Türkiye’de şu an uygulamada olan iki aşı var: Prof. Dr. Uğur Şahin ve eşi Özlem Türeci’nin şirketi Pfizer ile ortak geliştirdiği BionTech ve Çinli şirket Sinovac’ın geliştirdiği CoronaVac. Bu listeye, Rus menşeli Sputnik V aşısının da eklenmesi hatta Sputnik V’in Türkiye’de de üretilmesi için çalışmalar devam ediyor. Ancak Türkiye’deki araştırma kurumları ve laboratuvarların geliştirdiği yerli aşı TURKOVAC için de final aşamasına gelindi.
Peki TURKOVAC aşısı hangi özelliklere sahip, diğer aşılardan ne farkı var, ne zaman üretilecek ve uygulamaya sürülecek. Bugüne kadar yapılan açıklamalardan yola çıkarak, ulaştığımız tüm bilgileri derledik.
TURKOVAC aşısının geliştirilme süreci:
- Aşı türü: Etkisizleştirilmiş virüs içeren inaktif aşı
- Uygulanması gereken doz sayısı: Henüz kesinleşmedi
- Geliştiren kurumlar: Kayseri, Erciyes Üniversitesi bünyesindeki Aşı Araştırma ve Geliştirme Merkezi (ERAGEM) ve İyi Klinik Uygulama ve Araştırma Merkezi (İKUM).
- Destekleyen: Sağlık Bakanlığı Türkiye Sağlık Enstitüleri Başkanlığı (TÜSEB)
- Faz-1: 44 gönüllü ile Kasım 2020’de tamamlandı, hiçbir yan etki görülmediği açıklandı.
- Faz-2: 250 gönüllü ile Nisan 2021’de tamamlandı, %100 başarı oranı olduğu açıklandı. Ağır bir yan etki gözlemlenmedi.
- Faz-3: Sağlık Bakanlığı’na başvuru yapan gönüllüler ile 22 Haziran 2021’de başladı, 2021 sonuna dek tamamlanması bekleniyor.
- Seri üretim ve uygulama: 2022’nin ilk ayları
TURKOVAC’ın da bir türü olduğu ‘inaktif aşı’ nedir?
Çinli Sinovac tarafından geliştirilen CoronaVac aşısı, uzun yıllardır her yıl düzenli olarak uygulanan grip aşıları da aslında birer inaktif aşı. İnaktif aşılar, tedavi edilmek ya da önlem alınmak istenen hastalığa sebep olan virüslerin zayıflatılmış versiyonlarını içerir. Amaç bağışıklık sisteminin savaşacağı virüsü tanıması, asıl virüs ile karşılaştığında antikor üretebilmesidir.
TURKOVAC aşısı ne zaman uygulanacak?
Kasım 2020’de Faz-1, Nisan 2021’de Faz-2 çalışmalarının tamamlandığı açıklanan TURKOVAC’ın Haziran 2021’de başlayan Faz-3 çalışmalarının yıl sonuna dek tamamlanması planlanıyor. 2022’nin ilk aylarından itibaren seri üretim ve uygulamanın başlaması hedefleniyor.
TURKOVAC aşısının diğer aşılardan ne farkı var?
Tartışmalar her ne kadar devam etse de resmi açıklamalara göre BioNTech ve Sinovac aşılarının Faz-3 çalışmalarının tamamlandığını söyleyebiliriz. Ancak bu aşıların kaç doz uygulanması gerektiğine ilişkin tartışmalar devam ediyor. Tıpkı TURKOVAC gibi zayıflatılmış virüs aşısı olan Sinovac için 3 doz, virüse doğrudan genetik müdahale eden ve 2 dozda tamamlanan mRNA aşısı BioNTech için ilerleyen dönemde her yıl 1 doz uygulanması gerektiği tartışılıyor. TURKOVAC’ın kaç doz uygulanması gerektiği henüz netleşmedi.
Sinovac aşısının etkinlik oranı konusunda Faz-3 çalışmalarının yürütüldüğü ülkelerden farklı sonuçlar elde edilmiş, tartışmaların ardından Sinovac nihai etkinlik oranının %94 olduğunu açıklamıştı. BioNTech'in etkinlik oranı da %95 olarak belirlenmişti. Ancak bu sonuçlar her iki aşının da Faz-3 aşamasında, yani ilk kitlesel testlerde elde edildi. TURKOVAC'ın etkinlik oranına dair tek veriler ise çok daha düşük denek sayısının bulunduğu, 250 gönüllü üzerinde yapılan Faz-2 sonuçlarına göre %100 olduğu açıklandı. Ancak bu oranın diğer aşılarla karşılaştırılması için yıl sonuna doğru tamamlanması beklenen Faz-3 etkinlik sonuçlarının açıklaması gerekiyor.o