İnsan beyni, insanların ilk atalarından bugünkü hallerine kadar muazzam bir büyüme yaşadı.Ancak bu büyüme hep aynı şekilde seyretmedi. On binlerce yıl önce, beyinlerimiz yavaş yavaş küçülmeye başladı. Bu zamana kadar bunun nedenine dair birçok hipotez ortaya atıldı. Yakın zamanda ise belki de bunların en ilginci olacak hipotez, 3 araştırmacı tarafından sunuldu.
Bir biyolojik antropolog, bir evrimsel nörobiyolog ve bir davranışsal ekolojistin ortaya attığı hipotez, farklı bir türün beyninin evriminden yola çıktı. Ancak bu tür şempanzeler, orangutanlar ya da herhangi bir primat türü gibi bize genetik olarak yakın bir tür değildi. Araştırmacılar, insan beyniyle karınca beynini karşılaştırdı.
Sosyal yaşam, mental yükü azaltıyor:
6 milyon yıl öncesine göre beyinlerimiz, neredeyse 4 kat büyük durumda. Ancak yaklaşık 100 bin yıl önce beyinlerimizde boyut bakımından bir küçülme başladı. Bunun nedeninin beslenme düzeni değişikliği ya da tüm vücudumuzun küçülme yaşaması olduğu düşünülüyordu. Yeni bir düşünce ise sosyalliğin beynin iş yükünü azalttığı yönünde oldu.
“Karıncalar ne alaka, genetik olarak yakın değiliz” diyebilirsiniz, çünkü değiliz. Ancak bu canlılar da oldukça sosyal bir yaşam sürmekte. Büyük, kompleks ve türdeşlik değeri taşıyan topluluklar kuran karıncalar; farklı görev dağılımları edinerek komün bir yaşam sürüyorlar.
Araştırmacılar karınca beynini yapı, boyut ve enerji kullanımı bakımından incelediklerinde sosyal yaşamlarının onlara büyük oranda enerji tasarrufu sağladığını fark ettiler. Gruplar halindeyken çok daha verimli çalışan karıncalar gibi insanların da bir arada yaşamaya adapte olduktan sonra kolektif zekalarının git gide geliştiğinden bahseden bilim insanları, bunun beyindeki enerji ihtiyacını düşürmesinden dolayı beyin boyutunun da küçülmüş olabileceğini düşünüyor.
Sürekli etkileşim halinde olan büyük gruplar halinde yaşamak, hayatta kalmak için gereken tüm bilginin tek bir üyede toplanması gereksinimini ortadan kaldırıyor. Bilgi dağılımına sahip bir topluluk, bu bilgileri bir ağ gibi birbirine ileterek mental yükü azaltıyor. Araştırmanın yazarları, durumu şu şekilde açıklıyor: “Eğer grup halinde karar verme yetisi bilişsel doğruluğu ve bireysel kararların alınmasındaki hızı artıracak uyumlu grup tepkileri oluşturuyorsa, alınan kararların ve bu yolda harcanan enerjinin hayatta kalma başarısıyla da alakası olduğu düşünüldüğünde; insan beyni de metabolik enerji tasarrufu yapmak üzere zamanla küçülmeye gitmiş olabilir."
