Carl Sagan, 1995 yılında TÜBİTAK Yayınları tarafından yayınlanan Karanlık Bir Dünya’da Bilimin Mum Işığı adında bir kitap çıkarmıştı. Bu kitaptaki bir paragraf, son dönemde internet dünyasının sıklıkla paylaştığı rahatsız edici isabetli bir tahminle ilgili.
Son dönemde çıkan sahte haberlerle ilgili gelişmeleri, Facebook’un bu anlamda yaptığı çalışmaları, hatta Twitter’ın da bu olaya el attığını biliyorsunuz. Hatta hatırlarsanız, geçtiğimiz yıl bir adamın sırf yalan haberler yazarak ayda 10 bin dolar para kazandığından da bahsetmiştik. Carl Sagan, işte bu olayları yaklaşık 22 yıl önce yazdığı kitabın bir paragrafında şu şekilde anlatıyor:
"Çocuklarımın veya torunlarımızın zamanındaki bir Amerika, içime doğuyor; Birleşik Devletler’in bir hizmet ve bilgi ekonomisi olduğu; neredeyse tüm imalat endüstrilerinin diğer ülkelere kaydığı; muhteşem teknolojik güçlerin sadece çok az insanın ellerinde olduğu, ve kamu yararını temsil eden hiçkimsenin, meseleleri anlamadığı bile; insanların kendi gündemlerini belirleme veya bilgili bir şekilde yetki sahibi olanları sorgulama yeteneklerini kaybettiği; kristallerimize yapıştığımız ve gergin şekilde burçlarımıza danıştığımız, eleştirel yeteneklerimizin azaldığı, iyi hissettiren şeyler ile gerçek olan şeyler arasında ayrım yapamadığımız, neredeyse farkına varmadan, batıl inançlara ve karanlığa düştüğümüz.”
Peki Sagan gerçekten yıllar sonra neler olabileceği hakkında isabetli kararlar verecek kadar bilgi sahibi miydi, yoksa bu paragraftan insanlar mı çok fazla anlam çıkarıyorlar?
Bu tarz tahminlerin yorumlanma şekli, burçları yorumlama biçimimizle oldukça ilgili. Örneğin yıldız fallarının realiteyle hiçbir ilgisi olmasa da dünya genelinde yakaladığı yüksek tahmin oranlarını, insanların görmek istediği şeyleri görme eğilimlerine borçlular. Gelecek hakkında böylesine ürkütücü derecede isabetli tahminlerle karşılaşmamız da benzer bir sebep içeriyor. İnsanlarda bütünleşik halde bulunan algısal önyargıların çoğu, hali hazırdaki inanışlarımızı doğrulayan detayların bizi çekmesidir.
Sonuç olarak evet; Carl Sagan gerçekten de müthiş isabetli bir tahminde bulunmuş. Fakat bunda kendisinin astrofizik dünyasında çok popüler olmasının, bu vesileyle kitaplarının çok geniş kitlelerce okunmasının ve gerçekliğe yakın en ufak yorumun dahi viral şekilde dağılmasının (aşağıdaki tweet, bunun bir örneği) büyük payının olduğu düşünülüyor.
Carl Sagan kimdir?
Carl Sagan, 9 Kasım 1934 tarihinde doğan ve 20 Aralık 1996 yılında hayatını kaybeden bir astrofizikçi, astrobiyologtur. Bilimin popülerleşmesi için yaptığı çalışmalarla bilinen Sagan, ödüllü TV dizisi Cosmos ile dünya çapında tanınmıştır.
