Soyut dışavurumculuk (soyut ekspresyonizm) ya da Clement Greenberg'in tabiriyle 'resimsel soyutlama' akımı 40'lı yıllarda New York'ta hiç tanınmamış sanatçılar tarafından ortaya çıkarılan bir sanat akımı türüdür. İlk Amerikan sanat akımı türü olarak kabul edilir ve dünya sanat merkezinin Paris'ten New York'a taşınmasında etken bir rol oynamıştır.
Yıllarca sefaletle içinde yaşayan ressamlar bu akımla birlikte, paraya ve şöhrete kavuştu. En ilginç durumsa ressamların kendi tarzlarını yaratması, onlar için uzun yıllar alsa da bu akım bir anda 'uluslararası' bir önem arz etmeye başladı. Soyut dışavurumculuk sanatçılarından birisi olan Jackson Pollock öldükten bir yıl sonra, resimlerini atölye haline getirdiği çiftlik evinin garajında yere serdiği bezlerle yaptığı eser 30 bin dolara satıldı. Bu rakam modern bir ressam yaptığı tablo için epey fazlaydı.
Jackson Pollock, Eserlerinde Soğuk Savaş Propagandası Mı Yapıyordu?
60'lı yıllarda 'Pop Art' akımının öncelik kazanması ile Soyut Dışavurumculuk gözden giderek düştü. Bu gelişmelerden sonra ise 'Soyut Dışavurumculuğun' bir anda patlama sebebini sanatseverler merak etmeye başladı.
70'li yıllardaysa bir sanat eleştirmeni olan Max Kozloff bir dergide bu akımı, Amerikan hükümetinin savaş sonrası siyasi ideolojisi ile uyumlu 'bir tür hayırsever propaganda' olarak değerlendirdiğini yazmıştı. Bu fikirse Pollock'un fikirlerine epey ters görünüyordu. Pollock, lisedeyken "Rus muhalifi" sanıldığını söylüyordu. Aynı şekilde, Rothko ve Barnett Newman da kendilerini anarşist olarak görüyordu. Bu tür gerçeklere rağmen Kozloff'un fikirleri çoğunluğa mantıklı gelmeye başladı. Pollock istemeyerek de olsa Amerikan Hükümetinin propagandasını mı yapıyordu?
CIA Bu Akımı Neden Destekledi?
Çünkü Sovyetler Birliği ile yapılan propaganda savaşında, bu yeni sanatsal hareket, yaratıcılığın, entelektüel özgürlüğün ve ABD'nin kültürel gücünün bir kanıtı olarak ele alınabilirdi. Komünist ideolojiyle 'deli gömleğine' bağlanan Rus sanatı, bu akımla rekabet edemedi. Uzun yıllardır söylentilerle ve tartışmalarla devam eden bu politikanın varlığı, ilk defa eski CIA yetkilileri tarafından teyit edilmişti.
CIA'in Soyut Dışavurumculuğu manipüle ettiğine dair yazılar daha sonra da devam etti. İngiliz gazeteci ve tarihçi Frances Stonor Saunders, 'Parayı Verdi Düdüğü Çaldı: CIA ve Kültürel Soğuk Savaş' adlı bir kitap 1999 yılında yayınladı. 1995 yılında ise Independent adlı gazetesine yazdığı bir makalede düşüncelerinin özetini anlatarak CIA'nin bu akımı 20 yıl boyunca dünyada gizlice desteklediğini belirtiyordu. Bu makaleye şu adresten ulaşabilirsiniz.
Şimdiye kadar bu bağlantının yapıldığını kanıtlayan ilk elden delil bulunmamakla birlikte, ilk defa eski bir polis memuru olan Donald Jameson sessizliği bozdu. CIA'in Soyut Ekspresyonizm'i bir fırsat olarak gördüğünü söyledi.
Jameson: "Soyut Dışavurumculuk ile ilgili olarak, CIA'nın sadece yarın New York ve SoHo'da ne olduğunu görmek için icabet ettiğini söyleyebilmeyi çok isterdim! Soyut Dışavurumculuk, Sosyalist Gerçekçiliği daha katı ve daha sıkı bir hale getiren bir sanat olduğu haline getirildi. Ve bu durum bazı sergilerde sömürüldü." dedi.
Bugünlerde hala Amerikan Hükümeti'nin ve CIA'in bu sanat akımını propaganda yapıp yapmadığı tartışmalı bir konu. Peki siz bu konuda ne düşünüyorsunuz? Lütfen, fikirlerinizi bizimle paylaşın.
