Günümüzde insanların etkisi altında kaldığı stres miktarı yükseliyor. Özellikle pandemi ve karantina koşulları ile birlikte psikolojik rahatsızlıkların görülme sıklığı da giderek artıyor. Bu rahatsızlıklardan biri de panik atak. Panik atak, pek çok farklı nedene bağlı olarak insanlarda ortaya çıkabiliyor ve atak anındaki kişiler; çok yoğun, olumsuz duyguların altında kaldıklarını hissediyorlar.
Böyle durumlar yaşıyorsanız öncelikle düşmanı iyi tanımakta; yani panik atak nedir, belirtileri nelerdir gibi ayrıntıları bilmekte yarar var. Eğer bu ataklar sık sık yaşanıyorsa bir uzmandan yardım almalısınız. Ancak kendi kendinize yapacağınız bazı telkinler de var.
Panik atak nedir?
Panik atak; düzenli aralıklarla ve aniden gelen, atak yaşayan kişinin kendini yoğun panik ve korku içinde hissettiği bir tür anksiyete bozukluğudur. Panik atağı normal panik anından ayıran en önemli nokta; düzenli aralıklarla ve ortada belirgin bir sebep yokken ortaya çıkmasıdır.
Psikolog Dr. Danielle Forshee, panik atağı "kontrolünüzü keybetmenize ve yoğun korku hissetmenize neden olan ani bir sıkıntı dalgası" şeklinde tanımlıyor. Panik atak vücutta ani ve yoğun terleme, nefes darlığı, kalp çarpıntısı, karıncalanma hissi, mide bulantısı ve öleceğini hissetme gibi semptomlar ortaya çıkarıyor.
Sigara ve panik atağın ilişkisi:
2017 yılında TRT Haber tarafından yayınlanan bir habere göre; Almanya, Hamburg’da bulunan Tıp Merkezi Üniversitesi’nde yapılan nörobilim çalışmasında, tütün tüketiminin direkt olarak beynin korku merkezine hasar verdiği, anksiyete ve paranoya gelişimini artırdığı gözlemlendi.
Araştırmayı yürüten bilim insanlarından Dr. Jan Haaker’a göre panik atak anında, sigara içen kişilerin nedensiz korkularını bastıramasının bir nedeni var: Sigaranın içindeki kimyasallar, nöronlar ile ilgili merkez arasındaki mesaj iletimini durduruyor. Bu nedenle kişi, korkularını bastırma konusunda zorluklar yaşıyor.
Koronavirüs salgını, karantina ile panik atak ilişkisi:
Üsküdar Üniversitesi NPİSTANBUL Beyin Hastanesi Psikiyatri Uzmanı Dr. Alper Evrensel’e göre; koronavirüs salgını ilk duyulmaya başladığı günden itibaren -tüm insan hayatını tehdit eden durumlar gibi- bireylerde yoğun bir kaygı oluşturdu ve bu kaygı, farklı psikolojik rahatsızlıkların da önünü açtı.
Pandemi ile birlikte gelen karantina süreci kaygı bozukluğu, takıntı hastalığı, anksiyete bozuklukları ve panik atak gibi rahatsızlıkları tetikliyor. Ayrıca Bu hastalığa sahip kişileri çok daha kötü bir şekilde etkiliyor. Uyku ve dikkat bozuklukları ise en sık görülen sonuçlar arasında.
Gece vakti, uykuda yaşanan panik atakların kaynağı:
US Psikiyatri Enstitüsü’nden Psikiyatrist Dr. Evindar Karabulut’a göre gece, uykuda gelen panik atağın en kötü yanı geldiğinin hissedilmemesi ve kişinin bir anda, yoğun korku ve panikle uykudan uyanmasıdır. Bu duru, bir kez yaşandıktan sonra devamının gelmesi olası bir durumdur.
Uykuda panik atan geçiren kişi, her gece yatağına yattığı zaman yeniden bir atak geçireceğini düşünüyor ve sırf bu düşünce yüzünden uyku bozuklukları başlıyor. Beklenti anksiyetesi olarak adlandırılan bu durum sonucunda kişiler, uykudan ve yalnız kalmaktan kaçma gibi farklı davranışlar da sergiliyorlar
Gebelikte panik atak:
Gebelik durumunda panik atak geçiren anne adayları, bu durumdan bebeklerinin de etkileneceğini düşündükleri için daha büyük korkular yaşıyorlar. Sonuç olarak panik atak ve anksiyete durumları tekrar eden bir süreç halini alıyor.
Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Op. Dr. Uzay Yıldırım; gebelikte panik atak ilaçları alınmayacağı için gebe kadınların terapi ile yalnız kalmayarak, spor yaparak, grup aktivitelerine katılarak bu durumdan uzaklaşabileceklerini, bu durumun çözümsüz olmadığını belirtiyor.
Bilime göre panik ataktan kurtulmanın 7 yolu:
- Yüzünüzü soğuk suyla yıkayın.
- Topraklama Tekniğini uygulayın.
- Diyaframdan nefes alın.
- Kafanızı dağıtacak oyunlar oynayın.
- Stres topu ile oynayın.
- Olumsuz düşüncelere meydan okuyun.
- Kendinize sorular sorun.
Yüzünüzü soğuk suyla yıkayın:
Psikolog Dr. Danielle Forshee’ye göre; evrimsel olarak insanlar, soğuk suyla temas ettikleri zaman ortaya çıkan fizyolojik bir reflekse sahipler. Hayata dönme refleksi olarak da isimlendirilen bu durum sonucu, soğuk suyla temas eden kişinin kalp atışları %10 ile %25 seviyeleri arasında yavaşlıyor.
Elbette bu durum kafanızı direkt soğuk su dolu bir kovaya sokmanız şeklinde anlatılıyor, ancak vücudunuzun bir bölümünü çok soğuk suya maruz bırakmak da aynı etkiyi yaratacaktır. Anksiyeteyi yavaşlatmak için en sık önerilen yöntemlerden bir tanesidir.
Topraklama tekniğini uygulayın:
Akıl Sağlığı Uzmanı, yazar Mary Beth Cooper; dağılan zihninizi yeniden toparlamak için uygulayabileceğiniz birkaç teknik üzerinde duruyor. Bunlardan bir tanesi de kolaylıkla uygulayabileceğiniz Topraklama Tekniği olarak isimlendirilen bir yöntem.
Bu yönteme göre panik atak yaşayan kişi, atak anında dağılan zihnini toparlamak için tek bir noktaya odaklanmalı. Odaklanılacak nokta duvardaki bir resim, masada duran bir nesne, sakin sakin yolunda ilerleyen bir köpek olabilir. Bu durum hissettiğiniz paniği azaltacak ve kaygı seviyenizi düşürecektir.
Diyaframdan nefes alın:
Nefes almak yaşamanın en temel gereksinimi ve kanıtıdır. Panik atak yaşayan kişi farklı fizyolojik tepkilerle beraber yoğun bir ölüm duygusu da hissettiği için güçlü nefesler, özellikle diyafram nefesi almak her şeyin yolunda olduğunu hissettirecektir.
Psikolog Dr. Danielle Forshee; diyafram nefesi almanın beyni rahatlatacağını, vücudun ihtiyacı olan oksijeni alarak ölüm duygusundan uzaklaşacağını ve beynimize doğru sinyalleri göndererek var olan durumdan uzaklaşılacağını söylüyor.
Kafanızı dağıtacak oyunlar oynayın:
Panik atak sırasında insanın zihni tamamen olumsuz duygulara odaklanır, bu odaklanmanın sonucu olarak atak süresi uzar ve semptomlar çok daha güçlü bir şekilde ortaya çıkar. Böyle bir durumda teknolojinin yardımını alarak telefonunuzda bulunan birkaç mobil oyunu oynamaya başlayabilirsiniz.
Psikiyatrist Dr. Prakash Masand’a göre oyun oynayarak panik ataktan uzaklaşmanın altında yatan sebep, zihni ve bedeni olumsuzluklardan başka bir şeyle meşgul etmektir. Kolay oynanabilen, eğlenceli müzikleri olan bir oyun oynamak zihninizi atak dışında başka şeylerle meşgul ederek rahatlamanızı sağlayacaktır.
Stres topu ile oynayın:
Bu yöntem için mutlaka bir stres topu kullanmak zorunda değilsiniz. Amaç elinizi bir şeylerle meşgul tutmak. Stres topu, çakmak, bir taş, bir kalem ile oynamak ellerinizi meşgul edecek ve var olan durumdan uzaklaşmanızı sağlayacak.
Psikiyatrist Dr. Prakash Masand; tuttuğunuz nesnenin sizi bulunduğunuz ana bağlayan bir köprü vazifesini göreceğini, zihninizi dağıtacağını ve stres giderici bir görev görerek panik seviyesini azaltacağını, söylüyor.
Olumsuz düşüncelere meydan okuyun:
Panik atakların nedensizce ortaya çıktığından ve olmayan negatif durumların zihinde tekrar edilmesi sonucu daha kötü semptomlar yarattığından bahsetmiştik. Bu noktada dile kolay ama yapması zor olan bir yöntem, olumsuz düşüncelere meydan okuma yöntemi öneriliyor.
Psikiyatrist Dr. Prakash Masand; böyle bir durumda kişinin kendini kendi sözleriyle telkin etmesinin, bir mantra oluşturarak böyle anlarda tekrar etmesinin önemini vurguluyor ve kişiyi gerçeğe döndürecek olumlu sözlerin mutlaka olması gerektiğinden bahsediyor.
Kendinize sorular sorun:
Mountainside Tedavi Merkezi Aile ve Evlilik Terapisti olan John Hamilton, olumsuz düşüncelere meydan okumaya benzer bir yöntem olan "kendinize sorular sorma yöntemini" öneriyor. Kendinize sorular sormak, panik atağı doğal bir şekilde azaltacak hem de bir şekilde vakit geçmesini sağlayacaktır.
Hamilton’a göre kendinize "Şu an böyle hissetmem için bir neden var mı?" ya da "İçinde bulunduğum durumu abartıyor muyum?" gibi yaşadığınız durumu tahlil etmenizi sağlayan sorular sormalısınız. Bu soruların yanıtlarına odaklandığınız zaman da yavaş yavaş sakinleşmeye başlayacaksınız.
Panik atak nedir, belirtileri nelerdir gibi soruların yanıtları ile içinde bulunduğunuz durumu daha iyi kavrayabilir ve uzmanların açıkladığı sakin kalmanın 7 yolu ile olumsuz durumlarla mücadele edebilirsiniz. Tüm bunların yanı sıra, bir uzmandan yardım almak kendiniz için yapacağınız en kıymetli şey olacaktır.