Dünyamız, on yıllardır ürettiğimiz sayısız plastik malzeme ile kirlenmeye devam ederken bu kirlilik artık canlılarımızı da ciddi anlamda etkilemeye başladı. Özellikle denizler ve okyanuslarda artan kirlilik, besin zincirinin en temel halkası olan küçük canlıların yok olmasına neden oluyor.
Geri dönüştürülmüş plastik ve bu süreç, insan hayatını da riske atıyor:
Greenpeace’in 24 Mayıs tarihli “Forever Toxic” raporuna göre hem geri dönüştürülmüş plastik hem de plastiğin geri dönüştürülme süreci, doğayı ve insan hayatını olumsuz etkiliyor. Üstelik hiç de azımsanmayacak seviyede.
Plastiğin üretim sürecinde 13 bin farklı kimyasalın kullanıldığını belirten rapor, bu kimyasallardan 3 bin 200’ünün zehirli olduğuna dikkat çekti. Üstelik zehirli kimyasalların sayısının, geri dönüştürülmüş plastiklerde daha fazla olduğu kaydedildi.Greenpeace, geri dönüştürülmüş plastiklerin bugüne kadar yapılan bilimsel çalışmalarda kanser, kardiyovasküler hastalıklar, obezite ve diğer sağlık sorunlarıyla ilişkilendirildiğini kaydetti.
İyi de geri dönüştürülmüş plastik nasıl zararlı oluyor? İşte Greenpeace’in cevabı:
Greenpeace’e göre plastiğin geri dönüştürülmesinde kontrolsüz bir şekilde zehirli içeriğin ortaya çıktığını belirtti. Buna neden olan 3 süreç şu şekilde paylaşıldı:
- Yeni üretilen plastikteki toksik kimyasallar: Bu plastikler geri dönüştürüldüğünde toksik kimyasallar, geri dönüştürülmüş plastiklere de bulaşıyor.
- Toksik maddelerin plastik atıklara sızması: Plastiklerin doğrudan temas veya uçucu bileşiklerin emilmesi yoluyla emmesi, geri dönüştürülmeleriyle diğer plastiklere bulaşması ve daha fazla yayılması.
- Geri dönüşüm sürecinde ortaya çıkan yeni toksik kimyasallar: Plastiklerin geri dönüştürülmesi sürecinde ısıtılmasıyla ortaya çıkan bromlu dioksinler ve benzen gibi toksik kimyasallar.
Bu fikri bilimsel çalışmalarla destekledi:
Doğaya verilen zararları ortaya koyan araştırmalar:
- 2013 tarihli bir araştırma, Çin'deki plastik geri dönüşüm tesislerinin çevresinde ve içinde havayı kirleten zararlı kimyasalların işçiler ve bölge sakinleri üzerinde potansiyel sağlık etkileri olduğunu ortaya koydu.
- Çin'de yapılan iki araştırma (1 ve 2), plastik geri dönüşüm tesislerinin yakınındaki toprakta, tortuda ve yol tozunda yüksek seviyelerde plastik alev geciktirici kimyasallar buldu.
- 2021 tarihli IPEN raporu, 35 tavuk yumurtasını inceledi dünyanın 25 farklı noktasındaki yumurtaların organik kirletici maddelere sahip olduğunu ortaya koydu. Özellikle geri dönüşüm tesislerine yakın yerlerden alınan yumurtalarda kirlilik düzeyi daha fazlaydı.
İnsan sağlığına verilen zararları ortaya koyan araştırmalar:
- 2015 tarihli bir araştırma, plastik geri dönüşüm tesislerindeki çalışanların, geri dönüşüm sürecinde ortaya çıkan organik bileşenler nedeniyle sağlık riskleri yaşadığını ortaya koydu, bazı çalışanların kansere yakalanma riskinin arttığı kaydedildi.
- 2020 tarihli bir araştırma, Gazze Şeridi’ndeki geri dönüşüm tesislerindeki çalışanların büyük çoğunlğunun 1 yıl süreyle zararlı materyallere maruz kaldığını ortaya koydu, birçoğunun mesleki hastalıklar yaşadığı kaydedildi.
- 2022 tarihli İnsan Hakları İzleme Örgütü raporu, Türkiye’deki geri dönüşüm tesislerindeki çalışanların ve tesis çevresinde yaşayanların, toksik toz ve duman solunması nedeniyle zararlı kimyasallara maruz kalabildiğini ortaya koydu.
- 2022 tarihli IPEN raporu, Çin, Endonezya ve Rusya’dan gelen geri dönüştürülmüş plastiklerin toksik kimyasallar içerdiğini ortaya koydu. İncelenen 73 ürünün tümünde dünya çapında yasaklanmış bir veya daha fazla alev geciktirici kimyasal maddeye rastlandı.
Rapor, bu çalışmalar dışında daha pek çok bilimsel çalışma bulgularına da yer veriyordu. Greenpeace’in son raporuna buradan ulaşabilirsiniz.
