Geçtiğimiz cuma günü başlattığımız küçük bir okuyucu anketinde oldukça ilginç sonuçlar elde ettik. Merak ettiğimiz konu, Türkiye’deki akıllı telefon kullanıcılarına göre en iyi yabancı üreticinin hangisi olduğuydu. Sonuçlarda şirketler bazında Apple ve Samsung zirve için çekişirken, onların ardından Huawei ve Xiaomi geldi.
Asıl önemli konu ise sonuçlara farklı açıdan bakıp, üreticilerin hangi ülke merkezli olduklarını tespit edince ortaya çıktı. 13.018 kişinin katıldığı anketimizde, oyların %45’ine yakını Çin merkezli üreticiler tarafından toplandı. Yani Türkiye’deki akıllı telefon kullanıcıları arasında bulunan, hatırı sayılır bir örneklem olan Webtekno takipçilerinin neredeyse yarısı, Çinli üreticileri “en iyi” olarak tanımladı. Bu firmaların adını daha 3 yıl önce tam olarak duymamıştık.
Diğer taraftan 26 Haziran 2018’de yayınlanan TechNode haberine göre küresel akıllı telefon pazarında en çok ürün taşıtan 12 küresel firmanın 9’u Çinli. 2015 ve 2017 yılları arasında yapılan akıllı telefon ticaretinde ABD’den Apple, Güney Kore’den Samsung ve LG haricinde diğer firmaların hepsi Çin’de üretim yapıyorlar. Kısaca akılalmaz bir pazar, akıllara durgunluk veren bir Çin başarısı var.
Çinli üreticilerin yüksek düzeydeki baskısı nedeniyle Google için telefon üreten Tayvanlı HTC, Japon elektronik devi Sony gibi şirketler akıllı telefon piyasasından silinme konumuna geldiler. Huawei, Honor, Oppo, Vivo, OnePlus adlarıyla bildiğimiz markalar, aslında köken olarak pek çok ortak noktaya sahipler.
Burnunuza biraz kurnazlık kokusu gelmiş olmalı. Gelin açıklayalım:
Son pazar araştırmalarında, 2018’in üçüncü çeyreğinde Huawei Apple’ı geride bırakarak dünyanın en çok telefon satan 2. üreticisi olmuştu. Birinci sırada Samsung, dördüncü sırada Xiaomi, beşinci sırada ise Oppo var. Çin hangi açıdan bakarsanız bakın, cebimizdeki teknolojinin patronu konumunda. Ülkeden çıkan firmalar hakkında karmaşayı önlemek adına ilk beşte bulunan Huawei, Xiaomi ve Oppo’yla devam etsek yeterli.
Honor, Huawei’nin fiyat politikalarını ve kalite algısını değiştirmemek adına çıkarttığı bir alt-alternatif üretici konumunda. Birbirlerine küresel rakip olarak görünen Oppo ve Vivo ise, aslında Çin merkezli BBK Electronics’in markaları olarak telefon üretiyorlar. Şimdi biraz daha aklınız karışacak: OnePlus ise BBK’nın alt firması olan Oppo‘nun alt firması.
Oldukça ilginç değil mi? Tek bir firmayla pazarın altını üstüne getiren Apple örneği varken, neden Çin ayrı ayrı ayrı görünen firmalarla raflara çıkıyor?
Apple haricindeki akıllı telefon pazarında yer alan bütün firmalar artık Google’ın Android işletim sistemini kullanıyor (Bu açıdan bakıldığında Google, ABD’nin Truva atı gibi görünüyor. Apayrı bir konu başlığı olduğu için bir başka yazının konusu olsun). Android ekosisteminde çok sayıda üretici ve çetin bir rekabet var. Bu rekabetin amacı ise ürünlerin değerini arttırıp, tüketiciye daha gelişmiş teknolojiler sunmayı kolaylaştırmak.
Algı oyunları: Marka ne demek?
Güçlü bir marka olabilmek için finansal kaynağa ihtiyaç duyarsınız. Çinli firmalarda ise bu kaynak en başında yoktu, adeta küllerinden doğdular. Diğer taraftan Apple’ı ele alalım, asla ucuza telefon satmayacağını düşünürüz. Eğer Apple ucuz telefon çıkartırsa kalite algısı yerle yeksan olur, hatta belki de satışları bile düşer. Belki içinizden saçmalama diyorsunuz, ancak durum tam olarak böyle. Kalite algısını destekleyen en büyük olay marka kimliğidir, marka kimliği ise fiyat politikalarıyla baki kalır.
1500 TL’ye yeni iPhone’u satarsanız, pazarı Çinli üreticilere kaptırırsınız. Çinli üreticiler ise tek bir yumruk halinde, suru yıkacak bir gülle şeklinde değil, parçalara ayrılmış gruplar halinde saldırı yapıyorlar. Herkes surların ötesine, sislerin arasına bakıp askerleri beklerken Çin, çoktan yer altından tüneller kazarak şehre giriyor.
Çin’in kaleden kaleye gol niteliğinde uyguladığı strateji: Fiyatlar
Huawei, Xiaomi ve Oppo’nun fiyatlarını düşünelim. Performans ve deneyim açısından Apple ve Samsung gibi devlerin amirallerine kafa tutan Çinli cihazlar, bildiğiniz üzere ana akım cihazların neredeyse yarı fiyatına satılıyorlar. Ana akım üreticilerin acımasız görünen fiyat politikaları tüketicileri bezdirmişken, Çin kaliteyi ucuza sunmak için üreticileriyle bir hükümet toplantısı bile yapmış olabilir. Ülkede üretim yapan firmalar tarafından öyle bir boşluk dolduruldu ki, ancak bu kadar şık bir gol olabilirdi.
Çin ticaret kültürünün bel kemiği: Taklit tasarım
iPhone X piyasaya çıktığında, çentikli ekranı ciddi tartışmalara neden oldu. Firma bazı tüketicilerini farklı olacağım derken kendisinden soğutmuştu. Sonra çentik çok sıradan bir konu oldu. Bunu sağlayan ise yine Çinli üreticiler oldular. Çinli üreticiler her zaman tasarım konusunda Apple ve Samsung’un peşinden gittiler. Bir dönem Xiaomi telefonları doğrudan Apple’ın tasarımıyla aynı şekilde üretildi, hatta elma logosunu koyarsanız dışarıdan anlaşılmayacak kadar aynı cihazlar gördük. Burada asisti yapan Çin’in ticari kültürüydü, golü de düşük fiyat politikaları attı.
Bugün Apple telefonlarını, dünyanın en büyük elektronik üreticilerinden olan TSMC tesislerinde üretiyor. TSMC’nin nerede olduğunu söylersek, artık Çin’in adını duymaktan mideniz bulanacak.
Apple da bir müşteridir: Kurumsal üretim
![]()
Apple CEO'su Tim Cook, Çin'deki Foxconn fabrikasında
Çin’de yer alan pek çok fabrika var. Bu fabrikalarda üretilen telefonlar, üretimi yapan şirketin adıyla piyasaya sürülmüyorlar. Örneğin iPhone cihazları ABD’de değil; Tayvan merkezli devler TSMC ve Foxconn'un, Çindeki fabrikalarında üretiliyorlar. Bu cihazlar, ABD’li Apple tarafından yine ABD’ye ithal ediliyorlar. Sebebi ise yıllardır küresel ticaret ortamının en büyük tartışmalarından olan "ucuz işçilik" konusu. Çin, bir sektörü ele geçirmek için düşündüğünüzden de uzun süredir çalışma yürütüyor.
Sonuç: Bilgi büyüktür, para.
Samsung ve Apple artık kendi isimlerini pazarlarken, Çinli üreticiler, dünyanın en aktif ticari pazarlarından birisini ele geçirmek üzereler. Bu da ister istemez, kendi vatandaşlarının bilgelerini detaylı şekilde depolayan Çin hakkında endişelere yol açıyor. Bu durum elbette birer tüketici olarak tercihinizi etkileyemeyecek, yine de Çin’in bir süper güç olma yolunda gözü sadece akıllı telefon satıp para kazanmakta değil. En değerli şeyin, üzerinde rakamlar yazan cüzdan boyutundaki kağıtlar değil "bilgi" olduğunu uzak doğu öğretilerinde sıkça görürsünüz. Çin ise paranın değil, bilginin peşinde.
