Bu sisteme “Center-Lock” yani kabaca çevirirsek “merkezden kilitli” diyebiliriz. Yarış sırasında lastiklerin değişimi çok uzun süreceğinden, jant ile beraber değişim yapmak zorunda kalıyorlar. Jantın değişimini de en hızlı yapmanın yöntemi bahsettiğimiz “Center-Lock” yöntemi. Bu sistem sayesinde yarış arabaları pit stoplarını çok daha hızlı bir şekilde bitirip yarışlarına devam edebiliyorlar.
Aslında düşünürsek, hayatımızda birçok işlemi hızlandırabilecek bu sistemi kullanmak mantıklı gelebilir. Lastikçilerde daha az vakit harcar, bijon masraflarımız düşerdi mesela. Yolda yaşanan bir aksaklık sonucu lastik değiştirmek gerektiğinde jantı çok daha hızlı söküp takabiliriz aslında. Yarış arabaları hızlı değişim yapabiliyorsa biz neden yapamayalım ki? İşte birazdan neden yapamayacağımızı okuyacaksınız...
Eğer şekil değiştirebilen anahtar takımlarını icat etmediyseniz bunu kullanamazsınız çünkü “Center-Lock” bijonlar yalnızca özel ekipmanlar yardımıyla kullanılabilir.
Şu anda araçlarımızda kullandığımız standart bijonlar, metrik standartlarında anahtar ölçüleri kullanır. Bu yüzden yalnızca otomotiv için geliştirilmemiş basit aletlerle de gerekirse sökümü ve takımı yapılabilir. Ancak “Center-Lock” bijonların özel bir diş yapısı ve boyutu olduğundan etrafta bulabileceğiniz herhangi bir aletle müdahale edemezsiniz. Bu yüzden bu sistemi günlük araçlarımızda kullanmak pratik olmamasının yanında, acil durumlarda işinizi epey zorlaştırabilir.
Aranızda yeşil dev "Hulk" yoksa eğer, bu bijonları sıkmanız bir hayli zor olacaktır.
Formula 1 veya benzeri yarış serilerinde, pit ekibi, jantları yerinden sökmek için tabanca benzeri özel araçlar kullanırlar. Bu tabancalar Center-Lock bijonları sökmek için özel olarak tasarlanmış hava basıncıyla çalışan çok güçlü darbeli tabancalardır. Bu tabancaların çalışmasını sağlayan güçlü hava kompresörleri ve tabancanın dişli yapısıyla bu aletler muazzam tork değerlerine ulaşabilir. Bu sayede dört-beş bijonun uygulaması gereken torku bu bijonlar tek başına janta uygulayabilir ve jant sorunsuz bir şekilde göbeğe bağlı kalabilir.
Bir elin nesi var, iki elin sesi var...
Formula 1 araçları her yarıştan önce, sonra hatta yarış esnasında bile sürekli olarak hassas kontrollerden geçer ve her şeyin düzgün çalıştığı teyit edilir. Bu hassas kontrollere tabii ki Center-Lock bijonlarımız da dahil. Ancak günlük arabalarımızda böyle bir kontrol söz konusu olmamakla beraber çoğu kullanıcı lastiklerini bile patlayana kadar değiştirmiyor. Bu da ortaya çok bariz bir problem ortaya çıkarıyor.
Eğer olur da jantınızdaki tek bijonunuzda bir arıza veya sorun olursa jantınızı ve lastiğinizi araca bağlayan tek şeyi kaybedersiniz ve sonuçlarını eminim sizler de düşünmek istemezsiniz. Bu yüzden günlük araçlarda birden fazla bijon bulunması size bir nevi garanti sağlar, beş bijonlu aracınızda bir bijon sorun çıkarsa bile diğer dört bijon görevi tamamlamak için hala orada, jantı araçla bir arada tutuyor olacaktır.
"Peki trafiğe çıkan araçların hiçbirinde mi Center-Lock bijon yok?" derseniz eğer, tabii ki var. Buna güzel bir örnek Porsche 911 GT3 RS olabilir mesela. Kendileri “pist oyuncağı” diye nitelendirebileceğimiz Porsche 911 familyasının tek bir iş için özelleştirilmiş hali, pistlerde en kısa tur süresini elde etmek. İşte bu yüzden fabrikadan yarışmaya hazır bu otomobil, hafifletilmiş jantlarıyla birlikte Center-Lock bijonlarla geliyor ve bu aynı Formula 1 araçlarında olduğu gibi hızlı değişim yapma imkanı sunuyor.
Bu yazımızda Center-Lock bijonların neden günlük araçlarımızda kullanmadığımızdan bahsettik, o yüzden bir daha yarış izledikten sonra arkadaşlarınız bir buluş yaptığını düşünüp bunu günlük araçlara uygulama fikrine kapılırsa, neden yapamayacağını anlatabilirsiniz.
