Neden rüya görüyoruz sorusunun bir anda gündeme gelmesinin nedeni, geçtiğimiz günlerde bilim ve bilimkurgu yazarı Tevfik Uyar’ın Twitter’da yaptığı ve kısa sürede viral olan bir paylaşım. Bu paylaşıma göre neden rüya görüyoruz sorusunun yanıtı, içinde yaşadığımız Dünyamızın dönüşü ile alakalı. Aslında yalnızca karanlıkta görme duyumuzu kaybetmemek için rüya görüyor olabilir miyiz?
Neden rüya görüyoruz sorusu aslında uzun yıllardır bilim insanları tarafından sorulan ve üzerine bilimsel çalışmalar yapılan bir konu. İnsanın günün yaklaşık ⅓’ini uykuda geçirdiğini ve o arada çoğu zaman ipe sapa gelmez rüyalar ve kabuslar gördüğünü düşünürsek gerçekten araştırılmaya değer bir konu olduğunu görüyoruz. Neden rüya görüyoruz, rüyaları hatırlamak mümkün mü gelin biraz daha detaylı inceleyelim.
Görme duyumuzu kaybetmemek için mi rüya görüyoruz?
Tevfik Uyar’ın Twitter’da viral olan paylaşımındaki teorinin kaynağı, ülkemizde Domingo Yayınları tarafından yayımlanan David Eagleman imzalı Canlı Devre adlı kitap. Burada anlatılan teoriye göre rüya görüyor olmamızın nedeni, Dünya’nın dönüşü nedeniyle zamanımızın gece ve gündüz olarak ikiye ayrılıyor oluşu.
Görme engelli kişilerin diğer duyularının daha baskın olduğu bilinen bir gerçek. Beyin, çalışmayan bir duyunun yerini hemen bir diğeri ile doldurarak hayatta kalma becerisini en üst düzeyde tutmayı hedefliyor. Çalışmayan bir duyunun yerinin diğer duyularla doldurulma süresi, inanılır gibi değil ama yalnızca 40 - 60 dakika.
Yaklaşık günün yarısının karanlıkta geçtiğini, bir de üzerine saatlerce uyuduğumuzu düşünürsek beyin her an görme duyusunu köreltebilir ama yapmıyor. Neden? Çünkü rüya, lateral genikulat çekirdek ile aynı zamanda görme korteksimizi de çalıştırıyor. Yani rüyaları kelimenin tam anlamıyla görüyoruz.
Bu teoriyi kısaca özetlemek gerekirse; karanlıkta ve uykuda çalışmayan görme duyumuz körelmesin ve yerine başka duyular güçlendirilmesin diye beynimiz, görme korteksini uyurken bile aktif hale getiren rüyalar yaratıyor. Nasıl rüyalar göreceğiniz ise tamamen hayal gücünüze kalmış bir durum.
Neden rüya görüyoruz?
Neden rüya görüyoruz sorusuna yanıt olarak ortaya atılan pek çok farklı teori var. Bunlardan birine göre rüya görmemizin amacı, hatırlamak. Gün içinde yaşanan olumlu ya da olumsuz olayları rüyamızda canlandırarak beynimiz bu anıları ve bilgileri asla unutmamamız gereken veriler olarak kaydediyor.
Pek çok terapiste göre rüyalar, duygusal travmalarımızla yüzleşme yoludur. Uyku sırasında beynimiz çok daha duygusal bir seviyede olduğu için bilinçli durumdayken yüzleşmediğimiz ya da yüzleşmekten korktuğumuz duygularla rüya sırasında karşılaşmamızı sağlıyor.
Rüya konusuna çok daha mistik bir açıdan yaklaşan teoriler de var. Rüyaların tanrısal mesajlar olduğuna ya da rüya sırasında ilham perilerinin bizi ziyaret ettiğini düşünenler de var. Elbette, bu teorilerin bilimsel bir temeli yok. Ancak rüya sırasında beynimiz başka bir bilinç seviyesinde olduğu için bu tür sıradışı şeylerle karşılaşmamız oldukça normal.
Rüyaları etkileyen koşullar nelerdir?
Bilinçaltımızın basit bir dışavurumu gibi görünse de aslında rüyaları etkileyen pek çok farklı faktör vardır. Bunlardan en önemlisi ruh ve beden sağlığıdır. Örneğin, ayağınız ağrır bir şekilde uyursanız rüyanızda ayağınızın başına neler neler gelebilir. Ruh halinizin kötü olduğu bir şekilde uyursanız kendinizi bir savaşın içinde bulmanız bile mümkün.
Diyet ve egzersiz düzeniniz de rüyaları etkileyen faktörlerdir. Düzenli egzersiz yapan kişiler çok daha sağlıklı uyurlar ve bu nedenle yoğun rüyalar pek görmezler. Gece yemek yiyip uyuduğunuzda ya da aç olarak uyuduğunuzda rüyanızda neler gördüğünüzü hatırlayın. Susamış bir şekilde uyuyup kendinizi nehirler arasında görebilirsiniz.
Rüyaların hepsini hatırlamak mümkün mü?
Rüyalar genel olarak bir film izler gibi belirli sahnelerden oluşmaz. Oradan oraya uçar, tanıdık birine benzeyen ama aynı zamanda size de benzeyen birilerini görür, hem bir stadyumda hem de evinizin bir odasında gibi hissedebilirsiniz. Yani aslında ortada net bir şekilde hatırlanacak bir hikaye zaten olmaz.
Bu kadar karmaşık rüyaları bile hatırlamanız mümkün. Yapmanız gereken tek şey, uyumadan önce kendinizi rüyalarınızı hatırlamak konusunda telkin etmektir. Bu konuda uyarılan beyin, zor olsa bile normal bir rüyaya göre çok daha fazla detayı hatırlayacak şekilde şartlanabilir.
Diğer bir yöntem ise rüya henüz tazeyken notlar almaktır. Uyandığınız anda rüyanın büyük bir kısmını hatırlarsanız. Güne başladığınız zaman ise bu hatıra parça parça dağılır. Bu nedenle uyandığınız anda hemen yataktan kalkmayın. Yanınızda bir defter ve kalem bulunsun. Hatırladığınız kadarıyla rüyanın tamamını yazın. Bu şekilde rüyaları büyük oranda hatırlamanız mümkün.
Neden kabus görüyoruz?
Bazı geceler öyle güzel rüyalar görürüz ki keşke hiç uyanmasam ya da hemen uyusam da tekrar görsem diye düşünürüz. Ancak bir de bunun tersi var, kabuslar. Kabuslar pek çok kişi için rüya görmekten bile daha sık karşılaşılan durumlardır. Rüya bir ütopyaysa kabus gerçek bir distopyadır.
Kabus görmenin nedenleri de rüyalarla benzer durumlardır. O gün kötü şeyler yaşadıysanız, hayatınızın genelinde kötü şeyler yaşanıyorsa, alkol aldıysanız, farklı ilaçlar kullanıyorsanız, ağır yemekler yediyseniz ya da uyuduğunuz odanın koşulları rahatsız ediciyse kabus görmeniz kaçınılmazdır.
Amerikan Uyku Derneği’nin çalışmalarına göre insanların %5’i bir uyku bozukluğu olarak sürekli kabus görüyor ve kabus görme korkusu ile uyumaktan çekiniyor. Ara sıra görülen kabuslar normal olsa da işi bir uyku bozukluğuna kadar götürecek yoğunlukta kabuslar görüyorsanız mutlaka bir doktora başvurmalısınız.
Dünya’nın dönüşü nedeniyle rüya görüyoruz teorisi üzerinden neden rüya görüyoruz sorusunu yanıtladık ve konu ile ilgili bilmeniz gereken detaylardan bahsettik. Ruh ve beden sağlığınıza dikkat ederek uyku ve rüya kalitenizi de arttırabileceğinizi unutmayın.
Bonus: