Normal şartlar altında bir Windows işletim sistemine sahip bilgisayar kullanıcısı, işletim sistemine dahil olmayan birkaç program indirdikten sonra rahatça cihazını kullanabilir. Ancak kullandığınız Windows 7, Windows 10 gibi bir versiyona uygun olmayan bir yazılım yüklemeye çalışıyorsanız .NET Framework ile ilgili bir sorunla karşılaşabilirsiniz ama tekrar edelim, çoğu zaman bir kullanıcı .NET Framework nedir bilmek zorunda değildir.
Eğer bir yazılım geliştiriciyseniz ve yazılımınızın Windows işletim sisteminde de çalışmasını istiyorsanız .NET Framework uzmanlık alanınız olmalıdır. Çünkü .NET Framework sistemi dahilinde geliştirilmemiş hiçbir yazılım Windows işletim sisteminde çalışmayacaktır. Microsoft bu sistemi kurup ücretsiz kullanıma boşuna sunmadı. .NET Framework nedir, ne işe yarar, her bilgisayarda olması gerekiyor mu gelin daha detaylı inceleyelim.
.NET Framework nedir?
.NET, Microsoft tarafından kurulan ve yazılım geliştiricilere kolaylık sunan bir programlama sistemidir. Bu sistem dahilinde pek çok farklı işletim sistemine uyumlu yazılım geliştirilebilir. Sistemin bir parçası olan .NET Framework ise hazırlanan programların Windows işletim sistemine uyumluluğunu sağlayan .NET türüdür.
.NET Framework üzerinden hazırlanan bir yazılımın Windows işletim sisteminde başarılı bir şekilde çalışması için yalnızca bu sistemde hazırlanmış olması yetmez. Aynı zamanda yazılımı kullanacak bilgisayarda da kararlı bir .NET Framework sürümünün yüklü olması gerekiyor. Çoğu zaman Windows işletim sisteminde yüklü olarak gelse de bazı durumlarda harici olarak Microsoft internet sitesinden indirerek kurulum yapmak gerekebilir.
Kimler .NET Framework kullanır?
Geliştirdiği yazılımın Windows işletim sisteminde sağlıklı bir şekilde çalışmasını isteyen her geliştirici .NET Framework kullanmak zorundadır. Aynı şekilde Windows işletim sisteminde yazılım çalıştırmak isteyen tüm kullanıcılar da .NET Framework kullanmak zorundadır. Neyse ki bu sistem Windows 7 ve sonrası tüm versiyonlarda yüklü olarak geliyor ya da Microsoft internet sitesinden ücretsiz olarak indirilebiliyor.
Yazılım geliştiriciler yalnızca .NET Framework üzerinden değil, .NET sistemi içindeki farklı çerçeveler üzerinden de mobil uygulama, yazılım, internet sitesi, masaüstü uygulamaları, Visual Studio üzerinden farklı ürünler geliştirebilirler. Kullanıcılar için olduğu gibi geliştiriciler için de .NET sisteminin kullanımı ücretsizdir.
.NET türleri nelerdir?
- .NET Framework, Windows işletim sisteminde çalışan tüm ürünleri destekler.
- .NET Core; Windows, Linux ve macOS’ta çalışan ürünler için kullanılan çapraz platformdur.
- Xamarin / Mono, iOS ve Android işletim sistemindeki ürünleri çalıştırmak için kullanılır.
- .NET Standard, .NET ile hazırlanan ürünlerin arayüzlerinin resmi adıdır.
En yaygın kullanılan işletim sistemi Windows olduğu için çoğu kişi .NET Framework çerçevesini bilir ancak .NET çok daha geniş bir sistemdir. Eğer bir yazılım geliştirici değilseniz bu türlerin tanımlarına hakim olmanıza gerek yok. Ta ki cihazınızda .NET kaynaklı bir hata ile karşılaşana kadar.
.NET Framework nasıl çalışır?
.NET Framework sisteminin iki ana bileşeni vardır. Bu bileşenlerden ilki olan Common Language Runtime kısaca CLR, .NET uygulamalarını çalıştıran yürütme motorudur ve iş parçacığı yönetimi, çöp toplama, tür güvenliği, istisna işleme gibi hizmetleri sağlar.
.NET Framework sisteminin ikinci ana bileşeni olan Class Library, işlevsellik için ortak arayüz ve tür bütünlüğü sağlar. Dizeler, tarihler, sayılar ve benzeri, bu bileşenin içindedir. Class Library; dosyaları okumak ve yazmak, veritabanlarına bağlanmak, çizim yapmak için gerekli arayüzleri sağlar.
Nasıl çalıştığına gelirsek; .NET Framework uygulamaları C #, F # veya Visual Basic ile yazılır ve daha sonra ortak kullanım için Common Intermediate Language kısaca CIL olarak derlenir. Derlenen kodlar DLL ya da EXE uzantılı dosyalarda saklanır.
Common Language Runtime kısaca CLR bileşeni çalışarak bu dosyaları okur ve makine koduna dönüştürür. Böylece yazılım çalışmış olur. Bu işlem elbette çok daha detaylı ancak genel olarak bu şekilde özetlemek mümkün.
.NET Framework neden gerekli?
Microsoft tarafından geliştirilen .NET sistemi, yazılım geliştiricilere büyük kolaylık sağlamaktadır. Çünkü uygulama hangi dilde yazılmış olursa olsun ortak kullanım için uyumlu Common Intermediate Language olarak düzenlenir. Bunun anlamı, CLR bileşeni yüklü olan tüm cihazlar bu yazılımı çalıştırabilir demek oluyor.
Yazılım geliştiriciler için olduğu kadar kullanıcılar için de .NET Framework gereklidir çünkü CIL dilindeki yazılımın okunması için CLR bileşeni gereklidir. Kısaca .NET Framework için yazılım geliştirici ve kullanıcı arasında, her iki tarafın da anlayacağı bir dil oluşturuyor diyebiliriz.
Hangi .NET Framework sürümünü kullanmak gerekiyor?
Daha önce de bahsettiğimiz gibi .NET Framework, Windows işletim sistemine sahip bilgisayarlarda yüklü olarak geliyor. Ancak bir nedenden ötürü .NET Framework sürümünüz ile kullanmak istediğiniz yazılımın CLR bileşen versiyonu uyumsuzluk gösterebilir. Bu durumda aşağı listeden uygun sürümü bularak buradan indirebilirsiniz.
- .NET Framework 4.x sürümü için 4.0 CLR versiyonu uyumludur.
- .NET Framework 2.x ve 3.x sürümü için 2.0 CLR versiyonu uyumludur.
- .NET Framework 1.1 sürümü için 1.1 CLR versiyonu uyumludur.
- .NET Framework 1.0 sürümü için 1.0 CLR versiyonu uyumludur.
.NET Core ve .NET Framework arasındaki fark nedir?
- .NET Core; Linux, macOS ve Windows üzerinden çalışan bir çapraz platformdur.
- .NET Framework yalnızca Windows işletim sisteminde çalışır.
- .NET Core açık kaynaklı olması nedeniyle farklı topluluklar tarafından geliştirilmeye uygundur.
- .NET Framework için de kaynak kodu mevcuttur ancak dış müdahale için uygun değildir.
- .NET sistemi en yeni özelliklerini .NET Core geliştiricilerine sunar.
- Kullanıcı dostu olan .NET Framework, Windows işletim sistemine dahil olması nedeniyle Windows Update ile otomatik olarak güncellenir.
- .NET Core Windows işletim sistemine dahil olmayan bağımsız bir tür olduğu için dışarıdan güncelleme alır.
Çok fazla detaya inmeden anlatmak gerekirse .NET sisteminin iki demirbaşı olan .NET Core ve .NET Framework arasındaki temel farklar bu şekildedir. Standart bir kullanıcı için .NET Framework güncelleme kolaylığı ile öne çıkarken, bir yazılım geliştirici için .NET Core üzerinden gelen yeni özellikler hayat kurtarıcı olabilir.
.NET Framework nedir, Windows işletim sistemine sahip bilgisayarlar neden bu sisteme ihtiyaç duyar gibi merak edilen soruları yanıtladık ve bilmeniz gereken detayları anlattık. .NET Framework kaynaklı her türlü sorununuz için Microsoft müşteri hizmetleri ile iletişime geçebilirsiniz.