Gelişen teknoloji ile birlikte tıp alanında ‘çığır açıcı’ olarak nitelendirilebilecek birçok yeniliğin ortaya çıktığını söylemek mümkün. Bu tarz gelişmelere; geçtiğimiz günlerde sizlere aktardığımız iki domuz böbreğinin bir insana nakledilmesi, veya birkaç hafta önce bir domuz kalbinin bir insana ilk kez başarılı bir şekilde nakledilmesi örnek olarak gösterilebilir.
Şimdi de bilim insanları, rejenerasyon (yenilenme) teknolojileri konusunda önemli bir adım attı. Amerika Birleşik Devletleri’nde bulunan araştırmacılar, kurbağaların eksik bacaklarını tekrar büyütmesine olanak sağlayan bir tedavi geliştirmeyi başardı.
‘Rejeneratif tıp için önemli bir adım’
Bazı hayvanların yenilenme; yani rejenerasyon ismi verilen yetenekleri bulunuyor. Onarımsal yenilenme olarak da bilinen bu durum; bazı eklem bacaklıların (yengeç gibi), balıkların, semenderlerin kaybettikleri uzuvlarını tekrar büyütmesini sağlıyor. Böyle bir yeteneğin de tıp alanındaki gelişmelerde önemli bir rol oynayabileceği düşünülüyor.
Rejenerasyon yeteneğine sahip hayvanlardan biri ise Xenopus laevis ismi de verilen Afrika pençeli kurbağası. Ancak bu tür, yalnızca iribaş (yavru) iken uzuvlarını yenileyebiliyor. Yetişkinlikte ise bu yetenek kaybediliyor. Harvard ve Tufts Üniversitesi’nden bilim insanları da bu kurbağalara yönelik bir ilaç geliştirerek kaybedilen uzuvların geri kazanılmasını sağladı.
‘Yenileyici tıbbın hedeflerine yaklaşmada önemli bir adım’ olarak tanımlanan araştırmada, kurbağanın ampute olan bölgesine rejeneratif ilaç karışımı içeren bir silikon başlık yerleştirildi. Ardından bu başlık 24 saat boyunca eksik bölgede bekletildi. Yapılan 18 aylık gözlemler sonucunda da kaybedilen uzvun bulunduğu bölgede kas, kemik ve çıkıntılardan oluşan yeni bir yapının oluştuğu gözlemlendi.
‘İnsanlara yönelik tedavilere rehberlik edebilir’
Science Advances’te yayımlanan araştırmanın yazarları bu durumu ‘bir sürpriz’ olarak nitelendirdi. Uzmanlar, oluşan yeni uzvun kaybedilen bacak kadar işlevi olmadığını; ancak tepki verip canlının yüzmesine yardımcı olabildiğini vurguladı. Araştırmacılardan biyolog Kelly Tseng de yaptığı açıklamada, “Oluşan şey tam bir uzuv değil; ancak geliştirilen tedaviye sağlam bir yanıt” ifadelerine yer verdi.
Sonraki çalışmalarda bu tedavinin memelilerde deneneceğini kaydeden bilim insanları, bu araştırmada kullanılan tekniğin insanlarda kullanılma olasılığının şu an için düşük olduğunun da altını çizdi. Buna sebep olarak da insanların Xenopus türü kurbağalar gibi rejenerasyon yeteneğine sahip olmaması gösterildi.
Yine de kurbağalar üzerindeki bu araştırmanın umut verici olduğunu söylemekte fayda var. Erişkin kurbağaların insanlar gibi rejenerasyon yeteneğinin olmadığını belirten uzmanlar, bu tekniğin insanlar için geliştirilebilecek olan tedavilere öncülük ve rehberlik edebileceğini ifade ediyor ve şunları söylüyor: “Bir gün muhtemelen bir uzvunu kaybetmiş bir insanlar için bu tarz bir tedavi geliştirebileceğiz ve kaybedilen uzuvların tekrar oluşmasını sağlayabileceğiz.”
