Warren Buffett, dünyanın en zengin insanı olma yarışında 2001-2007 yılları arasında Microsoft’un kurucusu Bill Gates ile başa baş giden bir mücadele içindeydi. Sonunda Buffett, 2008 yılında Gates’in tacını elinden alarak 62 milyar dolar net servetle dünyanın en zengin insanı oldu. O tarihten beri de her yıl Forbes’un hazırladığı milyarderler listesinde ilk beşin içinde Warren Buffett’ı muhakkak görüyoruz.
20. yüzyılın en önemli yatırımcılarından biri olarak değerlendirilen Warren Buffett, 2012’de Time dergisinin yaptığı bir araştırmaya göre dünyanın en etkili insanlarından biri. İlk kez para kazandığınızda kaç yaşındaydınız? Warren Buffett ilk kez altı yaşındayken para kazanmış. Dedesinin bakkalından aldığı altılı kolaları şişe başına beş sent kâr koyarak satmaya başlamış. “Perşembenin gelişi çarşambadan bellidir” misali, Warren Buffett ileride nasıl biri olacağına dair sinyalleri daha küçücükken vermeye başlamış.
Warren Buffet, servetini para konusundaki yönetim yeteneklerine borçlu. Öyle ki kendisi, henüz altı yaşındayken büyükbabası tarafından işletilen bir bakkal dükkanına gidip 6'lı Coca-Cola paketini alıyor, şişeleri ayrı ayrı farklı insanlara satarak ilk kârını elde ediyor. Elbette bu yetenekleri ilerleyen yıllarda akademik bir başarı elde etmesini sağlıyor, ardından Berkshire Hathaway adında bir yatırım şirketine kadar uzun bir kariyere koşuyor.
Warren Buffett’tan altın değerinde 10 yatırım tavsiyesine göz atalım:
- Kural 1: Asla para kaybetmeyin. Kural 2: Birinci kuralı unutmayın,
- Bilmediğiniz şeye yatırım yapmayın,
- Kalitesiz şirkete yatırım yapmayın,
- Hisse senedini aldıktan sonra hemen satmayın,
- Çok fazla farklı türde hisse almayın,
- Yatırımcılığı ne gözünüzde büyütün ne de hafife alın,
- En iyi hamleler sıkıcı hamlelerdir,
- Çoğu yatırımcı için en iyisi düşük maliyetli endeks fonlarına yatırım yapmak,
- Sadece tanıdıklarınıza ve güvenilir insanlara kulak verin,
- Kimin hangi hisse senedini beğendiğiyle ilgilenmeyin.
Kural 1: Asla para kaybetme - Kural 2: Birinci kuralı unutma
İşin doğası gereği yatırım yapınca amaç kar elde etmeye çalışmak oluyor. Ancak bunun en iyi yollarından biri kayıp yaşamamaya çalışmak. Portfolyonuzu zarara uğratabilecek kararları ortadan kaldırınca, elde kalan genelde kazanç oluyor. Portfolyonuzda daha fazla para tuttukça kazancı artırmak daha kolay elbette. Warren Buffett’a göre en büyük avantajı elde etmeye çalışmaktansa önce kayıptan kaçınıp ardından kazanca bakmak daha iyi. Tabii bu düşünce borsayı kumarhanelerdeki slot makinesi gibi gören yatırımcıların mantığına uymuyor.
Bilmediğiniz şeye yatırım yapmayın
“Kesinlikle anlamadığınız şeye yatırım yapmayın.” diyen Warren Buffett, bir şirketin ne şekilde para kazandığını anlamıyorsa ya da önümüzdeki on dakika içinde o sektörü temelde nelerin etkileyebileceğini bilmiyorsa o sektöre/şirkete yatırım yapmıyor. Mesela kendisi teknoloji sektörüne fazla yatırım yapmamasıyla biliniyor.
Yatırım yaptığınız şirketin kalitesini riske atmayın
Buffett, yatırım işlerine ilk girdiğinde ucuza aldığı hisseleri yükselince satma yolunu izlemişti. Ancak zamanla gördü ki büyüme vadeden kaliteli şirketlere yatırım yapmak daha kârlı. Hatta bu konuda önemli bir sözü var: “Zaman, kaliteli şirketlerin en iyi dostu, ortalama şirketlerin düşmanıdır.” Sermayedeki yüksek gelir, değer yaratır ve ‘ekonomik hendek’ belirtisidir. Literatüre Buffett tarafından kazandırılan "ekonomik hendek" terimi, en basit haliyle bir şirketin rakiplerine kıyasla kârlılığını ve fark yaratışını ifade ediyor). Buffett, yatırdığı sermayeye yüzde 10-20 gibi yüksek ve istikrarlı hasılat kazandıran şirketlere yatırım yapmayı tercih ediyor.
Hisse senedi alınca uzunca süre elinizde tutmaya bakın
Makul bir fiyata kaliteli bir şirketten hisse aldınız diyelim, ne kadar süre elinizde tutmalısınız? Buffett’ın bu konuda çarpıcı bir ifadesi var: “Bir hisse senedini on sene elinizde tutmayı düşünmüyorsanız hiç almayın daha iyi.” Warren Buffett, “alma-tutma” mantığını benimseyen yatırımcılardan. Kaliteli şirketlerin yüksek hasılat getirme ve zamanla değerini artırma ihtimali yüksek. Ayrıca sürekli hisse senedi alıp satmak, vergi ve işlem komisyonu şeklinde hasılatı eritiyor. O yüzden hisse alıp beklemek daha mantıklı.
Çeşitlilik tehlike yaratabilir
Günümüzde birçok alanda karşımıza çıkan ve destekçisi olduğumuz çeşitlilik kavramı, yatırım dünyasında tehlikeli bir kavrama dönüşebiliyor. Diyelim ki yüz farklı sektöre ait hisse senetlerine sahipsiniz. Hangi sektörde ne gibi değişiklikler olduğunu ve o değişikliklerin hisse senetlerinize nasıl yansıyabileceğini takip etmeniz çok zorlaşır. Mesela şu anda altmış tane farklı hisseniz varsa onları biraz azaltmak mantıklı bir hamle olabilir.
Yatırımcılık “atla deve değil” ancak o kadar basit de değil
Yatırımcılıkla ilgili belki de en büyük yanılgılardan biri, sadece sofistike insanlar yatırım yapabilirmiş gibi düşünmek. Yani bu iş atla deve değil ama yatırımcılıkta “kolay” modu seçip öyle geçeyim diye bir ihtimal de olmadığını unutmayın. Çıkıp yatırımcılık konusunda çığırtkanlık yapan herkese de kulak vermeyin.
En iyi hamleler genelde sıkıcı hamlelerdir
Kötü haber: hızlıca zengin olmanın yolu borsaya yatırım yapmaktan geçmiyor. Yeni yeni büyüyen bir sektörün ileride parlayacak yıldızını bulmaya çalışmaktansa halihazırda kendini kanıtlamış şirketlere yatırım yapmak daha mantıklı. Nihayetinde amacımız, yıllar içinde değer kazanacak kaliteli şirketler bulmak. Eğer bunu başarabilirsek portfolyomuz kendi başının çaresine bakacak hale gelir zaten. Geleceğin yükselen şirketlerini tespit ederek kahraman bir yatırımcı olmaya çalışmaya gerek yok. Sıkıcı hamlelerden güzel sonuçlar elde edilebileceğini unutmayın.
Çoğu yatırımcı için en iyisi düşük maliyetli endeks fonlarına yatırım yapmak
Özellikle derdi sabit tutarda kâr payı elde etmek olmayan yatırımcılar için Warren Buffett düşük maliyetli endeks fonlarını tavsiye ediyor. Bilge yatırımcının diğer bir önemli tavsiyesi de, yatırım yaparken ‘ortalama dolar maliyeti’ stratejisini kullanmak. Adından da anlaşılacağı üzere olay, belirli aralıklarla belirli bir varlığa az miktarlarda yatırım yapmak şeklinde gerçekleşiyor. Yani Warren Buffett’a göre tek seferde değil de zaman zaman yatırım yapmak daha kârlı.
Sadece tanıdıklarınızı ve güvendiklerinizi dinleyin
Finans dünyası iyi ve kötü türlü insanla dolu. Ne yazık ki yatırımcıların pek de gerçekçi olmayan beklentilerinden, korkularından ya da kolay yoldan parayı bulma hevesinden faydalanmaya çalışan çok insan var. Gerçeklere odaklanmak, yatırımcılık dünyasındaki rasgelelik miktarının farkında olmak ve gerçekçi beklentilere girerek rotanın dışına sapmamak çok önemli. O yüzden Warren Buffett'a göre yatırım yaparken tanıdıklarınıza ve güvendiklerinize kulak vermek önemli.
Kimin hangi hisse senedini beğendiğine odaklanmayın
Yatırımcıların piyasada ne olup bittiğiyle ilgilenmesi lazım. Kimin hangi hisse senedini beğenip beğenmediğiyle değil. Yatırımcılar objektif gerçekliklere odaklanarak nispeten duygusallıktan uzak ve daha faydalı kararlar alabilir.