Günlük hayatta da sık sık karşılaşıyoruz ancak özellikle yeni bir bilgisayar almak için ürün sayfasının özellikler bölümüne indiğiniz zaman karşınıza GPU, CPU, RAM, SSD, HDD, PSU ve benzeri pek çok farklı kısaltma çıkacaktır. Bu bilgisayar bileşenlerinin açılımları ve sahip oldukları değerler bilgisayarın performans gücünü gösterir. Bu nedenle bilgisayar bileşenlerinin açılımları nelerdir bilmek gerekiyor.
Bilgisayar bileşenlerinin açılımları yalnızca bilişim uzmanları tarafından bilinmesi gereken bir konu değil. Yeni bir cihaz alırken, var olan bilgisayarınızda bir sorunla karşılaştığınızda, performans sorunu yaşadığınızda ve benzeri durumlarda bilgisayar bileşenlerinin açılımları nelerdir bildiğiniz zaman, soruna çok daha hızlı müdahale edebilir ya da kendinize en uygun cihazı seçebilirsiniz. Bilgisayar kısaltmaları ne anlama geliyor gelin yakından bakalım.
Sık karşılaştığımız bilgisayar bileşenlerinin açılımları:
GPU / Graphics Processing Unit - Grafik İşlem Birimi (Ekran Kartı)
Graphics Processing Unit tanımının kısaltması olan GPU, Türkçe grafik işlemci birimi demektir. Bu aygıtlar grafiğin yani görüntünün yaratılmasında kullanılırlar. Grafik işlemci birimi bilgisayar grafiklerini işler, gösterir ve çoğu zaman kompleks algoritmalarda CPU’ya göre çok daha etkindir.
Bir bilgisayara harici olarak grafik işlemci birimi ekleyebilirsiniz ancak çoğu bilgisayarda, yaklaşık %90’ında, bu birim entegre olarak gelir. Entegre grafik işlemci birimleri, harici olarak kullanılan özel birimlere göre çok daha düşük performan sunarlar. Ancak standart bir kullanıcı için entegre GPU da iş gören bir aygıttır. Bilgisayar performansını direkt olarak etkileyen en önemli bileşenlerden bir tanesidir.
CPU ve GPU Nedir, Ne İşe Yarar?
CPU / Central Process Unit - Merkezi İşlem Birimi (İşlemci)
Central Process Unit tanımının kısaltması olan CPU, Türkçe merkezi işlem birimi anlamına gelmektedir. Merkezi işlem birimi, bilgisayarlarda verileri işleyen ve yazılımların çalışması için gerekli komutları gönderen birimdir. Tek bir yonga içinde bulunan merkezi işlem birimleri, mikroişlemci olarak adlandırılırlar.
Merkezi işlem birimi düşük seviyeli kodları okur ve yazılımların, giriş birimlerinin, çıkış birimlerinin çalışmasını sağlar. Bilgisayarın aklıdır demek yanlış olmaz. Bilgisayar performansını direkt olarak etkileyen en önemli bileşenlerden bir tanesidir. Kısaca işlemci olarak da anılan merkezi işlem birimi, karışık bir sistem olsa da kullanıcı olarak bizim gördüğümüz yalnızca ufak bir çiptir.
RAM / Random Access Memory - Rastlantısal Erişim Hafızası:
Random Access Memory tanımının kısaltması olan RAM, Türkçe rastgele erişimli hafıza anlamına gelmektedir. Rastgele erişimli hafıza, işlemci tarafından okunan ve iletilen verilerin kısa süreli depolandığı alan yani bir veri deposudur. Bilgisayar performansını direkt olarak etkileyen en önemli bileşenlerden bir tanesidir.
RAM, ana hafızadır. Yükleme, aktarma, yönlendirme, gösterme ve verilerin çalıştığı özel alandır. RAM üzerinde bulunan veriler hem okunabilir hem de yazılabilir. DRAM, SRAM, ECC gibi aynı işlemi yapan ancak farklı özellikleri ile öne çıkan türleri vardır. Bilgisayarınızdan çok daha güçlü bir performans almak için kullanmakta olduğunuz bileşenin üzerine yeni bir RAM ekleyebilir ya da var olan RAM’inizi değiştirebilirsiniz.
ROM / Read-only Memory - Salt Okunur Bellek:
Read-only Memory tanımının kısaltması olan ROM, Türkçe sadece okunabilir bellek anlamına gelmektedir. Sadece okunabilir bellek, bilgisayarlar başta olmak üzere pek çok elektronik aygıtta kullanılmakta olan bir veri depolama birimidir.
Benzer görünseler bile RAM ile ROM arasında oldukça önemli bir fark vardır. Adından da anlaşılacağı üzere, ROM üzerindeki veriler hem yazılabilir hem de okunabilir değildir. ROM üzerine yalnızca üretim sırasında veri yazılabilir. Kullanıcı müdahale edemez. RAM ise daha önce anlattığımız gibi kullanıcı istekleri doğrultusunda yazılır, okunur, düzenlenir bir veri depolama birimidir.
HDD / Hard Disk Drive - Sabit Disk Sürücüsü:
Hard disk tanımının kısaltması olan HDD, Türkçe sabit disk anlamına gelmektedir. Hard disklerin görevi veri depolamaktır. Bilgisayarınızda bulunan tüm veriler, gerektiği zaman kullanılmak için burada depolanır. RAM birimine göre çalışma hızı oldukça yavaştır.
Sabit disk, RAM birimine göre çok daha yavaş olduğu için ancak RAM üzerine yazılmayacak kadar büyük verileri burada depolanır. Yani sabit disk üzerindeki veriler, RAM kullanımına hazır olarak bekletilirler. HDD yavaş, RAM ise küçük boyutlu verileri depolayabildiği için bir süredir SSD olarak isimlendirilen çok daha hızlı depolama sürücüleri kullanılıyor.
SSD / Solid-state drive - Katı Hal Sürücüsü:
Solid - state drive tanımının kısaltması olan SSD, Türkçe katı hal sürücüsü anlamına gelmektedir. SSD, ikincil depolama sistemi olarak çalışan ve verileri RAM’den farklı olarak kalıcı şekilde depolama hizmeti veren bir aygıttır. SSD sessizdir, hızlıdır, daha dayanıklıdır, gecikme süresi çok daha azdır. Yani kısaca SSD, HDD’ye göre çok daha güçlü bir aygıttır.
Yarı iletken hücrelere sahip olan SSD, verileri bu hücrelerde depolar. Her hücrede depolanan veri sayısına göre SSD fiyatları da değişiklik göstermektedir. Ne kadar bit, o kadar iyi. SSD, RAM ile benzer bir çalışma prensibine sahiptir. Veri yolları, veri iletimi istenen birime eş zamanlı olarak ulaşabilir. Bunun anlamı, veri işlem kapasitesi çok hızlı demek oluyor.
PSU / Power Supply Unit - Güç Kaynağı Ünitesi:
Power Supply Unit tanımının kısaltması olan PSU, Türkçe güç kaynağı birimi anlamına gelmektedir. Bilgisayarlar başta olmak üzere tüm elektronik aygıtların çalışması için ihtiyaç duyulan enerjiyi sağlamakla görevli olan bileşenlerin ortak adıdır. Pil, batarya, adaptör, güç kablosu ve benzeri tüm birimler PSU olarak anılırlar.
Aslında güç kaynağı birimleri için asıl güç kaynağı olan duvar prizi yani elektrik ile enerjiye ihtiyaç duyan cihaz arasındaki bağlantı diyebiliriz. Direkt olarak elektriğe bağlı çalışan cihazlar için PSU güç kablosuyken, şarjlı olarak çalışan cihazlarda PSU batarya ya da pillerdir. Batarya ve piller için geçici güç kaynağı birimi demek de mümkün. Bilgisayarlar enerji olmadan çalışmayacağı için PSU birimi olmazsa olmaz bir bileşendir diyebiliriz.
Yeni bir bilgisayar alırken, var olan bilgisayarınızda bir sorunla karşılaştığınızda, performans sorunu yaşadığınızda ve benzeri durumlarda karşınıza kısaltma olarak çıkan bilgisayar bileşenlerinin açılımları nelerdir tüm detaylarıyla anlattık. Elbette karşınıza farklı kısaltmalarla çıkacak bileşenler de var ancak uzman değilseniz yalnızca bunları bilmek de yeterli olacaktır.
