Gezegenlerin Uzaklığını Ölçmeye Yarayan 'Doppler Etkisi' Nedir?

20
14
7
1
0
Otomobillerin hızını ölçen radar sistemleriyle, gezegenlerin uzaklıklarını ölçmemizi sağlayan teleskoplar aslında aynı bilimsel teniklere dayalı olarak çalışıyorlar. Bugün hemen hemen her gün şahit olduğumuz Doppler Etkisi'ne yakından bakıyoruz.

Hiç yol kenarında beklerken önünüzden süratli bir araba geçti mi?

Aniden yükselen bir ses ve araç uzaklaştıkça azalan gürültüyü duyarsınız. Bu yaşadığınız anların bilimsel açıklaması sayesinde, bugün Güneş Sistemi dışındaki gezegenleri, yıldızları, kara delikleri keşfediyor, bize olan uzaklıklarını hesaplıyoruz.

Ses, ışık, elektromanyetik fark etmeksizin her türlü dalga türü için geçerli olan Doppler etkisi, ilk olarak Christian Andreas Doppler tarafından öne sürülen bir teoriydi.

Bu etkiyi anlamak için gözlemci ve ses kaynağı olmak üzere iki farklı şarta ihtiyacımız var.

Hayal gücünüze destek olması için örnek bir video:

“Vınnn, vınn, vınnnn, vın, vınnn”

Bu örnek, gündelik hayatta Doppler Etkisini en çok deneyimlediğimiz anları temsil ediyor; çünkü sesi duyabiliyor, deneyimleyebiliyoruz.

Göremediğimiz, duyamadığımız, deneyimleyemediğimiz dalgaların Doppler etkisi sonuçlarını ise bilim insanları pek çok alanda kullanıyorlar.

Önce olayı net şekilde anlayalım.

Gözlemci ve dalganın kaynağı arasındaki mesafeye, dalganın yayıldığı ortamın şartlarına, kaynağın hareket yönüne ve hızına, gözlemcinin pozisyonuna ve hareket durumuna göre etkinin boyutu değişebiliyor. Bu da teknik bir örnek olsun:

(16. saniyeden başlayın)

Uçağın hareketlerine, hızına göre sesin asker tarafından nasıl algılandığını gördük.

Burada dikkat etmemiz gereken detay, kaynak yaklaştıkça daha yüksek frekansın, uzaklaştıkça daha düşük frekansın gözlemlenmesi.

Hatta uçak örneğinde, kaynak ses duvarını aşınca, frekans sıklığı ani bir patlama şeklinde duyuluyor.

Şimdi gelelim Doppler Etkisi ile nelerin mümkün olduğuna...

Hiç yol kenarındaki radarların nasıl çalıştıklarını düşündünüz mü?

Doppler Etkisi sayesinde, yayılan ses dalgalarının frekans sıklığı, kaynağın hızı hakkında bilgi veriyor.

Bazı durumlar ve koşullarda radarlar küçük miktarlarda yanılgılarla ses aracılığıyla hız ölçümü yapıyorlar.

Peki bizden uzak gezenlerle aramızdaki mesafe nasıl ölçülüyor dersiniz?

Öncelikle gördüğünüz her şeyin doğrudan ya da dolaylı olarak bir ışık kaynağı olduğu konusunda anlaşalım.

Bazı cisimler doğrudan ışık yayarlarken, bazıları ışığı yansıtırlar.

Günlük hayatta gördüğümüz nesneler, canlı cansız varlıklar genelde yansıtıcı olurlar. Hatta renkler, o nesnelerin hangi dalga boyundaki ışığı yansıttığı ile ilgilidir.

Kırmızı bir araba, diğer dalga boyundaki ışıkları emen, sadece kırmızı dalga boyunu yansıtan bir kaplamaya sahip olduğu için kırmızıdır.

Işık dalgalarıyla meydana gelen Doppler Etkisi ise, bize ışık kaynağı hakkında bilgi verir.

Bu sayede milyonlarca kilometre ışık yılı uzaklıktaki nesne ile aramızdaki mesafeyi ölçmek içim metre kullanmak zorunda kalmayız.

Benzer şekilde Dünya’ya yaklaşıp uzaklaşan irili ufaklı cisimler hakkında da Doppler Etkisi sayesinde detaylı bilgiye sahip oluruz.

Kafam Deli Sorular için siz de önerilerde bulunabilirsiniz: 

Bunun için aklınızdaki en "deli" soruyu yorumlarla ya da e-posta yoluyla bize bildirin. Araştıralım, gerekirse işin uzmanına danışalım. Yeter ki kafanızdaki o sıra dışı sorulara, içinizdeki meraka ışık tutalım. 

20
14
7
1
0
Emoji İle Tepki Ver
20
14
7
1
0
Yorumlar(27)
Yorumunuz minimum 30 karakter olmalıdır.(0)
Ziyaretçi olarak yorum yapıyorsun, dilersen .
Popüler Yorumlar
Tüm Yorumlar
6 yıl önce
Xiaomi a2 lite 9 pie güncellemesi yaptım arayüz degisti
Yanıtla
Yorumunuz minimum 10 karakter olmalıdır.(0)
Ziyaretçi olarak yorum yapıyorsun, dilersen .
6 yıl önce
general Mobile nerede birde türk telefonu olacak
Yanıtla
Yorumunuz minimum 10 karakter olmalıdır.(0)
Ziyaretçi olarak yorum yapıyorsun, dilersen .
6 yıl önce
mate 20 lite yok mu şimdi ya
Yanıtla
Yorumunuz minimum 10 karakter olmalıdır.(0)
Ziyaretçi olarak yorum yapıyorsun, dilersen .
6 yıl önce
Xiaomi Mi A1 şu an Android 9 kullanıyorum ama yazmıyor
Yanıtla
Yorumunuz minimum 10 karakter olmalıdır.(0)
Ziyaretçi olarak yorum yapıyorsun, dilersen .
egocuk1
6 yıl önce
asus zenfone 5e geldi ama hiç söylemiyorsunuz!!!
Yanıtla
Yorumunuz minimum 10 karakter olmalıdır.(0)
Ziyaretçi olarak yorum yapıyorsun, dilersen .
6 yıl önce
Gm8 niye yok burda nasıl kekliyorsunuz bizi adam gibi soyleseydiniz ya gelmicek diye bizde beklemeyelim. Ayıp değil mi general Mobile
Yanıtla
Yorumunuz minimum 10 karakter olmalıdır.(0)
Ziyaretçi olarak yorum yapıyorsun, dilersen .
6 yıl önce
Mate 20 lite güncelleme vermeyen kansızdır..
Yanıtla
Yorumunuz minimum 10 karakter olmalıdır.(0)
Ziyaretçi olarak yorum yapıyorsun, dilersen .
6 yıl önce
Eğer P20 Lite' a android 9 güncellemesi geliyorsa Mate 10 Lite' a her türlü gelmesi lazım çünkü donanımları aynı.
Yanıtla
Yorumunuz minimum 10 karakter olmalıdır.(0)
Ziyaretçi olarak yorum yapıyorsun, dilersen .
6 yıl önce
Bu kabaca liste p20 lite alıyorsa, mate 10 lite da alır zaten ikisinde de aynı yonga kirin 659 mevcut, aynı şekilde p smart ve honor 8x ve 8x max ana listede mevcut olmasa da alabilecek telefonlar
Yanıtla
Yorumunuz minimum 10 karakter olmalıdır.(0)
Ziyaretçi olarak yorum yapıyorsun, dilersen .
elxan
6 yıl önce
bende Sony xz1 var gelmedi
Yanıtla
Yorumunuz minimum 10 karakter olmalıdır.(0)
Ziyaretçi olarak yorum yapıyorsun, dilersen .
DAHA FAZLA YORUM GÖSTER