Sürekli uzayı gözlemleyen gökbilimciler, daha önce hiç görülmemiş bir türden süpernova patlamasına şahit oldular. Rastladıkları süpernova, galaksileri şekillendiren yıldız ölümleri hakkında mükemmel ipuçları sunabilecek nitelikte.
SN2016iet adı verilen süpernova, bilim insanlarının bugün süpernovalar için kullandıkları sınıflandırmalara uymuyor. En iyi ihtimalle en ağır yıldızlar arasında gerçekleşen “çift kararsız süpernova” gibi görünüyor. Harvard Üniversitesi’nde yüksek lisans öğrencisi Sebastian Gomez liderliğindeki araştırma ekibine göre bu, bir süpernova evresinden geçtiği gözlemlenen en büyük yıldız olabilir.
Yayınladıkları makalenin yazarı ve Harvard Üniversitesi’nde astronomi alanında profesörlük yapan Edo Berger, bir açıklamada bulundu. Berger açıklamasında bilinen diğer tüm şeylerden farklı olan bir şeyin bulunmasının çok heyecan verici olduğunu söyledi.
Samanyolu haritalandırması yapan Gaia Teleskobu, 14 Kasım 2016'da bu süpernovanın ışığını ilk kez yakalamıştı. Daha sonra Catalina Real-Time Transient Survey (CRTS) ve Pan-STARRS Survey teleskopları da süpernovanın ışığını yakaladı. Gökbilimciler, oluşan görüntüyü bugün bile incelemeye devam ediyorlar. Süpernovanın parlaklığını ve içerdiği elementleri araştırıyorlar.
Peki bu süpernovanın farkı ne?
Süpernovalar genelde bir kez parlar ve birkaç ay içerisinde ışıklarını kaybeder ancak SN2016iet, iki kez aydınlanıp karardı ve bunun kalıntıları günümüzde de gözlemlenebiliyor. Spektral imzası hidrojen veya helyum içermiyor. Dolayısıyla diğer süpernova kategorilerine giremiyor ancak SN2016iet, diğer süpernova gözlemlerinde daha önce görülmemiş bir şeyi içeriyor: kalsiyum ve oksijen. Süpernovanın gerçekleştiği yer bile garip. Patlama, galaksinin merkezinden uzakta gerçekleşmiş.
Matematiksel modelleme ile yapılan üç yıllık gözlemler, yıldızın bir zamanlar Güneş'in kütlesinin 130 ile 260 katı kütleye sahip olabileceğini gösteriyor. Zamanla dışında bulunan hidrojeni ve helyumu kaybederek ağır elementlerden oluşan yoğun bir çekirdek hâlini almış. Modeller doğruysa normalde çekirdekte dışa doğru basınç oluşturacak olan gama ışınları bunun yerine bu ağır elementlerin nötronları tarafından emilmiş. Dolayısıyla yıldız, kendi yerçekiminin ağırlığı altında ezilmeye başlamış. Sonuç ise “çift kararsız süpernova” denilen nükleer bir patlama.
The Astrophysical Journal’da paylaşılan makaleye göre çift kararsız süpernova patlaması kategorisine girecek ilk aday bu patlama oldu. Bu merak uyandıran bir olay dolayısıyla çalışacak çok şey var anlamına geliyor. Dublin’deki Trinity Koleji’nde profesör yardımcısı olan Kate Maguire verdiği bir röportajda şu sözleri söylüyor:
“Bu senaryo için ihtiyaç duydukları parametreler, özellikle patlamadan hemen önce bir malzemenin atılması, bu kategorinin şu anki modelleri tarafından iyi bir şekilde açıklanamıyor. Makalenin ana sınırlaması, bugüne kadar yapılmış olan teorik modellerin bu süpernovanın tüm özelliklerini açıklayamayacağıdır. Bu nedenle ne tür bir yıldızın patladığı ve nasıl olduğu konusunda net bir sonuca varılamamaktadır.”
Berger, “Bu süpernova gerçekten bir çift kararsız süpernovasıysa bu oldukça heyecan verici” dedi ve ekledi: “Bu patlamaların evrenin ilk zamanlarında daha yaygın olduklarını düşünüyorum.”
Bahsedilen süpernovalar, galaksimizin günümüzdeki kimyasal bileşimlerini ortaya çıkaran süpernovalar olabilir. Fizikçiler, SN2016iet süpernovasını 2021'de de keşfetmeye devam etmek için Hubble Uzay Teleskobu’nu kullanacaklar.
