1071 yılında Büyük Selçuklu Devleti’nin Sultan Alp Arslan öncülüğünde kazandığı Malazgirt Savaşı sonrası Anadolu’nun kapıları Türklere ilelebet açılmış oldu. Tabii kapı açıldığı gibi bu topraklar bir anda dolmadı. Anadolu Selçuklu Devleti’nin kurulmasının ardından akıncı Türk boyları yavaş yavaş Orta Asya’dan Anadolu’ya gelmeye başladı. Gelen ilk akıncı boylarından birinin lideri de Ertuğrul Gazi olmuştur.
Ertuğrul Gazi’nin hayatı hakkında pek bir bilgimiz yok çünkü hakkında yazılan az sayıda kaynak da onun ölümünden sonra kaleme alınmıştır. Yine de biliyoruz ki kendisi, daha sonra koca bir imparatorluğa dönüşecek Osmanlı Devleti’ni kuran Osman Bey’in babasıdır. Gelin bugüne kadar anlatılanlar üzerinden Ertuğrul Gazi kimdir biraz daha yakından bakalım.
Anadolu’daki ilk Türk boylarından birinin lideri olan Ertuğrul Gazi kimdir?
Ertuğrul Bey olarak da bilinen Ertuğrul Gazi, kesin olmamakla birlikte 1200’lü yılların başında Orta Asya’nın Türkistan bölgesinde dünyaya geldi. Türk Oğuzların Kayı boyunun lideri olan babası Süleyman Şah öldükten sonra boyun başına geçmiş ve Anadolu topraklarına gelmiştir. Oğlu Osman Bey daha sonra Osmanlı Beyliğini kurmuştur. Kesin olmamakla birlikte 1281 yılında Söğüt’te ölen Ertuğrul Gazi’ye Osman Bey bir türbe yaptırmıştır.
Moğol baskınları Türkleri canından bezdirmişti:
13. yüzyılın ilk yılları, Cengiz Han liderliğindeki Moğol İmparatorluğu’nun en hızlı dönemlerinden biriydi. Orta Asya steplerinde terör estiren Moğollarla yapılan mücadele giderek bölgede bulunan Türk boylarını canından bezdirir hale gelmişti. 1243 yılında Anadolu Selçuklu Devleti ile Moğollar arasında yaşanan Kösedağ Savaşı sonrası Türklere Moğollardan kurtulma şansı doğmuştu.
Öncesinde ve bu dönemde Anadolu Selçuklu Devleti sınırları bugünkü Eskişehir topraklarındaydı. Binlerce yıllık Türk devlet geleneğine uyan Selçuklu da uç beylikleri kurmak istiyordu. Yapılacak en iyi hamle zaten Orta Asya topraklarında akıncı geleneklerle yetişmiş Türkleri buralara yerleştirmek olacaktı. Zaten Ertuğrul Gazi ve Kayı boyu da çoktan oradaydı.
Ertuğrul Gazi ile birlikte İç Anadolu Türk yurdu haline geliyor:
Ertuğrul Gazi liderliğindeki Türkler, Moğol baskısından kurtulmak için Anadolu topraklarına geldiler. Anadolu Selçuklu Devleti sınırlarını aşıp ama İznik İmparatorluğu’na da girmeden aradaki bölge olan Sultan Öyüğü’ne yani bugünkü Eskişehir’e yerleştiler. Tüm bunlar ne zaman ve nasıl oldu, elimizde kesin bir kaynak yok.
Ruhi Tarihi’nde anlatılanlara bakacak olursak Ertuğrul Gazi ya da babası liderliğinde yaklaşık 340 kişiden oluşan bir boy, bugünkü Ankara yakınlarında bulunan Karacadağ bölgesine yerleşti. Bu sırada Anadolu Selçuklu Devleti ile İznik İmparatorluğu arasında bir savaş yaşanıyordu. Ertuğrul Gazi elbette Türklerin yanında savaşacaktı.
Ertuğrul Gazi liderliğindeki akıncılar Selçuklu ile birlikte savaştılar:
1222 ve 1230 yılları arasında Anadolu Selçuklu Devleti Sultanı I. Alâeddin Keykubad ile İznik İmparatoru III. İoannis arasında, sınır bölgeleri olan Eskişehir ve Ankara’da yoğun çatışmalar yaşanıyordu. Selçuklulara destek amacıyla askerleriyle birlikte orduya katılan Ertuğrul Gazi, Karacahisar Kalesi kuşatmasında büyük rol oynamıştır.
Karacahisar Kalesi kuşatması hem Türk tarihi, hem Anadolu tarihi hem de Anadolu Selçuklu tarihi açısından son derece önemli bir fetih olarak kabul edilir. Moğollardan kaçan Türklerin yeni yurt edinmeleri açısından dikkate değer olduğu gibi Türklerin Anadolu’ya tam anlamıyla yerleştiğini ve gözlerini batıya diktiklerini de gösterir.
I. Alâeddin Keykubad’ın beğenisi kazanan Ertuğrul Gazi’ye akıncı başı görevi verildi. Anadolu Selçuklu Devleti ile Harzemşahlar arasında yapılan Yassıçemen Savaşı ve Moğollarla yapılan Kösedağ Savaşı sırasında da önemli rol üstlenen Ertuğrul Gazi’ye kışlak olarak Söğüt ve yaylak olarak da Domaniç bölgesi verildi.
Sonrasındaki dönem hakkında bilinenler biraz karışık:
Ruhi Tarihi’nde, Neşri tarafından aktarılanlarda ve Aşıkpaşazade tarafından anlatılanlarda bu dönem biraz karışıktır. Hatta bazı kaynaklar yaşananların bir bölümünün Osman Bey zamanında olduğunu aktarmaktadır. Fakat bilinen, I. Alâeddin Keykubad'ın ölümü sonrası Karacahisar kaybedilince Ertuğrul Gazi bölgesi Hıristiyan beyleriyle anlaşmış ve savaşmamıştır.
Farklı bir hikayede ise Ertuğrul Gazi ve liderliğindeki boyun Aras Nehri civarındaki Sürmeli Çukur’a ve Karacadağ bölgesine yerleştiği söylenir. I. Alâeddin Keykubad'ın ordusunda İznik İmparatoru III. İoannis'e karşı savaştılar. Moğol saldırısı artınca I. Alâeddin Keykubad Konya’ya çekildi ve Ertuğrul Gazi’ye de Söğüt ve Domaniç verildi.
Ertuğrul Gazi hakkında merak edilenler: Eşi, çocukları, şeyhi ve babası
Ertuğrul Gazi hakkındaki bilgilerimiz onun ölümünden sonra kaydedilen bilgiler olduğu için kendisi ile ilgili bildiklerimiz de bir hayli sınırlı. Eşinin ya da eşlerinden birinin Halime Sultan olduğu söylenir. Bilinen çocukları Gündüz Bey, Saru Batu Savcı Bey ve Osman Bey’dir.
Babasının Süleyman Şah olma ihtimali bir hayli yüksektir ancak bir ihtimal Süleyman Şah, Ertuğrul Gazi’nin dedesi de olabilir. Ertuğrul Gazi’nin şeyhi miydi kesin bir şey söylemek mümkün değil ancak Türklerin Anadolu’ya geldiği dönemde bölgede etkili olan Şeyh Edebali ile Ertuğrul Gazi görüşmüş olabilirler. Şeyh Edebali zaten Osman Bey’in kayınpederidir yani tanışıyor olma ihtimalleri yüksek.
Ertuğrul Gazi hatırası ve kültürdeki yeri:
Osmanlı İmparatorluğu donanması için 1853 yılında yapılan fırkateyn Ertuğrul Fırkateyni olarak adlandırılarak Anadolu’daki ilk Türklerin atası onurlandırılmıştır. Türkmenistan'ın başkenti olan Aşkabat kentinde, 1998 yılında Ertuğrul Gazi Camii yapılmıştır. Ülkemizde de aynı isimde pek çok camii vardır.
TRT 1 ekranlarında 1998 yılında yayınlanan 12 bölümlük Kuruluş Osmancık dizisinde, yine TRT 1 ekranlarında 2014 - 2019 yılları arasında yayınlanan Diriliş Ertuğrul dizisinde ve 2019 yılında ATV ekranlarında yayınlanmaya başlayan Kuruluş Osman dizisinde; Ertuğrul Gazi karakterine yer verilmiştir.
Anadolu’ya ilk gelen akıncı Türk boylarından birinin lideri olan Osman Bey’in babası Ertuğrul Gazi kimdir sorusunu yanıtlayarak hayatı hakkındaki detaylardan bahsettik. Milletimizdeki tarih yazıcılığının bu kadar zayıf olması bazen sinir bozucu olabiliyor.
