Yeni bir çalışma, Dünya'nın mantosu içindeki plaka tektoniği ile hızlı soğumanın, ilk yaşam formlarının gelişiminde önemli bir rol oynadığını ve bunun da Dünya atmosferinin oksijenlenmesine yol açtığını gösteriyor. Earth and Planetary Science Letters isimli dergide yayınlanan çalışmaya göre gezegenin üzerinde aldığımız nefesleri, bir nevi levha hareketlerine borçluyuz.
Avustralya'daki Adelaide Üniversitesi ve Kaliforniya Üniversitesi'nden bilim insanlarının ortak yürüttükleri çalışmada, Avustralya, Kanada, Yeni Zelanda, İsveç ve Amerika Birleşik Devletleri'ndeki jeolojik ve jeokimyasal veri havuzlarından gelen kayalar hakkındaki verileri toplandı ve incelendi. Analizler sonucunda ise Dünya'nın kabuğunda biriken fosfor bakımından zengin kayaların bulunduğu keşfedildi.
Fosfor, bildiğimiz gibi yaşam için şart. Fosfor ve oksijen içeren bileşikler olan fosfatlar, hücre membranlarının yanı sıra DNA ve RNA'nın omurgalarının bir parçasıdır ve hücre büyümesini ve işlevini kontrol etmeye yardımcı olurlar. Dünya'nın kabuğundaki fosfor seviyesinin zamanla nasıl arttığını öğrenmek için, bilim insanları dünyanın manto soğutması sırasında gerçekleşen kaya oluşumu üzerinde çalıştılar.
Mantodan türetilen kayaların, mantonun uzun süreli soğumasının bir sonucu olarak bileşimi nasıl değiştirdiğini anlamak için modelleme gerçekleştiren bilim insanları, elde edilen verilerde manto üzerinde gerçekleşen soğumaların fosfor miktarındaki artışın kaynağı olduğunu buldu.
Sonra ise fosfor doğada konsantre edildi ve soğutulmuş mantodan oluşturulan ateşli kayaların bir parçası haline gelen apatit adı verilen bir minerale kristalleştirildi. Sonunda, bu kayaçlar Dünya yüzeyine ulaştı ve kabuğun büyük bir kısmını oluşturdu. Fosfor mineralleri göller, nehirler ve okyanuslardaki su ile karıştığındaysa, apatit ilkel yaşamın gelişmesi ve beslenmesini sağlayan fosfatlara dönüştü. Bu da yaşamın ilk adımı olarak tanımlanıyor.
Dünya'nın mantosunun soğumasının gezegenin kabuğundaki fosfor açısından zengin kayaların artmasına yol açtığı senaryosu artık kabul ediliyor ve bunu destekleyen verilere de sahibiz. Bu kayaçlar daha sonra fosfor içeren minerallerin bozulduğu ve suya sızdığı okyanuslarla karıştı. Deniz suyundaki fosfor seviyesi yeterince yüksek olduğunda, ilkel yaşam formları gelişti ve sayıları arttı. Sonrasında ise bu yaşam formları oksijenin oluşmasını sağladı.
