Pusulanın hiç, GPS'in hiç mi hiç olmadığı dönemlerde denizciler, yönlerini belirlemek için gündüzleri güneşten, geceleri ise gök cisimlerinden yararlanıyorlardı. Portekiz keşifçi Vasco da Gama'nın gemisinde bulunan usturlap; 1496 ila 1501 yılları arasında yapılmış olmasıyla, dünyanın (kefşedilen) en eski usturlabı olma unvanını taşıyor.
Vasco da Gama portresi.
Tarihinin milattan önce 2. yüzyıla kadar dayandığı düşünülen usturlap; gök cisminin ufuk noktasının üzerindeki yüksekliğini ölçme ile gök cisminin yerinin tahmin edilmesi ve bu doğrultuda yön tayini yapılmasına olanak tanıyan, genelde denizcilerin kullandığı bir alet olarak karşımıza çıkıyor.
Vaco da Gama'nın gemisi Esmeralda.
"Sodre" adına sahip olan usturlap, 2014 yılında Umman'da gerçekleştirilen enkaz çalışmasından çıkarılan tarihi eserler arasındaydı. Bu enkaz 1503'te Umman kıyılarında güçlü fırtınalar sebebiyle batan Vasco da Gama'nın armadasında bulunan meşhur gemisi Esmeralda'ya aitti.
Gemiden çıkarıldığından beri ne olduğu anlaşılmayan Sodre'nin, lazer taraması sonucunda tarihi bir usturlap olduğu anlaşıldı. Bilim insanlarının gerçekleştirdiği lazer taraması; 5 derecelik açılarla konumlandırılmış 18 adet gözle görülemeyen ölçeği (çizgileri) ortaya koydu.
