Bir kara delik fotoğraflamak için 20 yıldan bu yana emek sarfeden ekibin arasında, Türk astronom Feryal Özel de bulunuyor. Kendisi yaptığı ilk bilimsel araştırmadan bu yana, kara delikleri görüntülemek üzerine çalışmalar yürütüyor. Özel, yayınlanan ilk karadelik fotoğrafını hayatının en önemli dönüm noktalarından birisi olarak tanımlıyor.
Feryal Özel dışında, sayısız isim bize merakın bir sınırı olmadığını kanıtladı. Meğer insanoğlu, 53 milyon ışık yılı uzaklğını miyop olarak görüyormuş. Bu kadar bozuk bir görüşe sahip olmamıza rağmen bilimsel veriler her zaman daha çok şey sunuyor.
Peki fotoğrafı çekilen Messier 87 Galaksisi’nin merkezindeki kara delik hakkında neler biliyoruz?
1. Gördüğünüz o siyah noktadaki cisim, Güneş’ten 6,5 milyar kat daha ağır:
Oldukça küçük bir alana sıkışan bit yoğunluktan söz ediyoruz.
2. Bu cisim aynı zamanda Samanyolu’nun merkezindeki kara delikten 1000 kat daha büyük:
3. Hemen aşağıdaki görsel üzerinde temsili olarak Güneş, Plüton'un yörüngesi ve Dünya'ya en uzak aracımız Voyager-1'in konumu kıyaslanıyor:
Güneş'ten 6,5 milyar kat daha ağır olan bir cisme göre, kara delik çok ufak değil mi? Zaten işin ince detayı da burada. Kütle ile hacim aynı şey değildir. M87 kara deliği o kadar yoğun ki Güneş'ten 6,5 milyar kat daha ağır olan gövdesinin hacmi çok çok düşük.
4. M87 kara deliği, kendi çevresinde saatte 3,5 milyon kilometre hızla dönüyor:
Ateş renginde gördüğümüz o bulanık ışık, aslında kara deliğin etrafında dönen sıcak gaz kütlesi. Kütlenin dönüş hızı ise neredeyse ışık hızıyla aynı!
Üstelik o kütle sürekli olarak kara deliğin içerisine giriyor, kara deliğin çevresindeki malzemeler sürekli onu besliyor.
5. Diskin yoğun bölgesine arka arkaya 5 adet Güneş Sistemi sığabiliyor:
Ortadaki siyah küreye olay ufku deniyor. Ardındaki, yani “tekillik” adını verdiğimiz ortamda neler gerçekleştiğini bilmiyoruz.
6. Einstein, kara deliklerin dairesel yapıda olduğunu kağıt üzerinde göstermişti, kendisinin hesaplamalarını 1 asır sonra kanıtlamaya ancak yaklaşabildik:
7. Aşağıda Hubble Uzay Teleskobu’nun çektiği bir Messier 87 fotoğrafı var. O bulutsu çıkıntı, merkezden neredeyse ışık hızında fışkırarak 5000 ışık yılı uzunluğa erişiyor. Kilometre cinsinden ifade edecek olursak, bulutsu çıkıntı yaklaşık 47 katrilyon kilometre uzunluğunda:
Hubble Uzay Teleskobu ile yapılan 7 yıllık bir çalışma sonucunda bu bilgiye ulaşıldığını belirtmekte yarar var.
8. Şimdi sıkı durun. Messier 87 o kadar büyük bir galaksi ki çevresinde Samanyolu da dahil olmak üzere 2000’i aşkın galaksi var:
İçinde bulunduğumuz Güneş Sistemi bildiğiniz gibi Samanyolu’na bağlı. Samanyolu ise 2000 galaksi arkadaşıyla birlikte Messier 87’ye bağlı. Messier 87 ise kendisi gibi küçük galaksilerin elinden tutan 1300 galaksi kümesi ile dev Başak Kümesi’ne bağlı. Başak Kümesi ise kendisi gibi yaklaşık 2000 galaksi büyük kümesinin bulunduğu Başak Süper Kümesi’ne bağlı.
Kısaca epey kalabalık bir yerdeyiz! Gezegenlerin sayısını siz düşünün.
Bonus: Eğer ışık hızıyla seyahat edebilseydik, o kara deliğe ulaşmamız 53 milyon yıl sürerdi:
Temsili görüntü: Teorik animasyonlarla yapılmış Gargentua kara deliği, Yıldızlararası filmi, 2014.
