Araştırmacılar, Architeuthis dux olarak adlandırılan ve büyüklüğü 10 metreye kadar ulaşabilen dev kalamarla ilgili merak uyandıran sorulara cevap aradı. Bilim insanları, Jule Verne’in "Denizler Altında Yirmi Bin Fersah" adlı romanına da konu olan bu devasa ve korkutucu canlının anatomisi ve evrim süreci hakkında önemli bilgiler toplamayı başardı.
Kopenhag Üniversitesi’nden bir ekibin liderliğini üstlendiği araştırmada, bir canlının genetik yapısı üzerinden genomik bilgisine erişim sağlayan ve gen kümelerinin genel görüntüsünü çıkartan Tüm Genom Dizileme işlemini dev kalamar üzerinde uyguladılar. Dev kalamarların oldukça nadir rastlanıyor olmaları sebebiyle şu ana kadar türün canlı bir üyesi yakalanamadı. Bu nedenle biyolojileri ve çiftleşme alışkanlıklarıyla ilgili neredeyse hiçbir bilgi elde etmek mümkün değildi. Fakat araştırmacıların elde ettiği genom dizilimi, bu dev canlılarla ilgili dikkate değer bilgiler sunabilir.
Dev kalamarların genom dizilimi, bilim insanlarını şaşırttı:
2015 yılında ilk defa kafadanbacaklılar ailesinden bir canlının genom dizilemesini gerçekleştiren ve araştırma ekibinde görev yapan bilim insanlarından biri olan Caroline Albertin, “Dev kalamarların genlerinin diğer canlılarla oldukça fazla benzerlik taşıdığını fark ettik. Bu da büyük merak uyandıran dev kalamarları daha detaylı incelediğimiz takdirde kendi türümüzün evrim sürecine dair de yeni bilgiler elde edebileceğimiz anlamına geliyor olabilir” açıklamasında bulundu.
Kopenhag Üniversitesi’nde görev yapan Prof. Rute da Fonseca, araştırma ekibinin başında yer alıyor ve yürüttükleri çalışmalar, dev kalamarların genomunun beklenenden çok daha büyük olduğuna işaret ediyor. Elde edilen sonuçlara göre dev kalamarlar 2,7 milyar DNA baz çiftine sahipler ve bu da insanların sahip olduğu genomun %90’lık kısmına eşdeğer.
Araştırmacılar, dev kalamarların evrim sürecine dair yeni bilgiler elde etti:
Albertin, dev kalamarlardaki oldukça eski ve bilim insanlarının yakından tanıdığı birtakım gen dizilerini yakından incelemeye karar verdi. Araştırma ekibi, geçmişte gen dizilimi yapılan dört kafadanbacaklı canlı türüyle insan genomları arasında bazı karşılaştırmalar yaptı. Elde ettikleri verileri analiz eden araştırmacılar, bütün canlılarda gelişimi sağlayan Hox ve Wnt olarak adlandırılan genlerin, dev kalamarların genom dizisinde yalnızca tek kopya olarak bulunduğunu tespit etti. ‘Tüm genom duplikasyonu’ olarak adlandırılan ve evrim sürecinde canlıların boylarının büyümesini sağlayan özelliğin dev kalamarlarda uzun bir süre kendini göstermediği ortaya çıktı. Bu nedenle, dev kalamarların nasıl bu korkunç boyutlara ulaştıkları gizemi oldukça karmaşık bir hâl aldı.
Albertin ise açıklamalarını şu sözlerle noktaladı: “Oldukça tuhaf olan bu canlıların biyolojisi hakkında birçok soruyu cevaplamanın yolu, genom dizilerini tespit etmekten geçiyordu. Birçok karmaşık özelliğe sahip olan kafadanbacaklıların evrim sürecinde nasıl bir yol izlediğini genom dizilerini karşılaştırarak gelecekte cevaplamayı umuyoruz.”
