina gibi memeliler de bu kurallar ışığında evrimleşmiştir. Vücut ağırlıklarını su karşıladığı için daha yüksek kütlelere çıkan bu canlılar, karaya vurduklarında kendi vücut ağırlıklarının altında ezilirler. Özellikle devasa balinalar karaya vurduğunda iç organları tonlarca kilogram ağırlığındaki vücudun altında ezilecek ve organları hasar görecektir.
Sonuç: Ne yapmalıyız?
Olur da karaya vuran bir yunus veya balina görürseniz yapmanız gereken şey profesyonel ekiplere haber vermek olmalı. Onlar gelene kadar bu canlıları sürekli nemli tutmak ve üst kısımda yer alan nefes alma boşluklarının suyun veya kumun altında kalmadığından emin olmanız gerekmekte. Ne yazık ki vücut ağırlığına karşı ezilme konusunda biz insanların yapabileceği tek şey hızlı davranmak olabilir.
Ayrıca bir yunus karaya vurduğunda onu hemen denize geri döndürmek de çok mantıklı olmayabilir. Bu canlıların karaya vurmasının sebebi genelde hastalanmış olmalarıdır. Bu sebeple doğrudan denize geri döndürmek onlara pek yardımcı olmayabilir. En doğru hareket profesyonel ekiplere haber vererek o süreçte onları nemli tutmak olacaktır.
Bugün sizlere yunus ve balinaların karaya vurduklarında neden öldüklerini aktardık. Peki, sizler böyle bir manzarayla karşılaştığınızda ne yaparsınız. Düşünce ve önerilerinizi yorumlar kısmında bizimle paylaşmayı unutmayın.
