Haberin detaylarına geçmeden biraz ön bilgi sahibi olmakta fayda var. Zamanın sürekli ileriye doğru akması onun tek yönlü ve asimetrik olmasına neden oluyor. 1927 yılında Arthur Eddington tarafından ortaya atılan “zaman oku” kavramı, zamanın sürekli ileriye doğru devam eden durumunu nitelendiriliyor.
Moskova Fizik ve Teknoloji Enstitüsünde çalışma yürüten, İsviçre ve ABD’den de bilim insanlarının bulunduğu bir araştırma ekibi, klasik fiziğin temel kurallarını ihlal edecek kadar ileriye giden bir araştırma yaptılar.
Kuantum mekaniklerinin nasıl çalışıtığını anlamak üzerine yapılan bir çalışma sırasında, zamanın geriye aktığını gösteren bulgular elde edildi. Enstitünün Kuantum Fiziği Laboratuvarı’nda başkanlık yapan, aynı zamanda da söz konusu araştırmayı yürüten Dr. Gordey Lesovik, “Yapay olarak, zamanın termodinamik okuna göre ters yönde gelişen bir durum oluşturduk” diyor.Peki deneydeki “zamanın geriye çevrilmesi” olarak adlandırılan olay nasıl gerçekleşti?
Bunun için öncelikle kuantum bilgisayarlardaki bilgi akışının temel birimini bilmekte fayda var. Sıradan bilgisayarlarda bulunan bilgi birimi olan bit yerine, kuantum bilgisayarlarda qubit adı verilen birimler vardı. Bitler 0 ya da 1 şeklinde, “Evet-Hayır”, “Var-Yok”, “Doğru-Yanlış” anlamına gelen temele dayanır. Yani her zaman iki seçenekli bilgi sunarlar.
Kuantum bilgisayarlardaki qubitte ise devreye daha fazla ihtimal devreye girer, her bir ihtimal için hesaplama yapılır. Yani “Var-Yok” yerine “Var olabilir”, “Ya böyle varsa?”, “Ya yoksa” gibi seçenekler gelir. Bu seçenek çokluğuna da “süperizasyon” adı verilir.
Zamanın yapay olarak geri aktığı söylenen deneyde ise “evrim programı” adı verilen bir aşama vardı. Bu aşamada qubitler, 0 ve 1’lerden oluşan son derece karmaşık desenlere sahip oldular.
(Araştırmanın kökeni, geçtiğimiz yıl yapılan ve burada yayınlanmış makaleye dayanıyor)
Bu aşama sırasında qubitlerde mevcut düzen bozuldu, kaos ortamı yaşandı. Araştırmacılar, bu süreci düzenli halde duran bilardo toplarının, tek bir darbeyle etrafa saçılmasına benzettiler.
O sırada deneyde kullanılan kuantum bilgisayardaki bir başka program sayesinde araştırmacılar, durumun kaostan düzene doğru evrim geçirdiğini fark etti. Nitekim bu evrim geriye doğruydu, çünkü kaostan önceki düzen geriye gelmişti.
Araştırmacıların bilardo topları benzetmesiyle söyleyecek olursak; tek bir darbeyle saçılan topların, darbeyi almadan önceki düzene geri gelmelerinden bahsediyoruz… Yani önceki duruma geri dönmekten, yani bir bakıma zamanda geriye gitmekten!
Düzenden kaosa geçen qubitler, kaos durumundan eski düzenlerine geri döndüler!
Fizik yasalarına göre dağılan bilarda toplarının, dağılmadan önceki hallerine geri dönmeleri imkansız. Evet belki ellerinizle kalkıp düzeltirsiniz, ancak olanları bir video gibi geri saramazsınız. Yapılan araştırmada qubitler, geriye sarılan bir videoda olduğu gibi eski düzene geri döndüler. Bu da termodinamiğin ikinci yasasına ters düşen bir durum.
Çalışmalar sırasında elde yapılan hesaplamalara göre zamanda geriye gitmeyi temsil eden durum, %50 başarı oranıyla gözlemlendi.
Araştırmacılar, çalışma sonucunda elde ettikleri tekniğin zamanla daha güvenilir ve kesin sonuçlar vereceğini söylüyorlar.
