Vatandaşların eşitliği ilkesine dayanılarak geliştirilen “Para-Gün Sistemi”, bazı İskandinav ülkelerinde uygulanıyor. Bunlar; Finlandiya, Danimarka, İsveç, Hırvatistan, İsviçre, Almanya ve Makao. Sistem, ilk olarak Finlandiya’da uygulanmaya başlandı, ardından İsveç ve Danimarka da gelire dayalı ceza sistemi olan Para-Gün Sistemine geçmeye karar verdi.
Sistem temel olarak; cezaya çarptırılan kişinin ödemek zorunda olduğu para miktarını, kişinin elde ettiği yıllık gelir ve bakmakla yükümlü olduğu kişi sayısına göre ayarlıyor. Bu durum, zengin ve dar gelirli arasındaki ceza eşitsizliğinin de önüne geçiyor.
Gelire dayalı ceza sistemi, eşitsizliği en aza indiriyor
Ceza, kişinin günlük net gelirinin %50 oranı dikkate alınarak hesaplanıyor. Bu nedenle sisteme para-gün sistemi adı veriliyor. Ek olarak ceza, sadece kişinin günlük geliri baz alınarak değil, aynı zamanda bakmakla yükümlü olduğu kişi sayısını da değerlendirerek belirleniyor.
Kişinin temel yaşam harcamalarının aylık 225 Euro olduğu varsayılıyor ve suçlunun cezasının kaç günlük bir gelire denk gelmesi gerektiğine karar veriliyor.
İlk olarak 1921 yılında Finlandiya’da hayata geçen gelire dayalı ceza sistemi, hapis cezası gerektirmeyen suçlarda eşitlik ilkesini baz alarak kişilerin cezadan eşit şekilde etkilenmesini hedefliyor. Amaç, cezanın tutarını değiştirerek kişi üzerindeki etkisini eşitlemek. Yani aslında her ne kadar tutar değişse de, cezayı alan herkesin canı aynı şekilde yanıyor.
Özetle; Para-Gün Sisteminde iki kişi aynı cezayı gerektiren bir suç işlediğinde, bu sisteme göre iki kişi de para-gün cezası kapsamında değerlendiriliyor. Birisinin gelirinin daha fazla olması durumunda ödemesi gereken miktar da yükseliyor.
54 bin Euro’luk hız cezası!
Andres Wiklöf isimli bir iş insanı, geçtiğimiz senelerde Finlandiya’da 50 km/hız ile gidilmesi gereken bir bölgede 71 km/hızla gittiği için para cezasına çarptırıldı. Wiklöf’ün ödemesi gereken para miktarı Para-Gün Sistemine dayanarak 63 bin 240 Euro olarak belirlendi.
Bu kadar yüksek bir trafik cezası her ne kadar bize fazla gelse de, karar Wiklöf’ün yıllık geliri dikkate alınarak hesaplandı. Wiklöf’ün yıllık gelirinin 12 milyon Euro’nun üzerinde olduğu tahmin ediliyor. Eğer Wiklöf’ün yıllık geliri 50 bin Euro olmuş olsaydı, bu duruma göre ödemesi gereken ceza sadece 345 Euro olacaktı.
Cezanın herkes üzerinde bu kadar kötü etki bırakmasının yansımaları ise tabi ki hem halk hem de devlet tarafından farklı şekillerde gerçekleşiyor. Halkın büyük bir çoğunluğu böyle bir ceza sisteminin girişimcilerin ülkeye yatırım yapmasını zorlaştırdığını hatta yüksek gelirli insanların Finlandiya’da yaşamasının mümkün olmadığını savunuyor.
Ancak devlet tarafından bakıldığında ise bu para-gün ceza sistemiyle birlikte, ülkedeki suç oranı azaldı ve hapishanedeki suçluların sayıyı düştü.
