En eski yorumlamalardan bazılarına göre göz ilk başta; ışık reseptörleriyle kaplı bir tür doku çukuru veya bilim insanlarının göz beneği dediği ışığı algılayan basit bir bölgeden oluşmuştur. Elbette, zamanla gözün bu ilkel yapısı değişti. Işığı büken ve odaklayan lensler, kornealar gelişti. Özellikle karada yaşayan organizmalar için göz özel bir önem kazandı.
Canlıların yaşamsal ihtiyaçlarına göre gözün yapısı da değişti. Örneğin, İngiliz biyolog Michael Land, 2005 yılında yaptığı bir çalışmada, ‘’Balığın içinde sadece göz için şeffaf bir koruyucu örtü olan kornea, kendi başına bir görüntü oluşturan yapı haline geldi.’’ şeklinde balığın hem hava hem de su şartlarına uygun bir göz yapısı geliştirmesinden bahsetmiştir. Buna rağmen hala temel yapılarını koruyarak basit göz çukurlarıyla yetinen, yassı solucan ve yumuşakçalar gibi canlılar da vardır.
İşte hayvanlar aleminden, sahip olmayı isteyebileceğimiz sıra dışılıkta ve güzellikte bazı gözler!
(Sürüngen ve örümcek gibi canlılara bakamayanlar için rahatsız edici görüntüler içerir!)
Yosunlu Yeni Kaledonya Gekko
Şimdiye kadar kaydedilen en büyük kertenkele türü olan Yosunlu Yeni Kaledonya Gekkonun sahip olduğu gözler, ihtiyaç halindeki durumlarda 14 inç yani yaklaşık 36 santimetre gibi bir uzunluğa kadar büyüyebilir. Ayrıca gözlerini diliyle vurarak temizlemek gibi sıra dışı bir özelliği vardır.
Büyük Yüzgeçli Kalamar
Keşke benim de gözlerim böyle olsaydı denilecek güzellikte ve gümüş renginde gözleri olan büyük yüzgeçli kalamarın gözünü çevreleyen muhtemelen iki yapı var. Biri ışığı yansıtan minik plakalarla dolu hücreler, diğeri ise kafadan bacaklıların seçici olarak kasılıp gevşetebildiği minik ve pigmentli organlar.
Atlantik Hemşire Köpek Balığı
Atlantik hemşire olarak bilinen köpek balığının gözleri, diğer duyuları kadar gelişmemiştir ve beklenen kadar iyi bir görüşe sahip değildir. Uyurken gözlerini kapatması ve hareketsiz durabilmesi ise diğer köpek balığı cinslerinden ayıran bir özelliğidir.
Mercan Sıkıcı Deniz Tarağı
Mercan sıkıcı deniz tarağı olarak adlandırılan yumuşakça türündeki bu canlının 11 tane gözü vardır. Çoğu hayvanın yaptığı gibi göz mercekleri ışığı odaklayamaz. Bunun yerine ışınları toplamak ve yönlendirmek için sazan balığı pullarında ve bukalemun derisinde de bulunan yansıtıcı kristaller kullanır.
Gri Balina
Gri balina olarak adlandırılan bu canlılar da dahil deniz memelilerinin çoğunda, dalıştan sonra yüzeye döndükleri sırada değişen ışık yoğunluğuyla başa çıkmaya çalıştıkları için gözbebekleri, gözün alt kısmında fasulye şeklindeki bir hilal ve ardından iki küçük deliği birleştiren soluk bir hilal şeklinde daralır.
Papağan
Mor ve ötesi de denilen ultraviyole aralığındaki ışınları, insan gözlerinin algıladığı sınırlar dışında kalsa da papağanlar, çiftleşme ve yiyecek bulma alışkanlıklarında etkili rol oynayan UV ışınlarını görebilirler.
Dört Gözlü Balık
Dört gözlü balığın, adı üstünde dört tane gözü olması beklenirken görünüşte sadece iki gözü vardır. Fakat her bir göz, iki farklı loba sahiptir. Biri su hattının üstünde diğeri ise altında bulunan bu loblar, hem üstteki hem alttaki besinlere ulaşmak için dört gözlü balığın fiziksel bir avantajıdır.
Tahta Biti Örümceği
Tahta biti örümceği denilen bu tür, örümceklerde nispeten nadir olarak görülen, sekiz yerine altı göze sahiptir. Çoğunda renkli görme ve uzağı daha kesin görme gibi kabiliyetleri olan ana göz bulunmaz.
Hint Fili
Hint fili gözleri, bazı insanlarda da olan olumsuz bir özelliğe sahiptir: Renk körlüğü. Kırmızı ve yeşil renk körlüğüne sahip olan Hint filleri yapısı ve görünüşü itibariyle de insan gözüne oldukça benzer.
Sığır Sineği
Sığır sineği olarak adlandırılan bu canlıların gözleri, polarize ışığa ve aynı yönde titreşen ışık ışınlarına doğru çekilerek ‘görme’ olayını gerçekleştirir. Dişiler ise saçlarından çıkan polarize ışınlara kilitlenerek avını bulma yetisine sahiptir.
Timsah Balığı
Timsah balıkları kumlu okyanus tabanlarında pusuya yatarak avlanırlar. Bundan dolayı gözlerinde, göz bebeklerini gizleyerek kamuflajlarını destekleyen ve kapak görevi gören dantele benzer yapıları vardır.
