Bilgisayarınızda bir sorunu çözmeye çalışırken karşınıza genellikle "cache" yada önbellek temizleme işlemi gibi tavsiyeler çıkmıştır ya da bilgisayarınız bunu yapmanız gerektiğini söylemiştir. "Cache", günümüz teknolojik cihazları için çok önemli bir kavramdır ve hem internette hem de bilgisayarda karşımıza sıklıkla çıkar.
Peki son derece önemli olan "cache" ne işe yarar ve neden ara sıra temizlemeniz gereklidir? "Cache", yani önbellek hakkında bilmeniz gereken her şeyi ve neden önemli olduklarını sizler için anlattık. Keyifli okumalar dileriz.
Cache nedir?
Önbellek olarak bilinen "cache", internet üzerinden yaptığınız aramaların bir süreliğine cihazının belleğinde depolanması anlamına gelir. Önbellek, kaydetmiş olduğu geçici veriler sayesinde bilgisayarınızın web sitelerini daha hızlı yüklemesine yardımcı olur. Cache’i bir hafıza bankası olarak da değerlendirebilirsiniz.
Cache, internete bağlı her türlü cihazda bulunur. İster telefondan girdiğiniz bir uygulamada isterseniz de bilgisayarınız üzerinden bağlandığınız tarayıcıda, önbellek verileri mutlaka depolanır. Girmiş olduğunuz web sayfalarının fotoğraflarından metinlerine kadar geçici olarak kayıt altına alan Cache, aslında son derece kullanıcı dostu bir sistemdir.
Cache ne işe yarar?
Cache, daha önce de belirtmiş olduğumuz gibi girdiğiniz bir web sayfasının ya da uygulamanın HTML sayfaları gibi önemli verileri kendi deposuna kaydederek, bu sitelere bir sonraki ziyaretinizde her şeyin daha hızlı ve kolay bir şekilde yüklenmesini sağlar.
Temel olarak "cache", aslında hem yazılımlarda hem de donanımlarda bulunur. Dizüstü bilgisayarlarınızda, akıllı telefonlarınızda ya da tabletinizde bulunan işlemcilerin kendi önbellekleri vardır.
İşlemcide bulunan önbellek, çok küçük bir şekilde tasarlanmış olsa da sahip olduğu güç, işlemcinin sıkça kullandığı bilgileri depolamada son derece yeterlidir. Böylelikle cihazınızın ana talimatları yürütmek için kullandığı verileri depolar ve tekrar kullanımda bu verileri çok hızlı bir şekilde çalıştırır.
Cache konusunda önemli bir konuma sahip olan ikinci yer web tarayıcılarıdır. Chrome, Firefox ya da Safari gibi tüm web tarayıcıları, kendi içerisinde bir önbelleğe sahiptir. Bu önbellekler, tarayıcınızın ziyaret ettiği web sitelerini görüntülemek için ihtiyaç duyduğu verileri depolar.
Bu verilerin arasında HTML dosyaları, CSS bilgileri, Javascript’ler, çerezler ve resimler bulunur. Örnek vererek anlatacak olursak, bir e-ticaret sayfasına üye olduğunuzu ve sepetinize bir kaç ürün attığınızı düşünelim. Cache, üyelik bilgilerinizden en son arattığınız ürünlere kadar tüm bu verileri depolar ve siz sayfayı daha sonra ziyaret ettiğinizde tüm bu bilgileri yerli yerinde görürsünüz.
Olur da tarayıcınızın önbelleğini temizlerseniz, bu bilgilerin tamamen gittiğini ve e-ticaret sayfasının sizden tekrar giriş yapmak istediğini göreceksiniz. Önbelleği temizlenmiş bir tarayıcıda bütün bilgiler ve oturum açma seçenekleri en baştan düzenleme gerektirir.
Son olarak önbelleğin önemli olduğu bir diğer unsur uygulamalardır. Uygulamaların da tıpkı tarayıcılar gibi kendi önbelleği bulunur. Uygulamalar, kullanıcı için önemli gördükleri verileri kaydeder ve gerektiğinde bu verileri hızlıca geri yükler.
Uygulamalar kendi aralarında farklılık gösterdiği gibi önbelleklerde kaydedilen veriler de farklıdır. Örnek verecek olursak telefonunuza indirdiğiniz bir oyunun ve sosyal medya uygulamasının kaydettiği veriler, elbette birbirinden farklılık gösterecektir. Bu verilerin içerisinde genellikle üyelik bilgileri, resimler veya küçük boyutlu videolar bulunabilir.
Cache’in olumlu yönleri
Önbelleğin avantajlarından biri hepimizin anlamış olduğu üzere her şeyin daha hızlı çalışmasıdır. Her şey daha hızlı çalıştığı zaman sistem performansı da paralel şekilde artar. Cache avantajlarının ikincisi verileri kaydetmesidir. Uygulamalar, performansı iyileştirebilmek adına verileri önbellekte depolar ve bu sadece her şeyin daha hızlı çalışmasını sağlamaz, aynı zamanda bazı uygulamaların çevrimdışı modda kullanılmasına olanak sağlar.
Çevrimdışı mod sayesinde internetinizin olmadığı durumlarda bile çalışmalarınıza kaldığınız yerden devam edebilirsiniz. Buna verebileceğimiz en güzel örnek Google’ın Dokümanlar uygulaması olacaktır. Eğer bu uygulamada çevrimdışı çalış özelliğini tercih ederseniz, verileriniz internetinizin olmadığı zamanlarda bile kaydedilmeye devam edecektir.
Cache’in sahip olduğu en büyük avantajlardan bir diğeri ise verileri sadece bir kere indirmeye ihtiyaç duymasıdır. Cache, ziyaret ettiğiniz bir web sitesinin verilerini sadece ilk seferde indirir ve sonraki ziyaretlerinizde bu verileri tekrar indirmeye ihtiyaç duymaz.
Bu sayede hem zamandan tasarruf etmiş olursunuz, hem de indirdiğiniz kaynakları ve cihazınızın pil gücünü boşa harcamamış olursunuz. Eğer sürekli girdiğiniz bir web sitesinde verileriniz en baştan indiriliyorsa ya tarayıcınızın önbelleğinizi temizlemişsinizdir ya da girmiş olduğunuz web sitesinin içerikleri baştan aşağı yenilenmiştir.
Cache’in olumsuz yönleri
Cache her ne kadar kullanıcı dostu bir sistem olup işimizi kolaylaştırsa da, sahip olduğu birkaç olumsuz yanları da bulunmuyor değil. Öncelikle Cache, prensipte her ne kadar küçük bir dosya deposu olsa da, sahip olduğu verilerin boyutu çok yüksek olabilir ve bu da cihazınızın depolama alanını sınırlayabilir.
Depolama alanınızın sınırlanması da hem cihazınızın performansını düşürebilir hem de başka bir dosyanın indirilmesini engelleyebilir. Cihazların, uygulamaların ya da tarayıcıların önbelleğini temizlemek, cihazınızda büyük bir depolama alanının açılmasını ve rahatlamasını sağlar.
İkinci bir problem önbelleğin kaydettiği dosyalarda bir sorun çıkmasından kaynaklanır. Eğer indirilen dosyalarda bir problem varsa Cache düzgün çalışmayabilir, hatta sistemin çökmesine sebebiyet verebilir. Bu yüzden internette gezinirken veya bir uygulamayı açarken aksaklıklar yaşıyorsanız, derhal önbelleğinizi temizlemekte fayda var. Cache, bazen web sitelerinin ya da uygulamaların son sürümlerini görmenize engel olabilir. Bunun için başvuracağınız yol yine önbelleğinizi temizlemekten geçer.
Cache verilerini silmek neden önemlidir?
Cache’in sahip olduğu dezavantajları göz önünde bulundurduğumuz zaman bu verileri düzenli aralıklarla temizlemek kullanıcı için son derece yararlı olacaktır. Eğer veriler temizlenmezse ve çok fazla alan kaplamaya başlarlarsa, daha önce de söylediğimiz gibi cihazınızın performansı kötüleşecektir.
