UNICEF'in yayınladığı Çocuk Haklarına Dair Sözleşme’nin ilk maddesine göre her insan, 18 yaşına kadar çocuk sayılıyor. Ayrıca çocukluk, fark edilmese de herkes için uzun ve zorlu bir süreç, çünkü çocuk psikolojisi tıpkı yetişkin birey psikolojisi kadar, hatta daha derin noktalardan oluşuyor. Eğer ebeveynler, öğretmenler, çocuğun çevresindeki insanlar çocuk psikolojisi konusunda yeterli bilgiye sahip değilse, yaşanan ufak olaylar ileride büyük sorunların kapısını aralayabiliyor.
Günümüzde insanlar çocuk psikolojisi konusunda daha bilgili diyemesek de en azından öğrenmeye açık durumdalar. Bir insanın hayatının en önemli dönemi olan çocukluğu, hepimiz yaşasak da ilerleyen yaşlarımızda; bu dönemi unuttuğumuz çocukları anlamakta zorluk çekiyoruz. Bu nedenle uzman pedagog ve psikologların tavsiyelerine kulak vermekte ve çocuk psikolojisi hakkındaki bilimsel gerçekleri aklımızda tutmakta yarar var.
Çocuk psikolojisi hakkında bilimsel gerçekler:
- Tırnak yemek çocuklarda gerginlik işaretidir.
- İştahsızlığı çocuğunuza güvenerek aşabilirsiniz.
- Çocuk beyni ile yetişkin beyni aynı yapıdadır.
- Alt ıslatmanın nedeni stres ve kaygı olabilir.
- Çocuklarda ayrılık kaygısı normal bir durumdur.
- Öğrenim, sosyal aracılarla gerçekleşir.
- Kardeş kıskançlığının altında güven sorunu yatıyor olabilir.
- Çocuklar sıkı eğitim ile değil, özgürlükle gelişirler.
Tırnak yemek çocuklarda gerginlik işaretidir:
Tıpkı yetişkin bireylerde olduğu gibi çocuklarda da tırnak yeme alışkanlığının altında hissedilen gerginlik duygusu yatmaktadır. Doç. Dr. Saniye Bencik Kangal’a göre, böyle bir durumda çocuğu gerginlik ile mücadelesi için yüreklendirmek ve ona karşı sabır olmak gerekiyor.
Kangal’a göre, gergin olduğu için tırnak yiyen çocuk ile iletişime geçilmeli ve söz konusu gerginliğin nedenleri öğrenilmelidir. Eğer yapılabiliyorsa gerginliğin nedenleri ortadan kaldırılmalı ya da en azından çocuğun bu nedenlere alışması ve kendini gergin hissetmemesi sağlanmalıdır.
İştahsızlığı çocuğunuza güvenerek aşabilirsiniz:
Çocuklarda iştahsızlık, ebeveynler tarafından sıradan bir sorun olarak görülür ve çoğu zaman psikoloji ile ilişkilendirilmez. Ancak bu bir sorun değil, bir süreçtir. Bazen çocuklar yalnızca tek bir gıda türünü sevme eğilim gösterebilir ya da bir gıdadan tam anlamıyla nefret edebilirler. Çocuğunuzu zorlamak yerine, ona uyum sağlamanız gerekiyor.
Çocuk gelişimi uzmanı Özgür Bolat’a göre, yemek seçme davranışının altında bir korku yatıyor olabilir. Çocuk bir nedenden ötürü korktuğu nesneye benzettiği bir gıdadan uzak duruyor olabilir. Bu noktada çocuğunuza güvenmeli ve onu hiçbir şeye zorlamadan, yeterli gıda aldığından emin olarak süreci birlikte atlatmalısınız. Faydalı besinleri onun seveceği şekilde sunmayı deneyin :)
Çocuk beyni ile yetişkin beyni aynı yapıdadır:
Psikolojisi bozuk çocuğa nasıl davranmalı sorusuna verilebilecek en basit yanıt: Kendiniz gibi davranın. Çünkü çocuklar ile yetişkinler aynı beyin ve düşünce yapısına sahiptirler. Elbette, yetişkin bir insanın öğrendiklerini ve tecrübe ettiklerini bilmezler, ancak beyin yapıları tam anlamıyla yetişkin insanlarla aynıdır.
Deneyimden yoksun olmalarına rağmen çocuklar ile yetişkinler aynı şekilde düşünme eğilimi gösterirler. Çocuklarda kendileri hakkında düşünme, kendi davranışlarını düzenleme, diğer insanlarla olan etkileşimlerini düzenleme gibi yetenekler sayesinde kendini yansıtma becerisi de gelişir ve zaman içinde yeni tecrübeler edinirler.
Alt ıslatmanın nedeni stres ve kaygı olabilir:
Alt ıslatma davranışı, çocuklarda 5 yaşına kadar normal olarak karşılanabilir bir durumdur. Ancak 5 yaş sonrası alt ıslatma, 7-8 yaş erkek çocuğu psikolojisi ve sonrasında olumsuz etki yaratacaktır. Alt ıslatma fiziksel ya da psikolojik bir sorunun göstergesi olabilir. Yatak ıslatan çocukların genel olarak duygularını ifade etmekte zorluk yaşadığı da görülmüştür.
Pedagog Dr. Adem Güneş’e göre, 5 yaş sonrası alt ıslatma sorunu yaşayan çocuklara ilk olarak fiziksel muayene yapılmalı. Eğer fiziksel bir sorun yoksa psikolojik nedenlere odaklanmak gerekiyor. Alt ıslatma durumunda çocuğa kızmamak, utandırmamak, korkutmamak ve kendisini gülerek, ağlayarak, öfkelenerek bir şekilde ifade etmesine izin vermek gerekiyor.
Çocuklarda ayrılık kaygısı normal bir durumdur:
2 yaşına kadar çocukların annesine, babasına, ona bakan başka bir büyüğüne ya da bakıcısına bağlanması ve ondan ayrıldığı zaman ağlaması normal bir davranıştır. 3-5 yaş erkek çocuğu psikolojisi için de özellikle anneden ayrılma durumunda ağlama davranışının normal olduğu biliniyor.
Uzman Klinik Psikolog İpek Gökozan, ayrılık durumunda çocuğun ağlamasına ve duygularını dışa vurmasına izin vermek gerektiğini söylüyor. Ancak onun yanında kalacak kişinin bu ağlama durumunda çocuğa destek olmasının da önemini vurguluyor. Geçmiş bir ayrılık travması bu şekilde dışa vuruluyor olabilir. Çocuk tepki verdiğinde, onu anlayışla karşılaşmak travmanın iyileşmesi açısından da olumlu bir etki yaratacaktır.
Öğrenim, sosyal aracılarla gerçekleşir:
Çocuklarda öğrenim sosyal aracılarla gerçekleşir. Bir çocuk bildiği her şeyi annesinden, babasından, diğer büyüklerinden, bakıcılarından, öğretmenlerinden ve akranlarından öğrenir. Bu noktada sosyal aracı sayısı ne kadar fazla ise çocuğun öğrenim kapasitesi de o kadar gelişir.
Öğrenme ortamları, çocuğun gelişimi açısından kritik öneme sahiptir. Bu nedenle çocuğun içinde bulunduğu ortamların onu geliştirecek düzeyde genel kültür seviyesine sahip olması gerekiyor. Aynı şekilde, öğrendiklerini deneyim olarak kazanması için de akranları ile birlikte olabileceği bir sosyal ortama sahip olması son derece önemlidir.
Kardeş kıskançlığının altında güven sorunu yatıyor olabilir:
Özellikle ilk kez kardeşi olan çocuklarda kıskançlık yaygın görülen bir durumdur. Bunun nedeni; bebek gelene kadar her anını çocuk ile geçiren annenin artık bebekle daha çok ilgilenmek zorunda olması ve çocuk ile artık yeterince ilgilenemiyor, oyun oynayamıyor oluşudur.
Prof. Dr. Haluk Yavuzer’e göre bu noktada özellikle babalara büyük iş düşüyor. Kıskanç çocuk terk edilmiş, güvensiz, desteksiz hissetmesin diye çocukla ilgilenilmeli, bebeğin bakımı sırasında yaşına göre çocuktan yardım alınarak ona dışarıda kalmadığı gösterilmelidir. Dengeyi korumak son derece önemlidir.
Çocuklar sıkı eğitim ile değil, özgürlükle gelişirler:
Çocuklar için ilk 4 yaş eğitim açısından oldukça önemlidir. Ancak bir çocuk, onun için hiç de eğlenceli olmayan sıkı bir eğitim yerine özgür kalarak ve duygularını ifade ederek daha verimli bir gelişim süreci yaşayacaktır. Çocukların ne öğrendiğini, diğer çocuklardan geri kalıp kalmadığını devamlı kontrol etmek doğru bir davranış değil.
Pedagog Dr. Adem Güneş’e göre, bu çağdaki çocuklar özgürlüğünü doyasıya yaşamak isterler. Duygusal ihtiyaçları vardır ve bu ihtiyaçların giderilmesi için ebeveynlerinden yardım isterler. Bu ihtiyaçlar ağlamak, mızıldanmak bile olabilir. Bu noktada çocuğa baskı yapmak yerine ona destek olmalı ve duygularını bastıran bir birey yerine özgürce duygularını ifade eden, özgür bir birey yetiştirmelisiniz.
Çocuğumun psikolojisi bozuk mu testi gibi konular yerine çocuk psikoloji altında yatan bilimsel gerçekleri öğrenmek, çocuğunuz için en iyisini yapmanıza yardımcı olacaktır. Yine de çocuğun yaşadığı bir sorun büyüyorsa mutlaka bir uzmana danışmayı unutmamak gerekiyor. Çünkü çocukluk, geleceği etkileyen bir süreçtir.
