Şu anda 15 Temmuz Şehitler Köprüsü ismiyle anılan, eski ismiyle Boğaziçi Köprüsü olan İstanbul Boğazı'nın ilk köprüsü, her gün binlerce arabayı bir kıtadan diğerine geçiriyor. İlk olarak 1973 yılında açılan köprü, daha yapım aşamasındayken etikliği bugün bile tartışılan son derece garip bir testten geçmişti.
Bugün sizlere 15 Temmuz Şehitler Köprüsü'nün trafiğe açıldığı 30 Ekim 1973'ten 15 gün önce gerçekleştirilen statik yükleme deneylerini anlatacağız. O zamanki ismiyle Boğaziçi olan köprünün hangi ağırlıklara dayanabileceğinin test edildiği deneyler, çok da ciddi önlemler alınmadan gerçekleştirilmişti. Hadi gelin 50'sine merdiven dayamış bu efsane köprünün ömrünün başında yaşadığı ilginç deneyi anlatalım.
15 Temmuz Şehitler (Boğaziçi) Köprüsü'nün statik yükleme deneyleri nasıl gerçekleşti?
Her gün sayısız aracın yükünü çekmesi için tasarlanan o dönemki adıyla Boğaziçi Köprüsü, İngiliz müşavir firması Freeman Fox'un talebi üzerine statik yükleme deneylerine sokuldu. Bu deneyler için Karayolları son derece ilginç bir yöntem uygulamaya karar vermişti. 15 Ekim 1973 yılında Kabataş araba vapurunda kuyruk bekleyen yaklaşık 140 kamyonun sürücüsüne "Köprü açıldı, artık oradan geçeceksiniz." diyerek kamyonları aslında daha açılmamış köprüye yönlendirdiler.
Bir deneyde bulunduklarından haberi olmayan 140 kamyon ve şoförü, köprü üzerinde 2,5 şerit yapacak şekilde dolduruldu. Yaklaşık 1 saat süren Beylerbeyi tarafındaki deneyin ardından kamyonlar boşaltıldı ve Ortaköy tarafına aynı düzenle yerleştirildiler. Toplamda 1,5 saat kadar süren deneylerin ardından açılışa kadar köprüden başka kamyon geçirilmedi.
Deneyin amacı neydi?
Köprünün her iki tarafına da ağırlık koyan ekipler, köprünün çeşitli yerlerine yerleştirilen gerilme rozetleri (Strain gauge) ile maksimum şekil değiştirmeleri ve maksimum çelik gerilmeleri ölçtü. Yapılan ölçümler sonucunda köprünün ilk kısmındaki maksimum çökmenin 123 cm olduğu belirlendi. Deneyin ikinci aşamasında ise maksimum çökme 124 cm olarak belirlendi. Bu ölçümlerde 123 cm çökmeye neden olan ilk aşamada köprüye 1679 tonluk bir yükleme yapılmıştı. Buna göre köprünün kuleden kuleye güvenle taşıyabileceği 2650 tonluk yük olacağı hesaplandı. Bu yük altında köprünün 190 cm gibi ciddi bir çökme değerine ulaşacağı hesaplandı.
Boğaziçi Köprüsü için güvenli trafik yükü olarak belirlenen 2650 tona erişmek için ortalama ağırlığı 20 ton, ortalama boyu ise 10 metre olan kamyonların tampon tampona yerleştirilerek 1,5 şeridi doldurması yeterli olacaktır. Toplamda 6 şerit olan Boğaziçi Köprüsü'nün sadece 3 şeridi bu şekilde doldurulsa 6440 tonluk yük yapar ve bu da köprünün yıkılması için yeterli bir ağırlıktır.
15 Temmuz Şehitler Köprüsü günümüzde bu ağırlıkla nasıl başa çıkıyor?
Gördüğünüz gibi eski adıyla Boğaziçi, yeni adıyla 15 Temmuz Şehitler Köprüsü, son derece eski bir köprü. Taşıyabildiği ağırlıklar da ortada. İstanbul'un artan trafik yoğunluğu da göz önüne alındığında bu konuda çeşitli önlemler alınması gerekiyor. Günümüzde köprüden belediye ve halk otobüsleri dışında tır, kamyon gibi büyük tonajlı araçların geçişi yasak.
Peki sizler 15 Temmuz Şehitler Köprüsü'ne yapılan deneyi nasıl buldunuz? 50 yaşına yaklaşmış olmasına rağmen çeşitli kontrolleri yapılan bu köprüyle ilgili düşüncelerinizi yorumlar kısmında bizlerle paylaşabilirsiniz.
