‘Güneş girmeyen eve doktor girer.’ atasözüne konu olacak kadar önemli olan güneş ışınlarının saymakla bitmez faydaları var. Ancak faydaları olduğu kadar maruz bıraktığı ultraviyole ışınlarının da epey zararı var. Ultraviyole ışınlarının olumsuz etkilerinden korunmak için yaz aylarında sıkça kullandığımız güneş kremlerinin koruma gücünü ifade eden ve SPF kısaltması ile anılan faktör değeri son derece önemlidir.
Güneş kremlerinin faktör değeri genel olarak 15, 30, 50, 75 ve 100’dür. Pek çok kullanıcı en yüksek olandan alarak en yüksek korumayı sağladığını düşünür ancak SPF değerleri aslında bu kadar kesin çizgilerle ayrılmazlar. Temel olarak güneşte kalma süresini belirten bu değerler, ne zaman ultraviyole ışınlarına maruz kaldığınıza göre farklı koruma etkileri sunarlar. SPF nedir yakından bakalım ve faktörler değerleri ne anlama geliyor görelim.
Güneş koruma faktörü SPF nedir?
Sun Protection Factor, Türkçesi ile güneş koruma faktörü, kısaca SPF; kullandığınız güneş kreminin cildinizi ultraviyole ışınlarından hangi oranda koruduğunu gösteren bir değerdir. SPF değeri, kullanan kişinin güneş altında zarar görmeden kalacağı süreyi belirler. Güneş koruma faktörünün tam etkisini hissedebilmek için tavsiye edilen miktarda güneş kremi kullanmak gerekiyor.
‘30 SPF, 50 SPF, 100 SPF’ gibi ifadeler ne demek?
Ülkemizde ve dünyada yaygın olarak kullanılan güneş kremi faktörleri 15 ve 30 SPF değere sahiptir. Zaten dermatologlar tarafından önerilen güneş kremi değerleri de bu şekildedir. Ancak piyasada 50, 75 ve hatta 100 SPF değerine sahip güneş kremleri görebilirsiniz. Peki, tüm bu faktör değerleri ne anlama geliyor?
SPF değeri aslında teknik olarak basit bir çarpan sunuyor. Eğer güneş kremi sürmeden güneşe çıktığınız zaman cildiniz normal şartlar altında 10 dakika içinde yanmaya ve zarar görmeye başlıyorsa 15 SPF değerinde bir güneş kremi sürdüğünüz zaman bu süre 15 katına yani 150 dakikaya çıkıyor.
Gelin görün ki bu çarpanı tüm SPF değerlerinde direkt olarak uygulamak mümkün değil. Yani 100 SPF güneş kremi sürüp de bin dakika boyunca güneş altında keyif süremezsiniz. SPF değerlerinin koruma etkilerini şöyle sıralamak mümkün;
- 15 SPF ultraviyole ışınlarını %93 oranında engeller.
- 30 SPF ultraviyole ışınlarını %97 oranında engeller.
- 50 SPF ultraviyole ışınlarını %98 oranında engeller.
- 100 SPF ultraviyole ışınlarını %99 oranında engeller.
Yani genel kabulün aksine aslında güneş koruma faktörü demek yalnızca süreyle alakalı bir durum demek değildir. Nerede, ne zaman ve ne kadar süre boyunca güneş ışığına maruz kaldığınız SPF değerinin koruma etkisini değiştirecektir. 100 SPF güneş kremi sürüp de keyfinize bakmayı düşünüyorsanız akşam epey canınız yanacak demektir.
Güneş kremi cildimizi nasıl koruyor?
Güneş ışığıyla birlikte gelen ultraviyole ışınları ilk olarak epidermis olarak adlandırılan cildimizin en dış tabakasını etkiler. Güneş altında kalma süresi ve ışın yoğunluğu arttıkça bu etki bir alt tabaka olan dermise kadar geçebilir. Bu ışınlar cilde hasar verir ve ileride cilt kanserine neden olacak sorunlar doğurabilir. Yani havalı bir bronzluk, aslında zarar görmüş cildimizdir.
Güneş kremleri tavsiye edildiği miktarda kullanıldığı zaman cildimizin üstünde bir tabaka oluşturarak ultraviyole ışınlarının verdiği zararı engeller. Güneş gözlüğü gibi düşünebiliriz. Güneş gözlüğü taktığımız zaman görüşümüz kapanmıyor ya da ışık tamamen kaybolmuyor ama rahatsız ediciliği büyük oranda azalıyor. Güneş kreminin çalışma prensibi de tam olarak bu şekildedir.
Tavsiye edildiği oranda kullanıldığı zaman güneş kreminin SPF değeri, sahip olduğu maksimum koruma etkisini sunar. Ancak pek çok kişi, güneş kremi sürme olayını biraz hafife alıyor ve gerekli miktarın dörtte birini ya da en fazla yarısını sürüyor. Bu durumda SPF değerinin koruma gücü normalden çok daha düşük bir etki sağlıyor.
Hangi SPF değerine sahip güneş kremini kullanmalıyız?
Dermatologlar tarafından önerilen güneş kremlerinin SPF değeri 15 ve 30’dur. %93 ve %97 oranında ultraviyole ışınlarını engelleyen bu SPF değerleri pek çok durumda, pek çok kişi için yeterli korumayı sağlayacaktır. Ancak her insanın cildi aynı olmadığı gibi her coğrafyanın aldığı güneş ışığının yakıcı değeri de aynı değildir. Ultraviyole ışınlarına maruz kaldığınız zaman dilimi de son derece önemlidir.
Sabah saatlerinde ve güneşin batmaya yaklaştığı saatlerde 1 saat güneş ışığına maruz kalmak ile öğlen saatlerinde 15 dakika güneş ışığına maruz kalmak aynı derecede zararlı etkiye sahiptir. İşte SPF değerlerinin anlamsızlaştığı nokta burası. Çünkü 15 kat daha uzun süre güneş altında kalabileceğinizi söyleyen SPF değerinin koruma gücü her saat için aynı değildir.
Benzer bir durum cilt tipleri ve bölge için de geçerli. Hepimiz Karadeniz güneşi ile Akdeniz güneşi arasında yakıcı etkinin farkını biliyoruz. Aynı şekilde daha koyu cilt rengine sahip kişilerle daha açık cilt rengine sahip kişilerin de güneş altında kalınca verdikleri tepkiler farklıdır. Peki ne yapalım?
Öncelikle bir cilt hastalıkları uzmanına giderek cilt yapınızı öğrenin ve tavsiye alın. Hangi saatlerde güneş altında olacağınıza, hangi bölgede olduğunuza ve cilt renginize göre en uygun SPF değerine sahip güneş kremini alın. Ülkemizde en beyaz ciltler bile 30 faktör güneş kremi ile korunabiliyor. Ancak bir uzmandan tavsiye almanız her zaman en doğrusu olacaktır.
SPF koruma etkisini değiştiren faktörler:
- Güneş ışığına maruz kalınan saatler.
- Güneş ışığına maruz kalınan bölge.
- Güneş kremi süren kişinin cilt rengi ve cilt yapısı.
- Sürülen güneş kreminin miktarı.
- Güneş kremini tekrar sürme sıklığı.
- Güneş kremi sürdükten sonra yapılacak aktiviteler.
Güneş ışığına maruz kalınan saatlerin, bölgenin ve cilt tipinin öneminden bahsettik. Diğer önemli bir konu ise güneş kremini tekrar sürme sıklığı ve güneş kremi sürdükten sonra yapılacaklardır. Yoğun güneş altında olan ve hassas cilde sahip olan kişiler belirli aralıklarla, doğru miktarda tekrar ve tekrar güneş kremi sürerek SPF değerinin koruma etkisini maksimuma çıkarabilirler.
Güneş kremi sürdükten sonra ne yaptığınız da son derece önemli. Güneş kremini sürdüm atladım suya diyorsanız geçmiş olsun, o krem aktı gitti. Güneş kremini sürdüm koştum diyorsanız terleme ve sürtünme gibi nedenlerden dolayı krem yine gitti. Güneş kremini sürdükten sonra ya sakince oturacaksınız ya da sık sık tekrar sürerek koruma etkisini yenileyeceksiniz. Yoksa yandı güzelim cit.
Güneş ışığının zararları etkilerinden korunmamızı sağlayan güneş kreminin koruma gücünü gösteren faktör değeri SPF nedir sorusunu yanıtladık ve faktör değerleri ile güneş kremi kullanımı hakkında bilmeniz gereken detaylardan bahsettik. Her cilt tipi kendine özel olduğu için herhangi bir sorun yaşadığınız zaman mutlaka bir uzmana danışmalısınız.
