Sağlık Bakanı Fahrettin Koca tarafından neredeyse her basın toplantısında filyasyon çalışmaları üzerinde duruluyor. Özellikle koronavirüs türü Kovid-19 gibi bulaşıcı hastalıklarda bu çalışma büyük önem taşıyor. Son günlerde birçok kez duyduğumuz herkesin aklına filyasyon nedir sorusunu getiren bu çalışmalar ile bulaşıcı hastalığın kaynağı bulunmaya çalışıyor. Böylece salgınla mücadele edebiliyoruz.
Filyasyon çalışmaları sonucunda hastalığın sebepleri, bulaşma yolları gibi temel ve çok önemli bilgiler elde ediliyor. Sağlık birimleri bu çalışmalar sonucunda elde ettikleri veriler ile koruyucu önlemler alabilir veya bazı sağlık hizmetleri planlamaları yapabilirler. Bu çalışmalar aslında kanunen de yapılması ve Sağlık Bakanlığı’na bildirilmesi gerekiyor. Bu nedenle titizlikle yapılması da çok önemli.
Filyasyon nedir ve nasıl yapılır?
Yukarıda da belirttiğimiz gibi filyasyon, bulaşıcı hastalıklarda hastalığın ilk kaynağını bulmaya yönelik yapılan bir çalışmadır. Bu bağlamda öncelikle hastanın kesin tanısı konulmuş olmalıdır. Ardından temasta bulunduğu kişilerden, bulunduğu ortamlara kadar derin bir bilgi toplanır. Bu süreçte hastalığın devam edip etmediği veya başka hastalar için de risk oluşturup oluşturmadığı konusunda risk değerlendirmesi yapılır.
Kovid-19 ile mücadele sırasında da filyasyon çalışması çok büyük önem taşıyor. Sağlık Bakanı’nın açıkladığı bilgiler ışığında da ülkemizdeki vaka artış hızının azalmasının en büyük etkenlerinden biri bu çalışmalar. Bu çalışmaların neden bu kadar önemli olduğunu bir örnekle açıklayabiliriz. Hastaneye başvurmuş ve Kovid-19 teşhisi konulmuş bir hasta olduğunu varsayalım.
Öncelikle bu hastanın çevresi ve temas haline geçtiği kişiler taranıyor. Bu kişiler içerisinde başka hasta varsa, bu hasta taşıyıcı olarak geçiyor. Ardından tanı konulan ikinci hastanın temas halinde olduğu kişiler taranıyor. Bu şekilde taramalara devam ediliyor ve sonunda hastalığın kaynağı olan kişi bulunuyor. Bu süreçte tanı konulan herkes taşıyıcı olarak tanımlanıyor.
Bu çalışmaların sonucunda ne yapılıyor?
Yukarıda kısa ve basit bir şekilde örneklendirdiğimiz filyasyon aslında çok daha derin analizlerin ve verilerin toplandığı bir çalışma. Buna risk değerlendirmesi, hastalık belirtileri, bulaşma yolları gibi çeşitli verilerin toplanması da dahil. Öncelikle tanı konulan tüm hastalar toplumdan izole ediliyor. Yani bu aşamada izolasyon çalışması da devreye giriyor. Ardından sağlık planlaması yapılıyor.
Sağlık Bakanlığı Bilim Kurulu üyeleri ve Bakan Fahrettin Koca’nın açıkladığı ve önerdiği tüm tavsiyeler aslında bu sağlık planlaması içerisine dahil ediliyor. Buna bulaşıcı hastalıkla savaş da deniliyor. Bu savaş doğrultusunda bazı ek önlemler alınıyor ve tedavi çalışmalarına başlanıyor. İzolasyonu sağlanan ne kadar çok tanı olursa hastalığın bulaşma hızı da o kadar azalıyor.
Filyasyonun salgında ne önemi var?
Filyasyon başlı başına bulaşıcı hastalıklarla savaşma yöntemi. Çünkü bu hastalığın kaynağını bulup, izolasyonu sağlayarak yayılmasını engelleyebilir ve hastalığı kısa sürede bitirebilirsiniz. Güncel durumumuzda ise hastalığın yayılma hızını azaltmada çok önemli bir rol oynuyor. Yayılma hızı azaltıldığı zaman hem hastalıkla mücadele için hem de risk değerlendirmesi için zaman kazanılmış oluyor.
Koronavirüs türü Kovid-19 gibi bulaşıcı hastalıklarda, özellikle ölüm riski de varsa erken tanı çok büyük bir önem taşıyor. Bu nedenle filyasyon aynı zamanda erken tanı koymak için de önemli. Tanı konulan bir hasta ne kadar çabuk izole edilir ve filyasyon çalışmasına tabii tutulursa, hastalığın yayılması da engellenmiş oluyor. Bunun için kurulmuş özel bir ekip bugünlerde canla başla çalışıyorlar.
Filyasyon ekibi ne yapar?
Sağlık Bakanı Fahrettin Koca, dünyada Kovid-19 ile mücadele sırasında en yaygın şekilde filyasyon çalışması yapan ülkenin Türkiye olduğunu açıklamıştı. Koca aynı zamanda bu sistemin nasıl işlediğini de yine basın toplantısında açıkladı. Öncelikle hastaneye başvurmuş ve Kovid-19 teşhisi konan bir tanı olduğu zaman sisteme iş ve aile bilgileri otomatik olarak düşüyor.
Bu hastadan aile bilgileri, son günlerde kimlerle temasa geçtiği ve nerelerde bulunduğu gibi önemli bilgiler alınıyor ve 3 kişiden oluşan filyason ekibi en geç 48 saat içerisinde tarama işlemine başlıyor. 48 saatlik zaman diliminde hastanın çevresi ve temasa geçtiği kişilerin tek tek izolasyonu sağlanıyor ve Kovid-19 testleri yapılıyor. Eğer yeni bir tanı konulursa aynı işlem onlar için de yapılıyor.
Filyasyon için çalışan ekiplerin sayısı da açıklanmıştı. Öncelikle şunu belirtmeliyiz ki en çok ekip 1.200 ile İstanbul’da. Türkiye genelinde 81 ilde ise toplamda 4000 ekip görev alıyor. Bu ekipler dışında aile hekimleri de bu çalışmalara katılıyor ve veri toplanmasında büyük önem taşıyor. Sağlık Bakanı’nın da belirttiği gibi filyasyon çalışmaları için veri toplamak çok önemli.
Herkesin zorunlu olarak evlerinde kendilerini karantinaya aldığı ve geçmesi için gün saydığımız Kovid-19 ile mücadele için yapılan filyasyon çalışması, hastalıkla mücadelede büyük önem taşıyor. Özellikle son dönemde görülen vaka artış hızındaki düşüşü bu çalışmalara borçluyuz. Umarız en yakın zamanda normal günlerimize dönmeyi başarabiliriz. Sağlıklı ve evde kalmaya devam ediyoruz.
