Eğer yüksek performans veren bir oyuncu bilgisayarına sahipseniz, daha yeni ve daha iyi bir ekran kartı satın almanın verdiği mutluluğu az çok bilirsiniz. Yeni ekran kartı demek daha iyi performans, daha iyi grafikler ve daha yeni teknolojiler anlamına geliyor ancak bunların yanı sıra yeni bir ekran kartı satın almak darboğaz riskini de gün yüzüne çıkarıyor.
Peki birçok oyuncunun korkulu rüyası olan darboğaz nedir? Bilgisayarda darboğaz olup olmadığı nasıl kontrol edilir? Dilerseniz gelin bu soruların yanıtlarına birlikte göz atalım.
Darboğaz nedir?
Bilgisayar oyunları oynarken bilgisayarın tüm parçaları belirli görevleri yerine getirmek için birlikte çalışır. CPU yani işlemci genellikle fizik hesaplamaları, AI, mantık, animasyon yönetimi ve bunun gibi işlemlerden sorumludur. GPU yani ekran kartı ise dokular, ışıklar, gölgeler, geometrik şemalar ve bunların dışında gördüğünüz tüm görselleri işlemekle yükümlüdür.
Ekran kartı, ihtiyaç duyduğu hesaplamalar işlemci tarafından yapılmadığı sürece belirli kareleri işlemekte başarısız olur. Bunu şu şekilde örneklendirebiliriz: Eğer karakteriniz karşıdaki karakterin kafasına bir bıçak fırlattıysa, CPU’nun bu hesaplamayı yapıp ekran kartına bildirmesi gereklidir. Eğer bu durum zamanında gerçekleşmezse, ekran kartı bıçağın hedefe ulaşıp ulaşmadığını gösteremez ya da olduğundan geç gösterir.
Aynı durum tam tersi bir senaryoda da oluşur. Eğer CPU hesaplamalarını yaptıysa ancak ekran kartı hala önceki işlemeyi bitirmediyse, CPU’nun bir sonraki adım için ekran kartının işlemesini beklemesi gerekir. İki senaryodan birinin gerçekleşmesi durumunda darboğaz meydana gelir ve performans kayıpları ortaya çıkabilir.
Darboğaz her zaman kötü bir şey mi?
Aslında hayır. Bunun sebebi, neredeyse tüm bilgisayarlarda çoğu zaman darboğaz yaşanıyor. Birbiriyle tamamen uyumlu parçaları barındıran ve hiç darboğaz yaşamayan bilgisayarlar çok nadirdir. Aslında bilgisayarlarda performans kaybı yaşanmasının asıl sebebi darboğaz olması değil, oluşan darboğazın ne kadar etkili olduğudur.
Eğer bilgisayarınızdaki işlemci, ekran kartının maksimum performansının %98 veya %99’unu destekleyebiliyorsa, bu duruma sorun gözüyle bakmak çok zordur zira bu kadar az miktarda bir darboğaz, performans kaybı yaşatmayacaktır. Eğer ekran kartınızın maksimum performansının %70’ini elde ediyorsanız, yeni bir CPU satın almadan elde edemeyeceğiniz bir performans için para harcamış olursunuz.
İşlemci ve ekran kartı darboğazı nasıl kontrol edilir?
- Adım #1: Buraya tıklayarak GPU Check’in darboğaz kontrol paneline gidin,
- Adım #2: First Combination yazan yerin altında sırayla kullandığınız ekran kartını ve modelini (MSI, ASUS vs.), işlemcinizi seçin
- Adım #3: Desired Quality Settings kısmının altında oyunları hangi ayarlarda oynamak istediğinizi seçin,
- Adım #4: Second Combination yazan yerin altına sırasıyla mevcut veya satın almayı düşündüğünüz ekran kartını ve modelini, mevcut veya satın almayı düşündüğünüz işlemci modelini seçin,
- Adım #5: Compare seçeneğine tıklayın.
Öncelikle bilgisayarınızın darboğaz oluşturma ihtimalini öğrenmek için yapacağınız teste birinci adımda verdiğimiz linkten ulaşın. Daha sonra verdiğimiz adımları doğru bir şekilde tamamlayın. Verdiğimiz adımları tamamladıktan sonra karşınıza birçok maddenin bulunduğu bir menü açılacak. Şimdi ise sıra açılan menüyü incelemekte.
Öncelikle kontrol etmeniz gereken yer, CPU Impact on FPS (CPU’nun FPS’e etkisi) yazan kısım. CPU Impact on FPS kısmı, bilgisayarınızda bulunan işlemcinin ekran kartına ne kadar negatif etki ettiğini ve oynadığınız oyunlarda alınan FPS değerine olan etkisini gösteriyor. Buradaki sayı negatif oranda ne kadar artarsa, işlemciniz ekran kartınızın performansını o kadar negatif etkiliyor demektir.
Yukarıdaki fotoğrafta görebileceğiniz üzere AMD RX 580 Armor OC 8 GB ekran kartına sahip ancak farklı işlemcilerle donatılan bir karşılaştırma bulunuyor. AMD FX-8350 ve AMD Ryzen 5 2600X işlemcilerini karşılaştırdığımızda görüyoruz ki bariz bir performans farkı var. AMD’nin FX-8350 modeli işlemcisi RX 580’in performansını %30 oranında negatif etkilerken, Ryzen 5 2600X ise yalnızca %10 oranında etkiliyor. Bu da RX 580 ekran kartının FX-8350 işlemciyle darboğaz sorununa uğrayacağını gösteriyor.
Aynı şey farklı ekran kartlarında da geçerli. AMD Ryzen 5 1600X işlemci ile iki farklı ekran kartı karşılaştırıldığında bariz bir fark ortaya çıkıyor. Ryzen 5 1600X işlemciye sahip biri eğer RX 580 Armor OC 8 GB modelini satın alırsa yalnızca -9.7 FPS’lik bir etki yaşayacakken, NVIDIA GeForce RTX 3090 modelini bilgisayarına takmaya kalkarsa tamı tamına -59,1 FPS’lik bir etki yaşıyor.
Darboğaz sorunuyla karşılaşmamak için nelere dikkat edilmeli?
Eğer bilgisayarınızın performansını artırmak için yeni parçalar satın almayı düşünüyorsanız, darboğaz sorunu daima aklınızda bulundurmanız gereken bir konudur. Bu konuya dikkat etmezseniz, yeni parçayı satın alırken hayal ettiğiniz performansa ulaşmanız pek mümkün olmayacaktır ve daha fazla para harcamak zorunda kalabilirsiniz.
Darboğaz sorunuyla karşı karşıya kalmak istemiyorsanız, öncelikle bilgisayarınızda bulunan parçaların maksimum gücünü ve satın almak istediğiniz parçalarla uyumlu olup olmadığını kontrol etmelisiniz. Eğer bir ekran kartı satın alacaksanız ve işlemci için bütçeniz yoksa, bakmanız gereken şey işlemcinizin ne kadar güçlü bir ekran kartını destekleyebileceği olmalı.
Bunun için sizlere bir üst alt başlıkta verdiğimiz GPU Check sitesini kullanabilir ya da internette araştırma yapabilirsiniz. Sizin satın almayı düşündüğünüz parçaları satın alan herhangi birisi varsa onların darboğaz sorunuyla karşılaşıp karşılaşmadığını araştırabilirsiniz. Bu şekilde bilgisayarınıza yeni parça eklerken gereksiz masraf yapmaktan kurtulmuş olursunuz ve hayal kırıklığına uğramazsınız.