Yazımıza başlarken belirtelim, burada okuyacağınız hiçbir bilgiyi yatırım tavsiyesi olarak değerlendirmemelisiniz. Özellikle şu son yılda döviz kurunda yaşanan akıl almaz değişimlerle maalesef hepimiz yakından ilgileniyoruz. Kur değişimi sırasında herkes birilerinin bu değişimler üzerinden para kazandığını düşünüyor. Doğru, farklı para birimlerinin alınıp satılması üzerinden para kazanılır hatta bu ticaret türü forex olarak adlandırılır.
Forex ile hızla para kazanmak da hızla para kaybetmek de mümkün. Çünkü ülkelerin para birimlerinin birbirlerine karşı sahip oldukları değeri düşüren ve arttıran pek çok farklı etmen var. Bazı temel kurallar olsa bile tezgah üstü piyasa olarak adlandırılan forex ticareti, genel olarak kontrol edilemez kabul edildiği için batmalar ve çıkmalar gerçek anlamda tehlikeli olabilir. Gelin forex nedir biraz daha yakından bakalım ve karşınıza çıkabilecek riskleri görelim.
Forex nedir?
Foreign Exchange kısaltması olarak kullanılan forex, iki farklı para biriminin birbirine dönüşümünü ifade eder. Yani daha basit tanımıyla, farklı para birimlerinin alım satım ticaretidir. Tezgah üstü piyasa olarak kabul edilir. Çünkü borsa gibi tek merkezli işlemlerden farklı olarak bir köşe başında birkaç dolar bozdurmak bile forex işlemidir.
Forex ticaretinin çalışma prensibi, para birimlerinin diğer para birimlerine karşı sahip oldukları değer üzerinden alınıp satılması üzerine kurulur. Yapılan işlemler elbette bazı yerel ve uluslararası kurallara bağlı olarak gerçekleştirilir ancak kontrol edilmesi güç bir piyasa olduğu için çoğu zaman bu kurallar, alıcı ve satıcı arasında belirlenen geçici bir anlaşma ile ortaya konulur.
Forex yatırımı nasıl yapılır?
Forex hizmeti veren bir kuruluşta ya da zaten çalışmakta olduğunuz bankada yeni bir döviz hesabı açarak işe başlayabilirsiniz. Belirli miktarda bir para birimi satın alarak o para birimindeki değer artışını ve düşüşünü takip edin. Satın aldığınız tutardan daha değerli bir hale gelirse satın ve kar edin. İşte forex ticaretinin temeli budur.
Elbette, forex yatırımları hayal bile edemeyeceğimiz geniş işlemlerden oluşabilir. A parasını alıp, B parasına çevirip, biraz C alıp sonra A ile C alarak B parasından kar etmek gibi farklı işlemler, forex piyasasının olmazsa olmazdır. Biz Türk Lirası ile ABD Doları ve Euro arasında sıkışıp kaldığımız için pek farkında değiliz ancak dünyanın neredeyse her ülkesinin kendine ait bir para birimi olduğu için forex işlemlerinin sınır yoktur.
Forex işlemleri alınan ve satılan para birimi çiftleri üzerinden değerlendirilir. Hepimizin bildiği büyük para birimi çiftleri, biri büyük diğeri daha küçük bir para birimi çifti, büyük para birimi ve gelişmekte olan ülkenin para birimi çifti, benzer ülkelerin farklı para birimleri çifti gibi temel çiftler üzerinden yapılan işlemler, forex ticaretinin temelini oluşturur.
Forex piyasası türleri:
- Spot forex piyasası
- Vadeli forex piyasası
- Future forex market
Forex piyasasının ilk ve en yaygın türü spot forex piyasası olarak adlandırılır. Spot piyasada işlemler hızlı, anlık ve yerindedir. Buna en iyi örnek döviz bürolarıdır. Gidersiniz, elinizdeki parayı verir ve farklı bir para birimindeki karşılığı ne kadarsa onu alırsınız. Spot piyasada işlemler, fiziksel paralar üzerinden yapılır.
Vadeli forex piyasasında ileri tarihli bir anlaşma yapılır. Alıcı ile satıcı, belirli bir tarihte alıcının belirli bir miktar para birimini belirli bir miktar karşılığı alacağı üzerine bir anlaşma yaparlar. Benzer şekilde yine ileri bir tarihli satış için de bu tür bir sözleşme yapılabilir.
Vadeli forex piyasasında alıcı ile satıcı arasında yapılan anlaşma çoğu zaman yasal olarak bağlayıcı değildir. Future forex market olarak adlandırılan piyasa türünde ise ileri tarihli olarak yapılan bu sözleşme yasal olarak bağlayıcıdır ve taraflardan biri, sözleşmede geçen kurallara aykırı davranırsa hukuki işlemlerle karşılaşabilir.
Forex piyasasındaki değişimler neye göre yaşanıyor?
Hepimizin bildiği gibi döviz fiyatlarındaki değişimler bir anda ve son derece yıkıcı olabiliyor. Direkt olarak forex piyasalarını etkileyen bu değişimlerin pek çok farklı nedeninden biri, ülkelerin merkez bankalarıdır. Resmi olarak piyasaya farklı para birimleri sürme ve çekme yetkisi olan merkez bankalarının işlemleri nedeniyle forex piyasasında değişimler gözlenir.
Bir ülkede yaşanan olumsuz olaylar da forex piyasasını etkiler çünkü ticari bankalar ya da diğer ticari yatırımcılar, güvenmedikleri bir ülkeye para yatırmazlar. Benzer bir durum, ülkenin kredi derecesinde de yaşanır. Ülkelere kredi puanı veren uluslararası kuruluşlar, bir ülkeye ne kadar düşük bir kredi puanı verirlerse o ülkenin güvenilirliği azalır. Güvenilir olmayan bir ülkeye de yabancı yatırımcı gelmez.
Elbette, o ülkenin para birimini ve dolayısıyla forex piyasalarını etkileyen en önemli etmen, o ülkenin ekonomik yapısıdır. Çünkü yatırımcılar, anlık olarak artan ya da azalan değerlere değil uzun vadeli istikrara bakarlar. Bir ülkenin para birimi bir gün çok düşük, bir gün çok yüksekse bir yatırımcı ne o ülkeye yatırım yapar ne de o ülkenin para birimi üzerinden işlem yapar.
Forex piyasasında sık kullanılan bazı terimler ve anlamları:
- İşlem yapılan para birimi çiftinin ilkinin değeri baz para birimidir.
- İşlem yapılan para birimi çiftinin ikincisinin değeri karşıt para birimidir.
- Bir para biriminin alış ve satış değeri arasındaki fark spread olarak adlandırılır.
- Genel olarak 100 bin para birimi, lot olarak adlandırılır.
- Tam değeri ödemeden, belirli bir depozito ile işlem yapmak kaldıraç olarak adlandırılır.
- Kaldıraçlı pozisyonu açmak için ödenen depozito marj olarak adlandırılır.
- Para biriminin dördüncü onlar basamağındaki değişim değeri pip olarak adlandırılır.
Forex ile para kazanmak mümkün mü?
Tüm dünyada bu kadar çok katılımcısı olan bir piyasa ile elbette para kazanmak mümkün. Dünya forex piyasasında günde 5.5 trilyon dolar döndüğü biliniyor. Yani epey büyük bir piyasa. Ancak birileri kazandığına göre birileri de kaybediyor demektir ve hepimiz biliyoruz ki birkaç milyon dolar ile işlem yapan büyük yatırımcı değil, birkaç bin dolar ile işlem yapanlar çoğu zaman kaybeden olurlar.
Forex, birkaç dolar aldım bakalım ne olacak diyebileceğiniz bir piyasa değil. Bu konunun uzmanları var, eğitimleri var ve hatta sırf bu işin danışmanlığını yaparak para kazanan insanlar var. Yani biraz karmaşık bir piyasa. Ancak gözünüz korkmasın. Sadece bu ve benzeri piyasalarda işlem yapmadan önce iyi bir araştırma yaptığınızdan, aldığınız riskin boyutundan ve çoluğunuzun çocuğunuzun tüm rızkını kaybetmeyeceğinizden emin olun.
Farklı para birimlerinin alış satış işlemlerinden oluşan bir piyasa türü olan forex nedir sorusunu yanıtladık ve bu piyasa hakkındaki bilmeniz gereken detaylardan bahsettik. Anlattıklarımızın yalnızca bilgilendirme amaçlı olduğunu ve asla bir yatırım tavsiyesi olmadığını tekrar hatırlatalım.
