Seznam, 1996 yılında Ivo Lukačovič tarafından yaklaşık 50.000 Çek korunası (yaklaşık 2.200 dolar) yatırımla o zamanki adı Çek Cumhuriyeti olan Çekya’nın ilk internet portalı olarak kuruldu. Piyasaya sürüldüğü ilk yıllarda ülkenin en popüler internet sitelerini ve günün önemli haberlerini listeleyen Seznam, kısa sürede Çekya’yı etkisi altına aldı.
Bu, Larry Page ve Sergey Brin’in Palo Alto’da Google’ı kurmasından iki yıl önceydi. 1998 yılında faaliyete geçen ABD’li şirket, ilk 10 yılında küresel arama pazarını tam anlamıyla domine etti; ancak Seznam’ın başarılı iş modeli, onu piyasadaki nadir oyunculardan biri yaptı. Seznam ayrıca bu süre zarfında haritalar, e-posta ve fiyat karşılaştırması gibi ücretsiz hizmetler de geliştirdi.
Google, takvim yaprakları 2008 yılını gösterdiğinde Avrupa Ekonomik Alanı (EEA) içindeki 31 ülkenin 30’unda pazar lideri oldu. Tek istisna hangi ülkeydi dersiniz? Evet, doğru bildiniz, Çekya.
Fakat Çek arama motoru, Google’ın devasa gücüne yalnızca üç sene daha dayanabildi. EEA, Amerikalı internet devinin 2011’de Seznam’ı koltuğundan ettiğini açıkladı. Dijital pazarlama ajansı Evisions’ın son verileri, Google’ın Çekya pazarındaki payını 2018’in sonunda yüzde 74’e çıkardığını gösteriyor. Bu, Seznam’ın sahip olduğu yüzde 26’lık pazar payının neredeyse üç katı.
Çek şirketin kendi evinde aldığı yenilgi, Google ile arama pazarında rekabet etmenin ne kadar imkansız hale geldiğini gösteriyor. Eski Seznam CEO'su Michal Feix, Seznam'ın 2010 yılına kadar Google’a Çekya’da üstünlük sağladığını; ancak o tarihten sonra arama trafiğinin masaüstünden mobile kaydığına dikkat çekiyor. Bu değişimin altında yatan temel faktör ise Android tabanlı telefonlara önceden yüklü olan gelen Google uygulaması oldu.
Google çatısı altındaki hizmetlerin önceden kurulu olduğu akıllı telefonlarla birlikte arama alışkanlıklarının radikal bir şekilde değiştiğini ifade eden Feix, “Bu Seznam için çok karmaşık bir sorundu. O andan itibaren kullanıcıların bizim radarımızdan kaybolmaya başladığını gördük” dedi.
Google ayrıca Android cihaz üreticilerinin arama uygulamasını ve Chrome tarayıcısını önceden yüklemesini istedi. Şirket böylece, pazardaki küçük ve orta ölçekli diğer şirketlerin yaşamasını çok daha zor bir hale getirdi. Keza Seznam da, Android uygulamaları aracılığıyla pazarı tekelleştirdiğini söylediği Google’ı AB’ye şikayet etmişti. Bu durumu göz önüne alan Avrupa Komisyonu, Temmuz 2018’de Google’a pazardaki hakim konumunu kötüye kullandığı gerekçesiyle 4,7 milyar dolarlık rekor bir ceza verdi.
Elbette bu ve bunun gibi para cezaları, Google’ın arama motoru pazarındaki baskınlığını korumak için büyük harcamalar yapmasını engellemiyor. Google’ın çatı şirketi Alphabet, arama hizmetlerindeki iş ortaklarına Gmail ve YouTube gibi diğer hizmetlerinden elde ettiği gelirlerin yüzde 13,6’sı kadar ödeme yapmıştı. Bu ortaklar arasında mobil operatörler, yazılım geliştiriciler ve cihaz üreticileri bulunuyor. ABD’li teknoloji devi, Google’ın iPhone’da varsayılan arama motoru olabilmesi için 2018 yılında Apple’a tam 9,4 milyar dolar ödeme yapmıştı.
