Bira başta olmak üzere alkollü içeceklerin alkolsüz içeceklerden hatta sudan bile daha ucuz olduğu ülkelerin başında Çek Cumhuriyeti, Yeni Zelanda, Almanya ve Avustralya geliyor.
Çek Cumhuriyeti ve Almanya’da bazı biralar diğer içeceklerden çok daha ucuzken bu durum Yeni Zelanda ve Avustralya için şarap ile karşımıza çıkar.
Bu ucuzluğun en önemli sebeplerinden biri, hammadde bolluğudur.
Bu durumun, mevsimi geldiğinde sebze ve meyvelerin fiyatlarında yaşanan düşüş ile benzerlik taşıdığı söylenebilir. Üzüm yetiştiriciliğinin fazla olduğu yerlerde şarap maliyetinin düşük olmasına şaşırmamak gerek.
Rekabetin fazla olduğu yerlerde fiyatlar daha ucuz.
Alkollü içeceklerin fiyatları özellikle de bira endüstrisindeki rekabetten dolayı bazı ülkelerde sudan daha ucuzdur. Yukarıda saydığımız bazı ülkelerde bira diğer ülkelere göre çok daha popüler bir içkidir. Bundan dolayı rekabet artıyor ve fiyatlar ucuzluyor.
Türkiye’de alkol neden pahalı?
Ülkemizde alkol fiyatları diğer ülkelerle kıyaslandığında bir hayli yüksek. Bunun en büyük nedeni ise vergiler. Alkollü içeceklerden “maktu vergi” denilen bir vergi alınır. Özel Tüketim Vergisi (ÖTV) Kanununun 12. maddesinin 3. fıkrasına göre 2013 yılından günümüze kadar altı ayda bir otomatik olarak bu vergi arttırılır.
2006-2021 yıllarında alkollü içeceklerden alınan toplam ÖTV 121,4 milyar TL iken sadece 2021 yılında tahsil alınan ÖTV 22,7 milyar TL olmuştur. Alkoldeki pahalılığı daha iyi anlayabilmek adına bir örnek verelim: 2010 yılında bir litre alkolde 51.48 lira olan ÖTV tutarı 27 Mayıs 2022 tarihi itibariyle 602,48 liraya çıkmıştır.
Yeni Zelanda için bu konu hakkında bir üniversite araştırması bile var.
Otago Üniversitesinin araştırmasına göre Yeni Zelanda’da bir kadeh şarap 62, 250 ml su 67 Yeni Zelanda sentidir. Bu araştırmada Yeni Zelanda İstatistik Kurumu tarafından Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) için toplanan fiyat verileri ve Yeni Zelanda Gelir Anketi'nden elde edilen ortalama saatlik kazançlar kullanılmıştır.
Otago Üniversitesinin araştırmasına karşı çıkanlar olsa da araştırmacılar bütün alkollerin değil bazı alkollerin sudan daha ucuz olduğunu söylediği için tartışmalara mahal vermemişlerdir.
Alkollü içeceklerin sudan daha ucuz olması, halk sağlığını tehlikeye atıyor.
Alkollü içeceklerden bazılarının sudan daha ucuz olması, insanların tercihini alkolden yana kullanmak yönünde değiştirmiştir.
Halk sağlığının olumsuz yönde etkilendiğini fark edenlerden biri de Çek Cumhuriyeti'nin sağlık bakanıdır. Restoran ve barları alkollü içeceklerden daha ucuz olan en az bir alkolsüz içecek sunmaya davet eden sağlık bakanı, bu olumsuz durumu en aza indirgemeye çalışmıştır. Bu öneri dışında suların hepsi şişelenmiş olarak satıldığı için restoran ve barları ücretsiz musluk suyu satmaya da davet etmiştir.
Özellikle de gençler için risk çok daha fazla!
Halk sağlığı yetkilileri ve ekonomistlere göre Çek Cumhuriyeti'nin sudan daha ucuz bira satması, tüketimi teşvik etmekte ve birayı gençler için daha cazip hale getirmektedir. Bu durum, reşit olmayanların içki içme oranlarını arttırmaktadır. Alkollü içecek satan yerler de para kazanmak için reşitlik şartlarını göz ardı etmektedir.
Dünya Sağlık Örgütü'ne göre Çekler, Avrupa'da 13 ila 15 yaş arası çocukların en yüksek alkol tüketim oranına sahiptir. Bu oran, ABD ve Kanada’dan çok daha yüksek bir orandır.
Alkollü içeceklerin su gibi temel ihtiyaç olan bir besinden ucuz olması durumu, ileriye dönük olarak insan ve halk sağlığını tehlikeye atarak çeşitli problemlere yol açma riskine sahiptir. Fazla pahalı olması da (ülkemizde olduğu gibi) yaşam şekline müdahale oluyor ne yazık ki.
