3 Kasım 2020 tarihinde başlayan ABD Başkanlık Seçimi'nin resmi sonuçlarına göre Joe Biden oylamaları kazanmıştı. Biden, 20 Ocak'ta yemin ederek görevine resmen başladı. Elbette söz konusu ABD Başkanlığı gibi etkin bir görev söz konusu olduğunda bu koltuğun getirdiği ayrıcalıklar da önem kazanıyor.
ABD Başkanı, büyük bir ekonomik ve askeri gücü, sahip olduğu özel ayrıcalıklarla yönetme yetkisi kazanıyor. Bazıları oldukça şaşırtan ayrıcalıkları öğrendiğiniz zaman Joe Biden'ın tek başına sahip olduğu gücün etkilerini tahmin edebilirsiniz.
ABD Başkanı Joe Biden'ın sahip olduğu ayrıcalıklar:
- Başkomutanlık yetkisi
- Yürütme yetkisi
- Büyükelçileri atama yetkisi
- Yüksek Mahkeme hakimlerini atama yetkisi
- Veto yetkisi
- Ulusal Muhafızlar’a çağrı ayrıcalığı
- Özel seyahat ödeneği
- Özel mobilya ödeneği
- ABD başkanı özel uçağı
- Özel personel ödeneği
- Ömür boyu koruma hizmeti
- Özel sinema salonu
Başkomutanlık yetkisi:
Bir ABD başkanı seçildiği zaman hem devlet başkanı, hem hükümet başkanı hem de başkomutan görevlerini üstleniyor. Başkomutanlık yetkisinin anlamı: ABD’de bulunan tüm eyalet ordularının, silahlı kuvvetlerinin ve deniz kuvvetlerinin en yetkili görevlisi olmaktır.
ABD başkanı başkomutan olarak; ülke dışına asker gönderebilir, askeri güç kullanımını onaylayabilir, nükleer silahların kullanılmasını emredebilir ve ordu üzerinde özel düzenlemeler yapabilir. Bazı durumlarda Kongre ya da Senato desteği gerekse bile pek çok durumda başkan kendi başına karar verebilme yetkisine sahiptir.
Yürütme yetkisi:
ABD başkanı hem devlet başkanı hem de hükümet başkanı olduğu için ABD Anayasası’nın ikinci maddesine göre yürütme gücünü elinde bulundurur. Bu yetki ile; yaptırımların uygulanmasını durdurabilir, genel af kararlarını onaylayabilir ve uluslararası antlaşmaları sonlandırabilir.
Aynı zamanda Kongre’ye danışarak olağanüstü hal ilan edebilir ve genel seferberlik ilan edebilir. Elbette, tüm bu kararları aklına estiği gibi alamıyor. Kongre’den, Senato’dan ve bakanlardan aldığı tavsiyeler doğrultusunda bir karar veriyor. Ancak bu konularda son söz ABD başkanına aittir.
Büyükelçileri atama yetkisi:
ABD seçimlerinin tüm dünyayı etkiliyor olmasının en büyük nedenlerinden bir tanesi, ABD başkanının diğer ülkelerde bulunacak büyükelçileri atama yetkisine sahip olmasıdır. Bu yetkiyi kullanırken Senato çoğunluğunun onayına ihtiyacı var ancak neredeyse her zaman bu onayı aldığı için bu yetkinin son derece önemli olduğunu unutmamak gerekiyor.
Yüksek Mahkeme hakimlerini atama yetkisi:
ABD başkanının Yüksek Mahkeme hakimlerini atama yetkisi, yerel anlamda en güçlü yetkilerinden bir tanesidir. Çünkü ülkede yaşanan ve tartışma yaşanan pek çok konuda Yüksek Mahkeme’nin son sözü söyleme yetkisi var. Bu nedenle Amerikalılar tarafından son derece hassas konulardan bir tanesidir.
Veto yetkisi:
ABD başkanı hem Kongre tarafından onaylanan yasaları hem de yapılan anayasal değişiklikleri veto edebilir. Özellikle son ABD başkanı Donald Trump söz konusu veto yetkisini defalarca kullanmış ve bu nedenle Kongre ile pek çok kez sorun yaşamıştır.
Ancak birçok yetkisi gibi ABD başkanının sahip olduğu veto yetkisinin de sınırları var. Kongre ve Senato üyelerinin üçte iki çoğunluğu ile başkanın vetosu geçersiz kılınabiliyor. Bu nedenle pek çok yasanın başkan ile Kongre arasında git - gel yaşadığı biliniyor.
Ulusal Muhafızlar’a çağrı ayrıcalığı:
Amerika Birleşik Devletleri Ulusal Muhafızları her eyalette bulunan, hem eyalete hem de federal hükümete bağlı olan silahlı kuvvetlerdir. ABD başkanı kendi kararı ile ya da bir eyaletin isteği ile Ulusal Muhafızlar’ı göreve çağırabilir.
ABD Ulusal Muhafızları ordudan farklı olarak ülke içinde asayişi sağlama görevini üstlenmiş ağır silahlı kolluk kuvvetleridir. Son dönemde ülkede yaşanan iç çatışmalarda sık sık göreve çağrıldıkları görülmüş ve bu nedenle başkan; halk, Kongre ve Senato tarafından eleştirilmiştir.
Özel seyahat ödeneği:
ABD başkanı, 50 bin dolar sağlık sigortası ve yıllık 400 bin dolar başkanlık maaşının yanı sıra kendisine özel olarak ayrılmış bir bütçeden seyahat ödeneği alıyor. Kongre tarafından belirleniyor olan özel seyahat ödeneği, Obama döneminde yıllık 200 bin dolardı.
Özel mobilya ödeneği:
Seçilen ABD başkanı ailesi ile birlikte ülkenin başkanlık ofisi olan Beyaz Saray’a taşındığı için her başkana 100 bin dolar mobilya ödeneği ayrılıyor. Son başkan Donald Trump’ın Beyaz Saray mobilya değişimi için 1,75 milyon dolar harcadığı iddia ediliyor ancak bu rakamın kendi cebinden çıkıp çıkmadığı ise bilinmiyor.
ABD başkanı özel uçağı:
ABD başkanları seyahatleri sırasında mavi - beyaz renkli, Boeing 747 model Air Force One isimli başkanlık uçağını kullanıyorlar. Air Force One toplam 4 bin metrekare alana, ameliyat odasına ve başkana özel alanlara sahip. Aynı anda 100 kişiye yemek verilebilen uçağın saatlik masrafı 200 bin dolar olarak biliniyor.
Özel personel ödeneği:
Beyaz Saray’da başkanın ailesinin yanı sıra pek çok kişi daha yaşadığından ve çalıştığından dolayı bu kişiler için yatılı olarak çalışan 100’den fazla personel bulunuyor. Aşçı, tesisatçı, temizlikçi, bahçıvan gibi pek çok personel ile birlikte Beyaz Saray için harcanan yıllık gider ortalama 4 milyon dolar olarak biliniyor. Ekstra masraflar hariç.
Ömür boyu koruma hizmeti:
Görev süresi boyunca kendisi ve ailesi İç Güvenlik İstihbarat birimleri tarafından korunan ABD başkanları, görev süreleri bittikten sonra da ömür boyu koruma hizmeti almaya devam ederler. Aynı şekilde başkanların çocukları da 16 yaşına kadar söz konusu koruma hizmetinden faydalanırlar.
Koruma hizmeti içine; başkanların görev süresi sonrası aldıkları maddi tazminat, her başkan için gerçekleştirilen cenaze masrafı, halka açık yollarda direksiyon başına geçmeleri yasak olduğu için sürücü hizmeti gibi pek çok tutar daha dahil oluyor. 2017 yılında Gizli Servis bütçesinin 1,9 milyar dolar olduğunu hatırlatmakta yarar var.
Özel sinema salonu:
Diğer ayrıcalıkların yanında Beyaz Saray’da bulunan bir sinema salonu çok önemli gibi görünmese bile yalnızca ABD başkanı ve ailesinin sahip olduğu bir ayrıcalık olması açısından dikkat çekici bir nokta.
İlk kez ülkenin 32. başkanı Franklin D. Roosevelt tarafından Beyaz Saray’da bir oda, 51 koltuklu bir sinema salonuna dönüştürülmüştür. Son first lady Melania Trump için bu salon yeterli gelmemiş olacak ki, yönetim birimlerinin bulunduğu Batı Kanadı’nda bir sinema salonu daha açıldı.
ABD başkanlarının ülke içi ve ülke dışı konularda sahip oldukları yetkileri ve ayrıcalıkları gördüğümüz zaman ABD seçimlerinin ve yeni başkanın bu kadar heyecan ve endişe yaratmasının nedeni anlaşılıyor. Bazıları oldukça şaşırtıcı olan yetkileri, özellikler askeri olanları, duyunca endişe hissetmemek zor olsa gerek.