Pandemi döneminde ekonomi piyasasını canlı tutmak için en çok ihtiyaç duyulan şey nakit paraydı. Gelişmiş ülkeler de ülkelerinin başlarına gelebilecek enflasyon korkularından dolayı para politikalarında değişim planlamaları yapmaya başladı. Bu da en çok Türk Lirası gibi para birimlerini etkiledi. Bununla beraber dünya ekonomisinin performansı dolar alma veya satma kararının merkezinde yer alır.
Güçlü bir ekonomi, güvenli ve kabul edilebilir bir yatırım getirisi elde etme nedeni ile dolar da dünyanın her yerinden yatırım çekecektir. Dünyada her yerden yatırım alan dolar sürekli yatırım aldığından da dünya üzerinde pek çok yerde geçerliliği artmış olacaktır. Peki dolar neden yükselir?
Dolar neden yükselir? Sebepleri:
- Dolar değerini arttırmak için arz ve talep
- Dolar değerinin duyarlılığı ve piyasa psikolojisi
- Doları etkileyen teknik faktörler
Dolar değerini arttırmak için arz ve talep
Günümüzde teknoloji hayatımızın her yerinde ve her geçen gün teknolojiye daha da fazla ihtiyaç duyuyoruz. Teknolojik gelişmelerin de en çok yaşandığı, teknolojik aletlerin çoğunun piyasaya sürüldüğü ülke de Amerika Birleşik Devletleri. Gün geçtikçe ABD bazlı şirketler piyasaya daha fazla ürün ve hizmet sunar.
İşte bu ürün ve hizmetlerin dolar olarak ödenmesi gerektiği için dolara olan talep artar. Bu yüzden de ödemenin gerçekleşebilmesi için insanların kendi para birimlerini dolara çevirmesi gerekecektir. Bununla birlikte büyük Amerikan şirketlerinin yabancı yatırımcılar tarafından satın alınan sermayeyi yükseltmek için bir tahvil çıkarması durumunda tahvil için yapılacak ödemenin de dolar cinsinde yapılması gerekecektir.
Aynı zamanda ABD kurumsal hisse senetlerinin ABD harici yatırımcılar tarafından satın alınması için para birimlerini dolara çevirmesi gerekmektedir. Bu örnekler ABD’nin nasıl dolar için daha fazla talep yarattığını ve bunun karşılığında dolar isteği üzerinde baskı oluşturarak doların değerini, dolar satın almak için satılan para birimlerine göre arttırdığını görmemize yardımcı oluyor.
Ek olarak pandemi ile birlikte her şeyin ne kadar belirsiz olabileceğini gördük. Ancak ABD doları özellikle küresel ekonomik belirsizliği zamanında yatırım için her zaman güvenli bir liman olarak görülür bu nedenle ABD ekonomisindeki dalgalanmalara rağmen dolar talebi genellikle devam edebilir.
Dolar değerinin duyarlılığı ve piyasa psikolojisi
Dolar değerinin duyarlılığı ve piyasa psikolojisini iyice kavramak için tüketimden ve toplumun tüketim alışkanlıklarından bahsetmek gerekir. Tüketimi ele aldığımızda iki grupla tanışırız.
Biri günlük yaşam için ihtiyacımız olan harcamalarımızı anlatan sabit tüketim grubu, diğeri ise toplumun gelir düzeyine göre değişen teşvik harcamaları grubu. Her iki grupta da insanlar kendilerine göre belirledikleri oranlarla tasarruf yapmak isterler.
Bu konuda iki grubun karıştığı toplam tüketim işlevinde tüketici harcamalarının tamamen gelir ve gelirdeki değişimler tarafından belirlendiğini söyleyebiliriz.
Böylelikle zaman içinde gayri safi yurtiçi hasıla büyüdükçe toplam tasarruflar orantılı olarak artmaktadır. Yani harcanabilecek olan gelir ve tüketici harcamaları arasında bir oran bulunmaktadır.
Daha iyi anlaşılabilmesi için bir örnek verelim. ABD’de sürekliliği azalan ürünler ve hizmet sektörü ABD ekonomisinin zayıflaması ve tüketimin yavaşlatması durumunda ABD hükümeti ya da ABD bazlı büyük şirketler, tahvil veya hisse senedi satışından elde edilen nakdin iade edilmesi şeklinde gelebilecek bir satış olasılığı ile karşı karşıya kalmaktadır.
Yabancı yatırımcılar yerel para birimlerini geri aldıklarında ise anlattığımız örneklerin tam tersi gerçekleştiğinden bu örnek dolar kurunun artması değil azalması anlamına geliyor.
Doları etkileyen teknik faktörler
Özellikle ticaret bazlı kurulan şirketler veya holdingler için doların artması ya da düşmesi çok şey ifade eder. Bu nedenle de ticaret ile yakından ilgilenen kişiler, ticaret bazlı şirketlerde veya holdinglerde dolar arzının dolar talebinden daha fazla mı yoksa daha az mı olacağını ölçmekle görevlendirilir. Bu ölçümü belirlememize yardımcı olması için doların değerini etkileyebilecek her türlü habere, ülkeler arası siyasi gelişmelere, dünyada herhangi bir olaya dikkat çekecek ülke içi siyasi gelişmelere dikkat etmemiz gerekiyor.
Bu bordro verileri, gayri safi yurtiçi hasıla verileri (GSYİH) ve ekonomide güçlü veya zayıf olup olmadığını belirlememize yardımcı olabilecek diğer ekonomik veriler gibi çeşitli hükümet istatistiklerinin yayınlanmasını içerir.
Ayrıca, genel ekonomik duyarlılığı belirlemek için yatırım bankaları ya da varlık yönetimi firmaları gibi ekonomi piyasasında bulunan büyük işletmelerin de görüşlerini daha çok bu konuya dahil etmemiz gerekiyor. Genellikle arz ve talebin ekonomik temellerinden ziyade piyasayı yönlendirecek olan şey de duyarlılıktır.
Bu öngörülere ek olarak, ticaretle uğraşan kişilerin görevi; destek ve direnç seviyelerini, teknik göstergeler gibi tarihte sürekli olarak, bir döngü halinde devam eden tarihte tekrar eden kalıpları analiz etmek. Ticaret ile ilgilenen pek çok kişi, bu modellerin döngüsel olduğuna ve gelecekteki fiyat hareketlerini tahmin etmek için kullanılabileceğine inanıyor.
Peki bu üç grup kendi içinde nasıl birleşir?
Ekonomistler ya da ticaretle uğraşanlar alım veya satım kararlarını vermek için genellikle yukarıda özetlenen yöntemlerin bir kombinasyonunu benimser. Ticaret, olasılıkları sizin lehinize toplamak ve bir avantaj oluşturmaktır.
Toplanan bu olasılıkların doğru olma olasılığı yüksekse, bu iş ile ilgilenen kişiler piyasaya girme ve bunu yönetme riskini üstlenecektir.
ABD dolarının yükselmesine neden olan ne?
ABD dolarının yükselmesine neden olan üç faktörü yukarıda belirtmiştik, ancak yükselmesinde aktif rol oynayan birincil faktör dolara olan talep. Dolara olan talep artarsa doların değeri de artar. Tersine, talep azalırsa değer de düşer. Yabancı vatandaşlar, yabancı merkez bankaları veya yabancı finans kuruluşları gibi uluslararası taraflar daha fazla dolar talep ettiğinde dolara olan talep artar.
Dolara olan talep, dünyanın rezerv para birimi olduğu için genellikle yüksektir. Bununla birlikte dünyadaki diğer para birimlerinden ziyade doların değer kaybetmemesinde siyasi istikrar da büyük rol oynar.
Bu içerikte dolar neden yükselir sorusunu detaylarıyla birlikte anlatmaya çalıştık. Anlattıklarımız yalnızca bildilendirme amaçlıdır. Bu içerik yatırım tavsiyesi değildir.
