Hayatımızı kolaylaştıran en büyük teknolojilerden biri olan Bilgisayar nereden geldi hiç düşündünüz mü? Modern diyebileceğimiz ilk bilgisayara ENIAC İsmi verildi. İngilizce açılımı Electronic Numerical Integrator and Computer olan bu cihaz, Türkçeye Elektronik Sayısal Entegreli Bilgisayar olarak çevriliyor.
Programlanabilir bir bilgisayar üretme amacıyla yola çıkılan bu bilgisayarın yapım aşaması, hükümet tarafından finanse edildi. Orduyla yapılan sözleşme ve Herman Goldstine’in yönetimi altında 1943 yılında çalışmalarına başlanan ENIAC, şubat 1946’da tamamlandı. Gelin şimdi Eniac nedir, nasıl yapıldı ve ne amaçla kullanıldı bunlara bakalım.
İçindekiler
Eniac nedir?
Eniac, ABD tarafından İkinci Dünya Savaşı sırasında inşa edilen ilk programlanabilir bilgisayardır. Amerikalı fizikçi John Mauchly, Amerikalı mühendis J. Presper Eckert ve Pensilvanya Üniversitesi Elektrik Mühendisliği Okulu'ndaki meslektaşları tarafından oluşturuldu. Bunun öncesinde mekanik hesap yapabilen tarzda bilgisayarlar üretilse de günümüz bilgisayarlarının atası diyebileceğimiz ilk bilgisayar ENIAC olarak kabul ediliyor.
Eniac ne amaçla kullanıldı?
ENIAC, evrensel olarak kullanılma hayallerinden uzak bir bilgisayardı. Sadece top menzili değerlerini hesaplamak için özel olarak tasarlanan bu makine onu daha genel kullanışlı bir makine haline getirecek özelliklerden yoksundu. Talimatları makineye iletmek için bazı eklentiler kullanıldı. Böylece programlama tamamlandıktan sonra makine hızında çalışma avantajına varıldı. Fakat başka bir kart okuyucudan veya diğer mekanik cihazlardan okunan talimatlar tamamen elektronik ENIAC’a ayak uyduramadı. Bunun dezavantajı olarak her sorun için makine tekrar programlanmalıydı. Günümüzdeki teknolojiden çok uzak olan bu bilgisayarın tekrar programlanması ve hazır hale getirilmesi günler alabiliyordu.
ENIAC hakkında bilgiler:
Karmaşık olan sadece ismi değildi: Karmaşık çalışan bir cihazdı
ENIAC. 1940’larda inşa edilen Elektronik Sayısal Entegratör ve Bilgisayar’ın kısaltılmış adıydı. Belli ki o zamanlar dünyanın en karmaşık elektronik sistemiydi. Tasarlandığı Moore Okulu’nun 135 metrekarelik bodrum katını doldurmuştu. 17.000’den fazla vakum tüpü, 70.000 direnç, 10.000 kapasitör, 6000 anahtar ve 1500 röle ile şimdiye kadar yapılmış en karmaşık elektronik sistemdi.174 kilowatt ısı üreten bu devasa makinenin kendine ait soğutma sistemi de vardı.
Kazanma hırsı: ABD ordusu için tasarlandı
İkinci Dünya Savaşında büyük avantaj oluşturacağı düşüncesiyle tasarlanmaya başlandı. Ancak 3 yıl gibi bir sürede oluşturulan bilgisayar daha tamamlanmadan savaş sona erdi. Fakat ordu gücünü korumak için finanse etmeye ve bilgisayarı geliştirmeye devam etti.
Duyunca dudak uçuklatan cinsten: Hükümete tam tamına 500.000 dolara mal oldu
Eniac bilgisayarı, o zaman 500.000 dolara mal oldu. Günümüz parası ile düşünecek olursak yaklaşık 6 milyon dolar olarak hesaplanıyor. 25 tonluk bu bilgisayar inanılmaz derecede emek ve yatırımlarla yapıldı.
O bitmeden savaş bitti: İki buçuk yıllık emek sonucu tamamlandı
Eniac, ilk olarak Pensilvenya Üniversitesinde çalışırken Dr. John Mauchly tarafından icat edildi. 1940’larda elektronik hesap makinesi için kendi konsepti üzerinde çalışmaya başladı. Mauchly, İkinci Dünya Savaşı’nın bitiminden kısa bir süre sonra ortağı John Ekert’in yardımıyla Eniac’ı tamamladı. Bilgisayarı tasarlamak ve inşa etmek için iki buçuk yıllarını harcadılar. Bilgisayarın yapımı bitmeden savaş bitse de ABD ordusu, hidrojen bombası, hava tahmini gibi hesaplamalar yapabilmek adına finanse etmeye devam etti.
Vakit nakittir: Bir günlük işi 15 dakikaya indirdi
Amerikalıların meşhur lafı olan ‘’Zaman paradır’’ burda da etkisini hissettirdi. Bir çalışanın yapacağı işlemleri sadece 15 dakikada tamamlama yeteneğine sahipti. Çok sayıda anahtar ve kablodan oluşuyordu. Programlandıktan sonra çok hızlı bir şekilde işlemleri tamamlasa da programlamak günler hatta haftalar alabiliyordu.
Parçadan bütüne varıldı: Binlerce parça birleştirilerek ortaya çıktı
Tamamlandıktan sonra, Dünya’nın ilk bilgisayarının 17.000’den fazla vakum tüpü, 70.000 direnç, 7200 diyot, 1500 röle ve milyonlarca el lehimli eklem içerdiği biliniyor. Devasa donanım özellikleri sayesinde Eniac, 5000 ekleme, 360 çarpma ve yaklaşık 40 bölme işlemi gerçekleştirebildi.
Kusursuz değildi: Vakum tüpü nedeniyle sorunlar yaşadı
ENIAC, Dünyadaki ilk genel amaçlı bilgisayardı. Ancak ilk aşamalarda vakum tüpü nedeniyle bazı sorunlar yaşandı. İlk yıllarda her gün birkaç tüp yanıyordu. Bu da çalıştığı sürenin yarısını götürmesine sebep oluyordu.
Varlığından kimsenin haberi yoktu: ENIAC savaşın sonuna kadar saklandı
İlk programcıların bir kısmı kadındı. ENIAC’ı programlayan bu kadınların hepsi uluslararası onur listesine girdi. Stratejik amaçlar nedeniyle hükümet, savaşın sonuna kadar ENIAC’ın varlığını büyük bir sır olarak sakladı. Sonunda ENIAC halka tanıtıldığında ABD ordusu tüm ekibe değil sadece mucitleri olan John Mauchly ve John Eckert’ in ismini verdi.
Geniş kapsamlı olarak kullanılacak şekilde tasarlandı: Paralel hesaplar yapabildi
Bir dizi akümülatöre birlikte bağlanma yeteneği sayesinde, ENIAC paralel hesaplamalar yapabilme yeteneğine sahip oldu. Yani, aynı anda birden fazla işlem veya hesaplama yapabiliyordu.
Donma atalarından gelenek: O zaman da donuyormuş
1943’de tasarımdaki bir donma, başlangıçta bilgisayarın herhangi bir bellekte depolayamadığını gösterdi.
Yeniliklere devam edildi: Güncellenerek daha iyi hale getirildi
ENIAC, tamamlandıktan sonra ilk kapsamlı değişiklik 1938’de yapıldı. Bu güncellemeyle birlikte bellek biçimindeki depolamada ek geliştirme yapması sağlandı. Belirli görevler için üç akümülatörle birlikte gelen yeni değişiklik hızını azaltsa da programlama süresini büyük ölçüde azaltmıştı.
Hiç durmadı: 8 yıl boyunca sürekli olarak çalıştı
İlk bilgisayar olarak kabul edilen ENIAC, Temmuz 1947’den Ekim 1955’e kadar sürekli olarak çalıştı. Daha sonra ikili bilgisayar olan EDVAC, ENIAC’ın yerini aldı.
