Ve her ne kadar diğerlerinde olduğu gibi tıp biliminde de erkek bilim insanları çoğunlukta olsa da, kadın bilimcilerin sayısı da azımsanmayacak derecede fazla! Örneğin; dünya çapında bilinen ve pek çok başarıya imza atmış bu 14 Türk bilim kadını.
1. Özlem Türeci
Özlem Türeci, 20 yıldan fazla bir zamandır kanser araştırmaları yapıyor. Araştırmalarının odak noktası, hematolojik olmayan kanserler için immünoterapötik ilaç hedeflerinin tanımlanması ve antikor geliştirmenin yanında aşı bazlı tedavilerin belirlenmesidir. Özlem Türeci, 2001 yılında Mainz / Almanya’da bulunan GANYMED Pharmaceuticals AG’yi kurdu ve Kasım 2008’den beri de Genel Müdürlük görevini yürütmekte
ve Başhekimi olarak görev yapmaktadır.
Tümör antijenlerinin karakterizasyonu için SEREX teknolojisini geliştiren Türeci, 1995 yılında Alman Hematoloji ve Onkoloji Derneği Vincenz Czerny Ödülü ve 1997 yılında University Saarland’ın Calogero Pagliarello Araştırma Ödülü’nü kazandı.
2. Biykem Bozkurt
ABD'de, Baylor College of Medicine’de Kardiyoloji Bölümü’nde profesör olan Biykem Bozkurt, aynı zamanda aynı üniversitenin Kalp Yetmezliği Araştırma Kışlar Merkezi İç Hastalıkları Mary ve Gordon Cain Başkanı’dır. Amerikan İç Hastalıkları Kurulu’ndan Kalp-damar hastalığı ve İleri Kalp Yetmezliği ve Kardiyak Transplantasyon sertifikalarına sahiptir.
3. Figen Söylemezoğlu
2005 yılı Hacettepe Üniversitesi Bilim Ödülü’ne sahip olan Söylemezoğlu’nun 150’den fazla makale ve araştırması bulunmaktadır. Zürih Üniversitesi Nöropatoloji Enstitüsünde nöropatoloji alanında uzmanlaşmıştır. Dünya Sağlık Örgütü Kanser Araştırma Ajansında (IARC) 2000 ve 2003’te beyin tümörleri üzerine çalışmalar gerçekleştirmiştir. Çalışma alanları arasında Sinir sistemi tümörleri, epilepsi patolojisi, göz tümörleri yer almaktadır.
4. Yasemin Alana
2010 yılında Hacettepe Üniversitesi Bilim Teşvik Ödülü’ne layık görüldü. 2011'de Çocuk Genetik Hastalıkları, Türkiye’de ilk defa Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanlığı sonrası üst ihtisas olarak kabul edildi. Dr. Alanay, Yan Dal Diploması alan ilk hekimler arasında yer aldı. 2013 yılında Profesör unvanı aldı. Dr Alanay, Avrupa ve ABD’de çok-merkezli çok sayıda çalışmanın içinde bulunmuş, pek çok hastalığın genetik sebebinin aydınlatılmasına katkı sunmuştur. Özellikle, çekinik kalıtılan ostegenezis imperfekta ve yüz gelişiminde rol alan genlerin tanımlandığı çalışmalarda baş araştırmacıdır. Bu alanlarda 2 yeni gen tanımlamıştır.
5. Aylin Yıldırır
Aylin Yıldırır; Türk Kardiyoloji Derneği, Avrupa Kardiyoloji Derneği, Avrupa Ateroskleroz Derneği, Avrupa Girişimsel Kardiyoloji Derneği, Türk Girişimsel Kardiyoloji Birliği ve Ankara Tabip Odası üyesidir. Prof. Yıldırır’ın uzmanlık alanları içinde; Girişimsel Kardiyoloji (Koroner anjiyografi, kalp kateterizasyonu, koroner girişimler, stent, damardan pıhtı çıkarma, damar içi akım ve basınç ölçümü, damar içi ultrason), Akut koroner sendromlar, Miyokart enfarktüsü, Kalp Kapak Hastalıkları, Lipit bozuklukları (Kolesterol ve Trigliserid yüksekliği) ve Hipertansiyon bulunmaktadır. Ayrıca yayımlanmış kitapları ve ulusal ve uluslararası makaleleri mevcuttur.
6. Fatma Nurhan Özdemir
Ankara Tıp Fakültesi mezunu olan Prof. Dr. Fatma Nurhan Özdemir, uzmanlığını Ankara Üniversitesi İç Hastalıkları’nda tamamladı. Tıpta Yan Dal Uzmanlığını ise 1993 yılında Ankara Üniversitesi, Nefroloji (İç Hastalıkları) Bölümü’nde bitirdi. Halen çalışmalarını Başkent Üniversitesi Ankara Hastanesi Nefroloji Servisi’nde sürdüren Fatma Nurhan Özdemir’in çalışma alanları özellikle Nefroloji, Böbrek Nakli ve İç Hastalıklarıdır. Prof. Dr. Fatma Nurhan Özdemir’in ulusal ve uluslararası bilimsel dergilerde birçok makalesi yayımlanmıştır.
7. Lale Tokgözoğlu
Prof. Tokgözoğlu, 2003-2005 yılları arasında Avrupa Ateroskleroz Derneği Yönetim Kurulu üyeliği, 2005-2009 yılları arasında Genel Sekreterliği yaptı. 2009-2013 yılları arasında Avrupa Ateroskleroz Derneği Eşbaşkanlığına seçildi. Bu görevin ardından, halen bu derneğin Eğitim Komisyonu Başkanlığını yürütmektedir. 2008'de, 77’nci Avrupa Ateroskleroz Derneği Kongresini ilk kez Türkiye’ye aldı. Prof. Lale Tokgözoğlu, Dünya Ateroskleroz Derneği Avrupa Federasyon Başkanlığını 4 yıl süreyle yapmış, akabinde 60 ülkenin oyu ile bu derneğin de Genel Sekreterliğine seçilmiştir. Halen söz konusu derneğin yönetim kurulunda bulunmaktadır.
Prof. Tokgözoğlu, Fellow of the American College of Cardiology ve Fellow of the European Society of Cardiology unvanını taşımaktadır.
8. Esen Karamürsel Akpek
Esen Karamürsel Akpek, keratoprotez cihazları alanında patent sahibidir. Ayrıca Cora Verhagen İmmünoloji Ödülü, Amerikan Oftalmoloji Başarı Ödülü ve başka birçok ödüle sahiptir. Kornea ve oküler yüzey hastalıklarının cerrahi tedavisinde uzman olan Akpek, her çeşit donör ve yapay kornea nakli ameliyatlarını gerçekleştirebilmektedir. Zorlu katarakt ameliyatlarında ve komplike ön segment rekonstrüksiyonu vakalarında da uzmanlaşmıştır. Klinik uzmanlığı, enflamatuar göz bozuklukları, korneanın alerjik ve immünolojik hastalıkları ve konjonktiva, sklerit, üveit, katarakt cerrahisi, korneal transplantasyon, limbal kök hücre transplantasyonu ve keratoprotezidir.
9. Rezan Topaloğlu
1994-1995 yılları arasında TÜBİTAK NATO bursunu alarak Londra Guy’s Hastanesi ve Hammersmith Hastanesi’nde kronik böbrek yetmezliği, transplantasyon ve sistemik lupus eritematozis konularında çalıştı. Topaloğlu’nun başlıca ilgi alanları renal transplantasyon, sistinoz, IgA nefropati, Lupus ve HSP nefriti, Nefrotik sendrom ve Ailesel Akdeniz Ateşidir. 1998 yılında, ekibiyle beraber, Ailevi Akdeniz Ateşi konusunda TÜBİTAK Araştırma Ödülü’nü aldı. 1999’da pediatri profesörü oldu. 2002 yılında Avrupa Pediatrik Nefroloji Kurumu (ESPN) araştırma ödülünü aldı. 2013’ten itibaren Dünya Peditarik Nefroloji Derneği Yönetim Kurulu üyesi ve Genç Nefrolog Eğitim Komitesi Başkanı’dır.
10. Meral Beksaç
1994 yılından başlayarak ülkemizde ilk defa kordon kanı kök hücrelerinin insan kullanımına girmesi, ilk kordon kanı nakli (1995), ilk akraba dışı kordon kanı nakli ve ilk-tek uluslararası akredite (FACT/NETCORD) Akraba Dışı Kordon Kanı Bankası’nı kurmuştur. Son dönemde kalıntı hastalık ölçümünün tedavide gereği konusunda ülkemizde öncül rol oynayarak, bu alandaki çalışması ile 2017’de New York’taki Lenfoma & Miyeloma kongresinde en başarılı temel bilim araştırması ödülüne layık görülmüştür. Ankara Üniversitesi bünyesinde geliştirilen yeni ilaç molekülleri ile in vitro anti-miyelom etkisine yönelik sonuçlar 2 patent başvurusuna yol açmıştır.
Prof. Meral Beksaç, halen Balkan Miyelom Çalışma Grubu’nun başkan yardımcılığını, Türk Hematoloji Derneği’nin İmmunohematoloji alt komite başkanlığını, Türkiye Kemik İliği Transplantasyon Vakfı’nın başkanlığını yürütmektedir.
11. Berrak Yeğen
Berrak Yeğen, araştırmalarını; Gastrointestinal motilite ve düzenlenmesinde rol oynayan nöral ve humoral faktörler; İnflamasyon modelleri; Gastrointestinal peptitlerin biyolojik etkileri üzerine yoğunlaştırmıştır. Yeğen, ayrıca eğitim alanında da araştırmalar yürütmektedir. Prof. Berrak Yeğen’in Sandoz Bilim Ödülleri Farmakoloji Bilim Dalında üçüncülük ödülü, İstanbul Tabip Odası Tıp Bilim Ödülü, 1997 Sedat Simavi Vakfı Sağlık Bilimleri ve Eczacıbaşı Tıp Teşvik Ödülü gibi pek çok ödülü bulunmaktadır.
12. Hülya Kayserili Karabey
1992-2004 yılları arasında İstanbul Üniversitesi Prenatal Tanı ve Araştırma Merkezinde uzman doktor, 2004- 2015 yılları arasında Tıbbi Genetik AD & Pediatrik Genetik BD, İstanbul Tıp Fakültesi, İstanbul Üniversitesinde öğretim üyesi olarak görev yaptı. Kasım 2000’de Tıbbi Genetik Doçenti ve 2009 yılında Profesör unvanı aldı. Şubat 2015’ten itibaren Koç Üniversitesi Tıp Fakültesi Tıbbi Genetik bölümünde tam zamanlı öğretim üyesi olarak çalışmalarını sürdürmektedir. Özellikle akraba evliliklerinden doğan çocuklardaki genetik bozukluklarla alakalı çalışmaları bulunmaktadır.
13. Serap Aksoy
Serap Aksoy, 2002-2010 yılları arasında Yale Üniversitesi’nde Mikrobiyal Hastalıklar Epidemiyolojisi Bölümüne başkanlık yapmıştır. Yale Üniversitesi’nde ekip arkadaşlarıyla birlikte çalıştığı laboratuvarda özellikle Afrika tripanosomlarını ileten ve çoklu simbiyotik mikropları barındıran çeçe sineklerinin biyolojisini anlamayı amaçlamaktadır. Prof. Dr. Serap Aksoy başkanlığındaki 140 kişilik uluslararası ekip, 10 yıl süren araştırmalar neticesinde, özellikle Afrika kıtasında ölümcül uyku hastalığının taşıyıcısı olan Çeçe sineğinin gen haritasını çıkarttı. Bu sayede Afrika’da insanlarda uyku, hayvanlarda ise nagana hastalığına neden olan çeçe sineği ile mücadelede önemli bir ilerleme sağlanmış oldu. Aksoy’un laboratuvarı, çeçe popülasyonlarını ya da hastalık iletme kabiliyetlerini azaltmak için yeni yöntemlerin geliştirilmesine odaklanmaktadır. Aksoy, sık sık bu alanda yapılan uluslararası eğitim programlarına katılmaktadır. 2015 yılında, Entomological Society of America’nın Onur Üyesi seçilmiştir.
14. Seza Özen
Kaliforniya’daki Stanford Üniversitesi’nde doktora sonrası çalışmalarının ardından Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim dalına öğretim görevlisi olarak dönmüştür. Çalışmalarına burada devam eden Prof. Dr. Seza Özen, 2000 yılında Profesör unvanını almıştır. Prof. Dr. Özen, daha sonra, Pediatrik Romatoloji uzmanlığını da almıştır. Prof. Dr. Seza Özen, Pediatrik Romatoloji Bilim dalındaki görevini (bilim dalı başkanı) sürdürmektedir. Prof. Dr. Seza Özen 2010 yılında TÜBİTAK Bilim ödülünü, 1998'de TÜBİTAK Ailevi Akdeniz Ateşi ödülünü, 1998‘de TÜBİTAK Teşvik ödülünü, 1996’da Hacettepe Üniversitesi Bilim Teşvik ödülünü, 1993’te Eczacıbaşı Tıp Teşvik ödülünü almıştır. Birçok ulusal ve uluslararası projeye katılan Prof. Dr. Özen’in pek çok referans kitabında bölümleri ve 400’ün üzerinde makalesi bulunmaktadır.
