Motorsporlarının zirvesi olarak kabul gören Formula 1, makine düzeniyle çalışan pit ekiplerinin, hızlı otomobillerin ve her an birbiriyle mücadele eden takımların akla geldiği, hafta sonlarını şenlendiren bir etkinlik olarak biliniyor. Pistin dışında ise takımlar, birbirlerinden çok zamana karşı yarışıyor.
Formula 1 takımlarını oluşturan yüzlerce çalışanın, milyonlarca dolara üretilen otomobillerin, her biri özel olarak imal edilmiş ekipmanların taşınması için devasa bir lojistik mücadelesi gerçekleştiriliyor. Hatta yarış takvimleri de temelde lojistik göz önüne alınarak hazırlanıyor.
Bilmemiz gereken iki kavram: Avrupa yarışı ve Flyaway yarış
Formula 1 takviminde yer alan yarışları teknik olarak iki ayrı gruba ayırabiliriz. Bu gruplardan ilki, genel olarak yerel ya da Avrupa yarışları denilen ve Avrupa kıtası ile yakın çevresinde koşulan etaplardan oluşan grup. Flyaway adlı ikinci grupta ise Avrupa kıtası dışında kalan tüm yarışlar yer alıyor.
Avrupa Yarışı adı verilen etaplar, sezonun ortasında yer alır ve baharda başlayıp genelde sonbahara kadar uzanan bir dönemde gerçekleştirilir. Yaz aylarında yapılan Kanada Grand Prix'i dışında Avrupa yarışları peşpeşe olur.
9 aylık bir süreye yayılacak olan 2021 sezonunda 23 farklı yarış yapılacak. Tam 5 farklı kıtada yarış gerçekleştirilecek. Ortalamada her 2 haftada bir yarış göreceğimiz bu dönemde hiçbir aksaklık yaşanmaması için ekipler var gücüyle çalışacak.
Formula 1 demek, hiç durmamak demek
Ortalama bir Formula 1 takımı, ana ekibe yardımcı olan veya tek yarışlık çalışan personelleri kenara koysak bile 80 kişiden oluşur. Bu kadar insan yeri geldiğinde bir hafta arayla bambaşka bir ülkeye gider. Üstelik bu ekibin yolculuklarının planlanması işin en kolay kısmıdır: Sonuçta bir adet Boeing 737'ye tüm takımı sığdırıp bir ülkeden diğerine uçabilirsiniz.
Takımların yarışlarda kullandıkları merkezler olan ve motorhome da denilen yapılar ise işin bir başka boyutudur. Parası bol olan ekiplerden Red Bull Racing'in bu prefabrik binası tam 3 katlıdır ve içinde ofisler, salonlar, merkezler bulunur. Bütün bu yapılar 2 günde kurulur ve 1 günde sökülür.
Yarış esnasında kullanılan ekipmanlar, tekerlekler, yakıtlar ve diğer tüketim malzemeleri de lojistik görevinin bir parçasını oluşturur. Bu parçaların hangi sırayla taşınacağı bile büyük önem arz eder. Hatta daha yarışlar başladığı anda bazı çalışanlar, artık o hafta sonu ihtiyaç olmayacak ekipmanları taşınmaya hazırlamaya ve yapıları sökmeye başlar. Kişisel olarak Formula 1'de en çok yıllarını bu spora verip yarışları neredeyse asla izleyemeyen bu çalışanlara üzülürüm.
Avrupa: Formula 1'in kendi mahallesi ya da işin kolay kısmı
Formula 1 takımlarının tamamı ya Birleşik Krallık ya da Almanya'da bir merkeze sahiptir. Bu merkezlerden yarışlara özel tırlarla yolculuk yapılır. Kara yolu taşımacılığı, diğer alternatiflere göre her zaman daha tercih edilesidir. Mesafelerin de görece kısa olması işleri daha da kolaylaştırır. En uzak iki pist arasındaki mesafe yaklaşık 1600 kilometredir, ki bu mesafe İstanbul-Şırnak arası mesafe kadardır.
Formula 1 tırları bu mesafeleri hiç durmadan kat ederler. Bunun için de tırların her birine üç sürücü atanır. Her sürücü kendi vardiyasında 8 saat direksiyon sallarken diğer iki sürücü dinlenme modundadır.
Perşembe gününe kadar ekipler kurulumlarını tamamlar, yarışlar gerçekleştirilir ve sonrasında da bir sonraki yarış için yola çıkılır. Bir piste yarıştan 2 saat sonra giderseniz sanki hiç yarış yapılmamış, birkaç saat önce orada binlerce çalışan ve devasa ofisler yokmuş gibi gözükür.
Flyaway yarışlar: Şimdi ortalık karışır
Avrupa yarışları, daha önce de dediğimiz gibi işin kolay kısmıdır. Kıta dışında yapılan yarışlar ise gerçek bir lojistik meydan okumasıdır. Hatta şöyle dersek daha iyi anlaşılabilir: Flyaway yarışların bir kısmı için ekipmanlar çoktan yola çıktı.
Sezon içinde Formula 1 araçları, lastikler ve bazı yan ürünler değişiklik gösterebilecek olsa da takımlar ofis sandalyelerini, masalarını vs değiştirmekle uğraşmazlar. Bu tür büyük, taşınması elzem olmayan ve araçları doğrudan etkilemeyecek ekipmanlar konteynırlara doldurulur. Sonrasında da bu konteynırlar gemilerle belirlenmiş olan yarışlara götürülür.
Formula 1'de Hangi Bayrak Ne Zaman Sallanıyor?
AliExpress'ten ücretsiz standart kargo ile bir şeyler almış olan herkesin bildiği gibi gemi ile bir şeylerin bir yerden bir yere taşınması oldukça uzun sürer. Bu yüzden takımlar, tam 5 farklı seti gemilerle taşımaya başlar. Bu setler genelde bir kez yılın başında, bir kez de yılın sonunda kullanılır. Örnek vermek gerekirse geçtiğimiz yıllarda Singapur yarışında kullanılan set sonrasında Brezilya'ya Sao Paolo'ya gönderiliyordu.
Uçakları kimse kullanmıyor mu?
Elbette Formula 1'in lojistiğinde uçaklar da önemli rol oynuyor. Yarış ekipleri için kritik öneme sahip olan bilişim ekipmanları, bilgisayarlar, elbette ki otomobil şaseleri, motorları, kanatları, tekerlekleri bazı paletlere yükleniyor. Her takımın toplamda 3 adet önemli ekipman paleti bulunuyor. Paletlere yüklenen ekipmanlar, Formula 1 yönetimi ve ana lojistik sponsoru DHL'in uçaklarıyla taşınıyor.
Bu uçaklarda kullanılan paletler ve taşıma kasaları da özel tasarımlardan oluşuyor. En ufak bir boşluk bile kalmasın, ekipmanlar en efektif şekilde taşınabilsin diye tasarlanan kasalar, içeride bulunan motor gibi parçaların da sarsılmaması için alınmış önlemlerle doludur.
İnsanların taşınması konusu ise biraz daha farklı oluyor. Genelde takım sahipleri, önemli yöneticiler ve pilotlar özel uçaklarla yarış biter bitmez yola koyuluyor. Çalışanlar ise tarifeli uçaklarla seyahat ediyor. Özellikle Çin gibi ülkelere yapılan seyahatler, çalışanların her an koşturmasını gerektiriyor.
Formula 1'de bu yıl, geçen sezon yapılamayan yarışlarla birlikte toplam 23 yarış gerçekleştirilecek. Mücadelede yer alacak 10 takım şimdiden lojistik çalışmalarına başlamış durumda. Önlerinde ise oldukça zorlu bir sezon bulunuyor.
Formula 1'den İlginç Lojistik Bilgileri
- Her yarışta yaklaşık olarak 2000 tonluk ekipman taşınmaktadır. Bu da yaklaşık 240 filin ağırlığına eşittir.
- Sezon boyunca 132 bin kilometreye yakın mesafe kat edilir. Ekvatorun 3 katından fazla bir mesafe aşılmış olur.
- Yarış ekiplerinin sadece bilgisayarlarının toplam ağırlığı 10 tonu bulur.
- Yayın ekipmanları ise ortalamada 150 tonluk bir yük yaratmaktadır.
- Uçaklarla kargolanan ekipmanlar her zaman için en pahalı ya da en değerli parçalar olmaz, genellikle bir sonraki yarış bölgesine ilk gitmesi gereken ekipmanlar uçaklara yüklenir.
